Wpłata zaliczki na poczet dostawy towaru daje prawo do odliczenia podatku naliczonego, o ile planowane nabycie będzie wykazywać związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jak wygląda odliczenie VAT od zaliczki za samochód firmowych? Z uwagi na specyficzne regulacje dotyczące odliczania VAT od pojazdów samochodowych przeanalizujemy kilka możliwych przypadków.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego od wpłaconej zaliczki
Zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje w zakresie otrzymanej zaliczki na poczet przyszłej dostawy towarów. Natomiast zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy podlega udokumentowaniu fakturą VAT.
W kwestii odliczenia podatku naliczonego należy wskazać, że zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
- nabycia towarów i usług,
- dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.
Jednocześnie w przypadku pojazdów samochodowych występuje ograniczenie w prawie do odliczenia podatku naliczonego. Jak wynika z art. 86a ustawy o VAT, w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.
W katalogu ww. wydatków znajdują się m.in. wydatki dotyczące nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych.
Natomiast pełne 100% prawo do odliczenia znajduje zastosowanie do pojazdów, które są wykorzystywane wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej, czyli jeżeli:
- sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, lub
- konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.
Odliczenie VAT od zaliczki za samochód
Jeżeli nabyty pojazd ma być wykorzystywany wyłącznie na potrzeby firmowe, to nabywca zachowuje prawo do 100% odliczenia podatku naliczonego. Jednak w tym zakresie konieczne jest spełnienie wymogów ustawowych.
Jak bowiem wynika z treści art. 86a ust. 12 ustawy o VAT, podatnicy wykorzystujący wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, dla których są obowiązani prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu, mają obowiązek złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację VAT-26 o tych pojazdach w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3.
Zgodnie zaś z art. 86a ust. 13 ustawy w przypadku niezłożenia w terminie informacji, o której mowa w ust. 12, uznaje się, że pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika dopiero od pierwszego dnia miesiąca, w którym podatnik złoży tę informację.
Zatem należy zauważyć, że złożenie informacji, o której mowa w art. 86a ust. 12 ustawy (VAT-26), jest jednym z warunków uprawniających do pełnego odliczenia podatku naliczonego z tytułu wydatków związanych z pojazdami samochodowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności gospodarczej podatników. Pojazdy te na podstawie ww. informacji są identyfikowane poprzez określenie marki, modelu, numeru rejestracyjnego, roku produkcji, daty nabycia pojazdu.
Termin na złożenie VAT-26 obliczany jest od miesiąca poniesienia pierwszego wydatku związanego z takim pojazdem. Owym pierwszym wydatkiem może być omawiana przez nas zaliczka na poczet przyszłej dostawy samochodu.
Potwierdzają to również objaśnienia do formularza VAT-26, gdzie wskazano, że datą poniesienia pierwszego wydatku może być również data wpłaty przedpłaty/zaliczki/zadatku/raty na poczet pojazdu, który zostanie nabyty/przyjęty.
W przypadku gdy datą poniesienia pierwszego wydatku (wpisaną w polach kol. g) jest data wpłaty przedpłaty/zaliczki/zadatku/raty na poczet pojazdu, który zostanie nabyty/przyjęty w używanie – w polu „Data nabycia pojazdu” należy podać planowaną datę oddania pojazdu do używania po jego wytworzeniu/datę importu/datę przyjęcia w używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze.
Przykład 1.
Pan Tomasz 22 grudnia 2022 roku wpłacił zaliczkę na poczet przyszłej dostawy samochodu osobowego i otrzymał od sprzedającego fakturę zaliczkową. Samochód ma być wykorzystywany w działalności gospodarczej, a jego odbiór przewidziano na marzec 2023 roku.
Jak powinien postąpić pan Tomasz, aby odliczyć pełen VAT z faktury zaliczkowej?
Jeżeli pan Tomasz chce dokonać pełnego odliczenia podatku naliczonego od faktury zaliczkowej, to powinien w terminie do 25 stycznia 2023 roku złożyć informację VAT-26. W przeciwnym wypadku będzie miał prawo jedynie do 50% odliczenia. Późniejsze złożenie informacji VAT-26 daje prawo do proporcjonalnej korekty in plus podatku odliczonego zgodnie z art. 90b ustawy o VAT.
Drugim ciekawym przypadkiem jest prawo do odliczenia podatku naliczonego od samochodów, których konstrukcja wyklucza ich użycie do celów prywatnych. Zgodnie z art. 86a ust. 10 ustawy o VAT spełnienie wymagań dla takich pojazdów samochodowych:
- stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań, lub
- stwierdza się na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
W świetle powołanych wyżej przepisów należy stwierdzić, że aby dokonać odliczenia pełnej kwoty podatku z tytułu wydatków związanych z samochodami wymienionymi w art. 86a ust. 9 ustawy o VAT, warunkiem koniecznym jest, aby pojazdy te miały zaświadczenie wydane przez okręgową stację kontroli pojazdów po przeprowadzeniu dodatkowego badania technicznego, przy czym powyższe powinno wynikać również z dowodu rejestracyjnego zawierającego właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań.
W związku z tym pojawia się pytanie, co w sytuacji, gdy w momencie zapłacenia zaliczki kupujący nie posiada takich dokumentów. Zgodnie ze stanowiskiem fiskusa (wyrażonym np. w interpretacji Dyrektora KIS z 29 września 2022 roku, nr 0112-KDIL3.4012.273.2022.2.MBN) przeprowadzenie dodatkowego badania technicznego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację i jego odnotowanie w dowodzie rejestracyjnym, jest warunkiem, którego niedopełnienie lub spełnienie z opóźnieniem skutkuje utratą prawa do 100% odliczenia podatku naliczonego od zakupu.
Wprawdzie sądy administracyjne w podobnych sprawach stoją po stronie podatników, wskazując, że jest to jedynie warunek formalny niewpływający na prawo do odliczenia (tak np. stwierdził WSA w Krakowie w wyroku z 11 marca 2021 roku, I SA/Kr 1213/20), jednakże celem uniknięcia sporów z samym fiskusem również w tym przypadku nabywca może złożyć VAT-26.
Przykład 2.
Pan Tomasz 22 grudnia 2022 roku wpłacił zaliczkę na poczet przyszłej dostawy samochodu typu VAN i otrzymał od sprzedającego fakturę zaliczkową. Konstrukcja tego samochodu wyklucza wykorzystywanie go do celów prywatnych, jednakże jego odbiór i badanie techniczne przewidziano na marzec 2023 roku. W jakim terminie pan Tomasz powinien złożyć informację VAT-26?
Na dzień poniesienia wydatku pan Tomasz nie dysponuje zaświadczeniem, o którym mowa w art. 86a ust. 10 ustawy o VAT. W celu zachowania pełnego prawa do odliczenia pan Tomasz powinien w terminie do 25 stycznia 2023 roku złożyć informację VAT-26.
Przechodząc do podsumowania, możemy wskazać, że podatnik wpłacający zaliczkę na poczet przyszłej dostawy pojazdu ma prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego, jeżeli taki pojazd będzie wykorzystywany wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Natomiast potwierdzeniem tego faktu jest złożenie informacji VAT-26.
