Związki obywateli polski z osobami innych narodowości nie należą już do rzadkości. Przepisy prawa dopuszczają uzyskanie zezwolenia na pobyt na terytorium Polski na podstawie zawartego przez cudzoziemca związku małżeńskiego z obywatelem polskim. Jak otrzymać zezwolenie na pobyt stały na podstawie małżeństwa?
Rodzaje zezwolenia na pobyt na podstawie małżeństwa
Wyróżnia się dwa rodzaje zezwolenia na pobyt cudzoziemca na podstawie okoliczności, jaką jest pozostawanie przez cudzoziemca w związku małżeńskim z obywatelem polskim, a mianowicie:
- zezwolenie na pobyt czasowy,
- zezwolenie na pobyt stały.
Zezwolenie na pobyt czasowy – przesłanki
Zezwolenia na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela Rzeczypospolitej Polskiej udziela się cudzoziemcowi pozostającemu w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej.
W prawie polskim za małżeństwo uznawany jest związek kobiety i mężczyzny.
- rozwodu lub separacji cudzoziemca, gdy przemawia za tym jego ważny interes, albo
- owdowienia cudzoziemca.
W takich sytuacjach zezwolenie na pobyt czasowy udzielane jest jednorazowo na okres nie dłuższy niż 3 lata.
Weryfikacja, czy związek małżeński nie został zawarty w celu obejścia prawa
Celem zapobieżenia nieuczciwym działaniom umożliwiającym wjazd cudzoziemca na terytorium Polski, a tym samym terytorium Unii Europejskiej, w postępowaniu w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemcowi będącemu małżonkiem obywatela polskiego organ prowadzący to postępowanie ustala, czy związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów określających zasady i warunki wjazdu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ich przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z niego.
- czy małżonek w zamian za wyrażenie zgody na zawarcie małżeństwa nie przyjął korzyści majątkowej, z wyjątkiem sytuacji, gdy wynika to ze zwyczaju ugruntowanego w danym państwie lub danej grupie społecznej;
- czy małżonkowie wypełniają prawne obowiązki wynikające z zawarcia małżeństwa;
- czy małżonkowie zamieszkują wspólnie i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe;
- czy małżonkowie wcześniej spotkali się przed zawarciem małżeństwa;
- czy małżonkowie posługują się językiem zrozumiałym dla obojga;
- czy małżonkowie są zgodni co do dotyczących ich danych osobowych i innych istotnych okoliczności ich dotyczących;
- czy którykolwiek z małżonków w przeszłości zawarł pozorne małżeństwo.
Dokonując powyższych ustaleń, organ prowadzący postępowanie może zwrócić się z wnioskiem do komendanta oddziału Straży Granicznej lub komendanta placówki Straży Granicznej właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca o przeprowadzenie czynności wywiadu środowiskowego lub ustalenia miejsce pobytu małżonka.
W przypadku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego Straż Graniczna zbiera następujące informacje:
- dane dotyczące cudzoziemca, wobec którego prowadzone jest postępowanie;
- dane dotyczące miejsca pobytu cudzoziemca;
- dane dotyczące członków rodziny cudzoziemca oraz osób, z którymi zamieszkuje on we wspólnym gospodarstwie domowym;
- dane dotyczące wykonywania przez cudzoziemca pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej;
- dane dotyczące podjęcia lub kontynuowania przez cudzoziemca nauki lub szkolenia zawodowego;
- dane dotyczące sytuacji materialnej i warunków bytowych cudzoziemca;
- dane dotyczące podejmowania przez cudzoziemca działań mogących mieć wpływ na ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego albo stanowiących zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa;
- informacje o innych okolicznościach, których istnienie mogłoby mieć wpływ na rozstrzygnięcie w postępowaniu prowadzonym wobec cudzoziemca
Jeżeli w wyniku przeprowadzonego wywiadu środowiskowego lub przeprowadzenia czynności ustalenia miejsca pobytu małżonka nie potwierdzono informacji podanych przez cudzoziemca lub zgromadzone informacje okazały się sprzeczne albo nasuwają wątpliwości odnośnie do ich prawdziwości, funkcjonariusz Straży Granicznej jest uprawniony do sprawdzenia lokalu, który cudzoziemiec wskazał jako miejsce swego pobytu. W ramach tego dopuszczalne jest wejście do lokalu, żądanie okazania przedmiotów należących do cudzoziemca i mieszkającego z nim członka rodziny, żądanie udzielenia wyjaśnień w celu potwierdzenia pobytu cudzoziemca w sprawdzanym lokalu.
Czynności te funkcjonariusze Straży Granicznej mogą prowadzić w godzinach od 6.00 do 22.00 w obecności cudzoziemca lub osoby trzeciej, jeżeli lokal znajduje się w jej posiadaniu, albo innego dorosłego domownika za zgodą tych osób. Czynności te wymagają późniejszego udokumentowania. Jeżeli cudzoziemiec odmawia zgody na dokonanie sprawdzenia lokalu albo utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie tej czynności, uznaje się, że informacje o faktycznym miejscu jego pobytu nie zostały potwierdzone.
Gdy sprawdzenie lokalu nie jest możliwe z przyczyn niezależnych od cudzoziemca, funkcjonariusze Straży Granicznej informują o tym fakcie organ prowadzący postępowanie oraz przekazują mu informacje zgromadzone w toku przeprowadzonych przez siebie czynności.
Jakie dokumenty wymagane są przy ubieganiu się o zezwolenie na pobyt czasowy?
Do wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy należy załączyć następujące dokumenty:
- 4 aktualne fotografie;
- kserokopię ważnego dokumentu podróży (oryginał do wglądu), gdy cudzoziemiec nie posiada ważnego dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania, może przedstawić inny dokument potwierdzający tożsamość;
- aktualny odpis aktu małżeństwa;
- kopia dowodu osobistego małżonka (oryginał do wglądu);
- dokumenty potwierdzające wspólne zamieszkanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, np. potwierdzenie posiadania wspólnego rachunku bankowego;
- dowód uiszczenia opłaty w wysokości 340 zł.
Postępowanie w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy
Wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy można złożyć osobiście lub listownie, do wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca.
Składając wniosek, cudzoziemiec ma obowiązek złożyć odciski linii papilarnych. Jeśli zostanie on wysłany listownie, cudzoziemiec będzie wezwany do osobistego stawiennictwa w terminie nie krótszym niż 7 dni od doręczenia wezwania pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania.
Zezwolenie na pobyt stały – przesłanki
Zezwolenie na pobyt stały udzielone zostanie na wniosek cudzoziemca na czas nieoznaczony, gdy pozostaje w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem polskim i pozostawał w tym związku małżeńskim przez co najmniej 3 lata przed dniem, w którym złożył wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt stały, i bezpośrednio przed złożeniem tego wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z pozostawaniem w związku małżeńskim z tym obywatelem polskim lub w związku z uzyskaniem statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych.
Przykład 1.
Pan Jan w 2018 roku zawarł związek małżeński z panią Natashą – obywatelką Ukrainy. W styczniu 2020 roku otrzymała ona zezwolenie na pobyt czasowy i nieprzerwanie przebywa w Polsce z mężem. W sierpniu 2022 roku złożyła ona wniosek o zezwolenie na pobyt stały na podstawie małżeństwa. W tej sytuacji powinna uzyskać zezwolenie na pobyt stały w Polsce na podstawie małżeństwa.
Jak otrzymać zezwolenie na pobyt stały na podstawie małżeństwa?
Cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na pobyt stały wniosek musi złożyć nie później niż w ostatnim dniu legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wniosek o zezwolenie na pobyt stały można złożyć osobiście lub listownie, do wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca.
Składając wniosek, cudzoziemiec ma obowiązek złożyć odciski linii papilarnych, więc w przypadku formy listownej będzie wezwany do osobistego stawiennictwa w terminie nie krótszym niż 7 dni od doręczenia wezwania pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania.
- 4 aktualne fotografie;
- kserokopię ważnego dokumentu podróży (oryginał do wglądu), gdy cudzoziemiec nie posiada ważnego dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania, może przedstawić inny dokument potwierdzający tożsamość;
- aktualny odpis aktu małżeństwa;
- kopia dowodu osobistego małżonka (oryginał do wglądu);
- dokumenty potwierdzające, że pobyt na terytorium Polski był nieprzerwany lub dokumenty stwierdzające przyczyny wystąpienia przerw w pobycie;
- dowód dokonania opłaty skarbowej w kwocie 640,00 zł.
Postępowanie w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt stały powinno zakończyć się nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia jego wszczęcia, a postępowanie odwoławcze w ciągu 90 dni od dnia otrzymania odwołania.
Zezwolenie na pobyt stały a przesłanka nieprzerwanego pobytu na terytorium Polski
W przypadku postępowania w sprawie wydania zezwolenia na pobyt stały cudzoziemca będącego małżonkiem obywatela polskiego organ bada, czy spełniona jest przesłanka nieprzerwanego pobytu na terytorium Polski.
- wykonywaniem przez cudzoziemca obowiązków zawodowych lub świadczeniem przez niego pracy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zawartej z pracodawcą, którego siedziba znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
- towarzyszeniem cudzoziemcowi wykonującemu obowiązki zawodowe lub świadczącemu pracę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zawartej z pracodawcą, którego siedziba znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez jego małżonka lub małoletnie dziecko, lub
- szczególną sytuacją osobistą wymagającą obecności cudzoziemca poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdy przerwa ta trwała nie dłużej niż 6 miesięcy, lub
- wyjazdem poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu odbycia praktyk lub uczestnictwa w zajęciach przewidzianych w toku studiów na polskiej uczelni.
Karta pobytu dla cudzoziemca, który otrzymał zezwolenie na pobyt stały
Cudzoziemcowi, który otrzymał zezwolenie na pobyt stały na terytorium Polski, wydawana jest karta pobytu. Dokument ten uprawnia go wraz z dokumentem podróży do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy.
Uzyskanie zezwolenia, czy to na pobyt czasowy, czy stały na podstawie małżeństwa nie jest zbyt skomplikowane. W razie potrzeby organ wzywa o przedłożenie wymaganych dokumentów niezbędnych do załatwienia sprawy. Oczywiście zezwolenie zostanie wydane, o ile nie zostanie stwierdzone, że zawarcie małżeństwa nastąpiło wyłącznie w celu obejścia przepisów prawa.
