Wydanie nagród pieniężnych w ramach programów lojalnościowych może budzić wątpliwości organizatora programu w kwestii tego, czy transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby odpowiedzieć na to pytanie, konieczna jest analiza przekazania nagród pieniężnych w kontekście dokonania dostawy towarów oraz świadczenia usług. W poniższym artykule zastanowimy się, jak wyglądają nagrody pieniężne na gruncie podatku VAT.
Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług
Na mocy art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
- eksport towarów;
- import towarów na terytorium kraju;
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy przez świadczenie usług rozumie się natomiast każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Opodatkowaniu podlega dostawa towarów i świadczenie usług dokonywanych odpłatnie. Bezwzględnym warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest zatem odpłatność. Daną czynność można uznać za dokonaną odpłatnie wówczas, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę – odpłatność to wykonanie czynności za wynagrodzeniem. Czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem, jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą. Bez znaczenia pozostaje natomiast fakt, czy wynagrodzenie należne jest od nabywcy towaru bądź usługi, czy od osoby trzeciej.
Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług trzeba rozumieć prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu.
Nagrody pieniężne - dostawa towarów czy świadczenie usług?
Środki pieniężne nie są uznawane za towar w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT. Przez towary rozumie się bowiem rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Karty przedpłacone wydawane w niektórych programach lojalnościowych są jedynie dokumentem uprawniającym do otrzymania w oznaczonym terminie pewnej sumy pieniędzy lub zakupu towarów/usług. W konsekwencji czynności wydania nagród pieniężnych poprzez wypłatę środków na rachunek bankowy bądź poprzez doładowanie kart przedpłaconych określoną kwotą nie można utożsamiać z dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Przekazania nagrody pieniężnej w ramach programów lojalnościowych co do zasady nie można uznać także za świadczenie usług za odpłatnością. Organizatorzy programów lojalnościowych, wydając uczestnikom nagrody pieniężne, nie zobowiązują ich bowiem do wykonywania na ich rzecz jakichkolwiek czynności, co w konsekwencji oznacza, że nie dokonują świadczenia usług.
Wydanie nagród pieniężnych w programach lojalnościowych, w ramach których organizator nie zobowiązuje ich uczestników do wykonywania na jego rzecz jakichkolwiek czynności, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.
Przykład
Pan Marcin prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży sprzętu turystycznego i jest czynnym podatnikiem VAT. Przedsiębiorca zorganizował program lojalnościowy skierowany do swoich klientów, w którym uczestnikom programu wydawane są nagrody pieniężne w zamian za dokonanie zakupu oznaczonej liczby towarów. Wydanie nagrody pieniężnej nie wiąże się z żadnym zobowiązaniem uczestnika do wykonywania jakichkolwiek czynności na rzecz pana Marcina będącego organizatorem programu. Nagrody wydawane są poprzez przelew na rachunek bankowy uczestnika programu lojalnościowego. Czy przekazanie nagród pieniężnych w ramach programu lojalnościowego zorganizowanego przez pana Marcina podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?
Środki pieniężne nie są uznawane za towar w rozumieniu ustawy o VAT. Przekazanie nagród pieniężnych w ramach programu lojalnościowego zorganizowanego przez pana Marcina nie wiąże się z żadnym zobowiązaniem uczestnika do wykonywania jakichkolwiek czynności na jego rzecz, przez co nie może zostać uznane także za świadczenie usług w kontekście ustawy o VAT. W związku z tym przekazanie nagród pieniężnych w ramach programu lojalnościowego zorganizowanego przez przedsiębiorcę nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.
Nagrody pieniężne na gruncie podatku VAT – interpretacja indywidualna
W interpretacji indywidualnej o sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.70.2020.1.KSI z 16 marca 2020 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawił swoje stanowisko w zakresie przekazania nagród pieniężnych w ramach programów lojalnościowych na gruncie podatku od towarów i usług.
Wnioskodawcą jest spółka z o.o. będąca czynnym podatnikiem VAT, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy na rzecz swoich klientów usługi związane z organizacją konkursów, akcji promocyjnych, sprzedaży premiowej, loterii i innych wydarzeń mających na celu reklamę firmy klienta, jego produktów i marek. Klienci Wnioskodawcy zlecają organizację programów lojalnościowych skierowanych do Uczestników (przedsiębiorców lub osób nieprowadzących działalności gospodarczej), w których to programach Uczestnikom wydawane są nagrody pieniężne w zamian za nabycie określonych towarów lub usług. Regulamin programu może zakładać, że Uczestnik uzyskiwać będzie prawo do otrzymania określonej ilości środków pieniężnych bezpośrednio w zamian za dokonanie zakupu oznaczonej ilości/liczby towarów lub usług, jednakże Wnioskodawca bierze także pod uwagę, że w części regulaminów zawarty może być mechanizm, zgodnie z którym Uczestnik w zamian za dokonanie zakupu oznaczonej ilości/liczby towarów lub usług będzie otrzymywał punkty, zaś punkty te będą mogły zostać następnie zamienione przez niego na nagrody, w tym m.in. nagrody pieniężne. Nagrody wydawane są poprzez przelew na rachunek bankowy lub doładowanie karty przedpłaconej określoną kwotą pieniężną. Przekazywanie środków pieniężnych w celu wydania nagród, a także zwrot nadwyżki środków pieniężnych niewykorzystanych na wydanie nagród dokumentowane jest notą księgową.
Zadano pytanie, czy Wnioskodawca powinien wystawić na rzecz Uczestnika jakikolwiek dokument, o którym mowa w art. 106a–106n ustawy o VAT, w związku z wydaniem nagrody pieniężnej na rzecz Uczestnika.
Dyrektor KIS wyjaśnił, że same środki pieniężne nie są towarem w rozumieniu ustawy o VAT. Również karty przedpłacone nie mogą być uznane za towar w myśl ww. przepisu, gdyż są jedynie dokumentem uprawniającym do otrzymania w oznaczonym terminie pewnej sumy pieniędzy lub zakupu towarów/usług. Wobec tego czynności wydania nagród pieniężnych (poprzez wypłatę środków na rachunek bankowy bądź poprzez doładowanie kart przedpłaconych określoną kwotą) nie można utożsamiać z dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Skoro czynność wydania przez Wnioskodawcę nagród pieniężnych Uczestnikom nie stanowi dla Wnioskodawcy czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to Wnioskodawca nie ma obowiązku wystawienia faktury ani jakiegokolwiek innego dokumentu, o którym mowa w art. 106a–106n ustawy o podatku od towarów i usług, w związku z wydaniem nagrody pieniężnej na rzecz Uczestnika.
Opodatkowanie VAT nagród pieniężnych
Trzeba mieć na uwadze, że o tym, czy przekazanie nagród pieniężnych w ramach różnego rodzaju konkursów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, decyduje fakt, czy mamy do czynienia ze świadczeniem usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega bowiem tylko takie świadczenie, w odniesieniu do którego istnieje odbiorca odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przekazanie nagrody pieniężnej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT tylko wówczas, gdy czynność wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.
Takie stanowisko potwierdzone zostało w interpretacji indywidualnej o sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.768.2018.1.WL z 5 grudnia 2018 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej. Wnioskodawczyni jest czynnym podatnikiem VAT i prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której świadczy usługi architektoniczne. Wzięła udział w konkursie architektonicznym, w którym zwycięstwo jest tytułem do wypłaty nagrody pieniężnej za pierwsze miejsce w kwocie 30 000 zł. Zgodnie z regulaminem konkursu z chwilą wypłaty nagrody pieniężnej uczestnik konkursu, bez dodatkowego wynagrodzenia, przenosi na własność wszystkie egzemplarze pracy konkursowej, nośniki, na których praca ta została utrwalona, oraz całość autorskich praw majątkowych do tej pracy na wszystkich polach eksploatacji.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że pomiędzy organizatorem konkursu a wykonanym przez Wnioskodawczynię, jako zwycięzcę konkursu, świadczeniem – przeniesieniem wszystkich egzemplarzy pracy konkursowej, nośników, na których praca ta została utrwalona oraz całości autorskich praw majątkowych do pracy konkursowej – istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Wypłata nagrody następuje bowiem nie w związku z samym udziałem w konkursie, ale w zamian za przeniesienie wszystkich egzemplarzy pracy konkursowej, nośników, na których praca ta została utrwalona oraz całości autorskich praw majątkowych do zwycięskiej pracy. A zatem wypłata nagrody stanowi de facto wynagrodzenie za wykonanie konkretnego świadczenia. W związku z tym przeniesienie wszystkich egzemplarzy pracy konkursowej, nośników, na których praca ta została utrwalona oraz całości autorskich praw majątkowych do pracy nagrodzonej w konkursie wpisuje się w definicję świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i w konsekwencji podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
