Problematyka nadawania numeru PESEL cudzoziemcom stała się często poruszanym tematem w ciągu ostatnich tygodni. Ogromna liczba obywateli Ukrainy, którzy praktycznie z dnia na dzień znaleźli się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (RP), wymusiła konieczność podjęcia określonych kroków zmierzających do uporządkowania statusu prawnego osób, które przekroczyły granicę Polski w związku z konfliktem zbrojnym na wschodzie. Jednym z elementów tych działań było uchwalenie specjalnej ustawy, która umożliwia uzyskanie numeru ewidencyjnego w szczególnym trybie. Czy krajowe regulacje przewidują, aby w wniosek w sprawie nadania numeru PESEL dla cudzoziemca złożył w jego imieniu pracodawca – wyjaśniamy poniżej w artykule.
Regulacje prawne dotyczące ogółu cudzoziemców
W odniesieniu do ogółu cudzoziemców mają zastosowanie te same przepisy, które dotyczą obywateli RP, chodzi mianowicie o Ustawę z dnia 24 września 2010 roku o ewidencji ludności.
W przypadku braku zameldowania cudzoziemiec może złożyć wniosek o nadanie numeru ewidencyjnego w dowolnym urzędzie gminy. W tym celu należy pobrać formularz ze strony internetowej lub uzyskać go w urzędzie. Wypełniając wniosek, trzeba wskazać dokument potwierdzający tożsamość wnioskodawcy.
We wniosku podaje się podstawę prawną, z której wynika wymóg posiadania numeru PESEL (ZUS, organy skarbowe oraz inne urzędy mają obowiązek przedstawić taką podstawę w pismach kierowanych do cudzoziemca).
W razie powstania braków formalnych – urząd poinformuje wnioskodawcę o konieczności uzupełnienia dokumentu.
Po przyjęciu wniosku urząd sprawdzi, czy istnieją podstawy nadania numeru PESEL. Jeśli wszystkie wymogi zostaną spełnione – urząd przekaże informację o możliwości odbioru wspomnianego numeru.
Szczególne regulacje dotyczące obywateli Ukrainy
W odniesieniu do obywateli Ukrainy, których pobyt uznaje się za legalny na terytorium RP, mają zastosowanie przepisy specjalnej Ustawy z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Wniosek o nadanie numeru PESEL składa się osobiście w siedzibie organu gminy na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym czytelnym podpisem, wypełnionym przez wnioskodawcę albo przez pracownika tego organu na podstawie danych podanych przez wnioskodawcę. Jeżeli jednak dana osoba, ze względu na stan zdrowia lub niepełnosprawność, nie jest w stanie osobiście złożyć wniosku w siedzibie organu gminy, organ gminy zapewnia możliwość złożenia wniosku w miejscu pobytu tej osoby.
Czy pracodawca może wystąpić o nadanie numeru PESEL w imieniu cudzoziemca?
Jak już wspomnieliśmy, numer PESEL jest potrzebny cudzoziemcowi w celu podjęcia zatrudnienia na terytorium RP. Czy jest zatem możliwe, aby to pracodawca – w imieniu cudzoziemca, w tym obywatela Ukrainy – mógł złożyć wniosek o nadanie numeru PESEL osobie, którą zamierza przyjąć do pracy?
Wynika to z faktu konieczności złożenia wniosku osobiście przez zainteresowanego, ponadto w dokumencie należy podać różne dane osobowe podlegające ochronie prawnej. Oczywiście cudzoziemiec zamierzający podjąć pracę na terytorium RP może z własnej woli udostępnić informacje dotyczące jego danych osobowych w celu załatwienia spraw urzędowych.
Przepisy prawa stwarzają jednak pewne możliwości złożenia przez pracodawcę wniosku o nadanie numeru PESEL dla cudzoziemca – chodzi w tym przypadku o działanie w ramach pełnomocnictwa.
Złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL przez pełnomocnika wymaga przedłożenia dodatkowo:
- pełnomocnictwa udzielonego pracodawcy przez cudzoziemca upoważniającego do złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL; dokument powinien mieć formę pisemną;
- dokumentu tożsamości pełnomocnika (dowód osobisty, paszport).
Pesel dla cudzoziemca – czy pracodawca może wystąpić? Podsumowanie
Prowadzenie działalności gospodarczej w RP przez cudzoziemca oraz podejmowanie zatrudnienia wymaga posiadania numeru PESEL. Osoby zameldowane na stałe lub na określony czas otrzymują powyższy numer z urzędu. Inni obcokrajowcy muszą wystąpić osobiście do urzędu, aby uzyskać numer ewidencyjny. Kwestie te regulują przepisy ustawy o ewidencji ludności. W odniesieniu do obywateli Ukrainy, którzy przybyli legalnie na terytorium RP od 24 lutego 2022 roku stosuje się przepisy specjalnej ustawy. Regulacje w niej zawarte także przewidują konieczność osobistego złożenia wniosku w sprawie nadania numeru PESEL. Pracodawca co do zasady nie jest uprawniony do podejmowania działań w tym zakresie. Jednak przy spełnieniu pewnych warunków może on wystąpić z wnioskiem o nadanie numeru PESEL dla cudzoziemca.
