Wielu podatników, zanim otworzy działalność i zarejestruje się jako czynny podatnik VAT, dokonuje już zakupów na cele firmowe. Kupują oni materiały, sprzęt, wyposażenie, towary czy inne rzeczy. Wszystko to jest z przeznaczeniem wyłącznie na przyszłą działalność gospodarczą. Pojawia się wówczas wątpliwość, czy po otwarciu działalności i rejestracji do VAT będą mogli odliczyć podatek VAT od zakupów dokonanych przed rejestracją do VAT? Przede wszystkim trzeba rozdzielić powstanie samego prawa do odliczenia podatku VAT od realizacji (odliczenia) tego prawa przez nabywcę. Odliczenie podatku VAT od zakupów przed rejestracją - szczegóły zostały zawarte w niniejszym artykule.
Podatek VAT naliczony
Podatek VAT naliczony zawsze występuje po stronie zakupów (nabyć).
Podatek VAT należny to podatek VAT, który sprzedawca dolicza do sprzedawanych towarów lub usług.
Im więcej nabywca dokonuje zakupów z przeznaczeniem na działalność, tym bardziej obniża podatek VAT należny do zapłaty.
Obniżenie podatku VAT należnego ze sprzedaży o VAT naliczony to po prostu odliczanie podatku VAT z dokonanych zakupów firmowych.
Prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego
Zasady odliczenia podatku VAT zostały rozpisane w dziale IX Ustawy o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą o VAT.
Z kolei na mocy art. 86 ust. 1 ustawy o VAT trzeba wspomnieć, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych VAT, podatnikowi-nabywcy przysługuje (może zrealizować) prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od kwoty podatku VAT należnego.
Powstanie prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego powstanie, gdy sprzedawca opodatkuje VAT sprzedaż towarów lub usług (podatek VAT od sprzedaży stał się należny).
Następnie nabywca, który kupuje te towary, przeznacza ja na poczet prowadzenia swojej działalności. Jeżeli przeznacza je na sprzedaż opodatkowaną VAT w ramach prowadzonej działalności, może zrealizować prawo do odliczenia VAT.
Czynny podatnik VAT, który prowadzi działalność (w świetle ustawy o VAT), i kupuje towary, materiały, usługi niezbędne do wykonywania tej działalności, będzie miał prawo do odliczenia VAT naliczonego od tych zakupów, jeżeli przeznaczy je na działalność (na sprzedaż w ramach działalności):
- opodatkowaną VAT,
- częściowo opodatkowaną VAT – wtedy odliczenie VAT od zakupów na działalność tzw. mieszaną odbywa się przy pomocy procentowego współczynnika VAT.
Jeżeli natomiast zakupy dokonywane w ramach działalności przeznaczane są w całości na działalność zwolnioną z VAT, podatnik w ogóle nie odliczy podatku VAT od zakupów. To jednak nie wszystko.
Podstawowe założenie, kiedy powstaje prawo do odliczenia podatku VAT, przedstawiono powyżej.
Natomiast drugą kwestią jest to, że gdy powstało (zaistniało) prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, podatnik musi wiedzieć, kiedy (w jakim okresie rozliczeniowym) może zrealizować to prawo.
Podatnik prowadzący działalność, chcąc dokonać odliczenia podatku VAT naliczonego (zrealizować prawo do odliczenia VAT), musi mieć status czynnego podatnika VAT. Dopiero spełnienie obu przesłanek łącznie umożliwia realizację prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego.
Zatem podatnik, który prowadzi działalność (w świetle ustawy o VAT), ma prawo do odliczenia podatku VAT od zakupu towarów lub usług, jeżeli:
- towary lub usługi zostały opodatkowane VAT u sprzedawcy,
- ich nabywca ma status czynnego podatnika VAT,
- zakupy do działalności są przeznaczone na działalność – sprzedaż opodatkowaną VAT lub częściowo opodatkowaną VAT,
- zakupy lub okoliczności dokonania zakupów nie są wymienione w art. 88 ustawy o VAT informującym o negatywnych przesłankach skutkujących brakiem możliwości skorzystania z prawa do odliczenia VAT.
Oczywiście występuje wiele innych tzw. szczególnych regulacji, np. prawo do odliczenia jedynie 50% (albo 100%) od wydatków na zakup i eksploatację samochodów osobowych, ale będzie to przedmiotem innego artykułu.
Powyżej skupiono uwagę na tym, kiedy czynny podatnik VAT będzie miał prawo do odliczenia podatku VAT. Poruszono też niezwykle ważną kwestię. Podatnicy powinni pamiętać, że czym innym jest kwestia ustalenia, czy czynny podatnik VAT ma prawo do odliczenia VAT, a czym innym, czy czynny podatnik VAT może zrealizować to prawo.
W tym miejscu powstaje pytanie, w jakim momencie można zrealizować prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli czynny podatnik VAT je ma.
Co, jeżeli przedsiębiorca jest przed rejestracją jako czynny podatnik VAT, a już dokonuje zakupów na poczet niebawem otwartej działalności?
Odliczenie podatku VAT od zakupów przed rejestracją
Zostało już przedstawione, jakie warunki są wymagane, aby czynny podatnik VAT odliczył podatek VAT naliczony z faktur zakupu.
Podatnik-nabywca, który kupił towary lub usługi na poczet prowadzonej działalności, zrealizuje prawo do odliczenia VAT, jeżeli:
- zostały one opodatkowane VAT u sprzedawcy, a sprzedaż została udokumentowana fakturą;
- nabywca przeznaczył je na działalność – sprzedaż opodatkowaną VAT;
- nabywca złożył ewidencję i deklarację JPK_V7, w której dokonał odliczenia podatku VAT od nabyć tych towarów lub usług.
Co w sytuacji, gdy przed rejestracją do VAT przyszły przedsiębiorca dokona wielu zakupów i otrzyma faktury?
W takim wypadku podatnik po rejestracji jako czynny podatnik VAT będzie mógł odliczyć podatek VAT od dokonanych zakupów. Prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego powstanie, jeżeli podatnik-nabywca wykaże, że zakupy dokonane przed rejestracją działalności, rejestracją do VAT były związane z przyszłą działalnością opodatkowaną VAT.
Zatem, jeżeli nabywca przed rejestracją do VAT nabędzie towar lub usługę opodatkowaną VAT (sprzedawca wystawi fakturę z doliczonym podatkiem VAT), to powstanie prawo do odliczenia podatku VAT w tym właśnie okresie sprzedaży.
Jeżeli nabywca przeznaczy albo udowodni, że przeznaczy dane towary lub usługi na przyszłą sprzedaż opodatkowaną VAT po otwarciu firmy, będzie miał prawo do odliczenia podatku VAT.
Z kolei warunki formalne – rejestracja do VAT, złożenie JPK_V7 – są niezbędne wyłącznie do skorzystania z powstałego już prawa do odliczenia podatku VAT z faktur zakupu.
Należy podkreślić, że jest wiele przypadków, w których podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT, ale nie dopełnił tzw. warunków formalnych np. rejestracji do VAT, złożenia JPK_V7 z wykazaniem odliczenia podatku VAT naliczonego, które powodują, że nie może zrealizować prawa do odliczenia VAT.
Jak więc dokładnie wygląda sprawa zakupów przed rejestracją firmy i rejestracją do VAT? Poniżej przedstawiono stanowisko ukazujące, w jaki sposób fiskus patrzy na tego typu sprawy w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 maja 2019 roku (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.123.2019.1.OA).
Przytoczony fragment podzielono na 2 części:
- kiedy powstanie prawo do odliczenia podatku VAT,
- kiedy nabywca może zrealizować prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.
A. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w VAT u sprzedawcy, a przez to prawo do odliczenia VAT u nabywcy?
Z dniem rozpoczęcia działalności Wnioskodawca został zgłoszony jako czynny podatnik VAT na druku VAT-R.
Prawo do obniżenia podatku należnego powstaje u wszystkich podatników, o ile wykażą, że zakupy były związane z bieżącą lub przyszłą działalnością opodatkowaną, a warunek rejestracji jest niezbędny wyłącznie do skorzystania przez podatnika z prawa do obniżenia podatku należnego.
Potwierdza to m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-400/98, wyroki TSUE w sprawach C-268/83 czy orzeczenie TSUE w sprawie C-385/09.
Ponadto należy rozróżnić moment powstania prawa do odliczenia od momentu skorzystania z tego prawa. Jak już wskazano, jego realizacja następuje poprzez złożenie deklaracji podatkowej, wyrażającej wolę skorzystania przez podatnika z prawa do odliczenia i aby skutecznie zrealizować już powstałe uprawnienie, podatnik musi usunąć – najpóźniej przed skorzystaniem z tego prawa – wszelkie przesłanki negatywne, w tym brak rejestracji, który uniemożliwia identyfikowanie go jako podatnika.
Należy stwierdzić, że ustawa o VAT nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych w czasie, gdy nie widniał on w rejestrze podatników podatku od towarów i usług, o ile występują przesłanki, że zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżącej (lub przyszłej) działalności opodatkowanej (oraz spełniają inne warunki określone w przepisach ustawy). Niemniej, ustawodawca narzucił podatnikom, chcącym dokonać odliczenia podatku VAT od poczynionych nabyć, obowiązek rejestracji jako podatnika VAT czynnego.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że Wnioskodawca ma prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur zaliczkowych wystawionych na niego przed rozpoczęciem działalności i zgłoszeniem jako czynny podatnik VAT, jeśli nabywana konstrukcja stalowej hali od samego początku miała być wykorzystywana do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. […]”.
B. Kiedy nabywca może zrealizować prawo do odliczenia VAT?
Jeżeli podatnik nie dokonał odliczenia w powyższym terminie, będzie mógł dokonać tego na podstawie art. 86 ust. 11 w zw. z art. 86 ust. 10 ustawy, w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych.
Natomiast, jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego we wskazanych terminach, może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (ww. art. 86 ust. 13 ustawy).
W celu skorzystania z tego prawa dnia 5 marca 2019 r. Wnioskodawca dokonał zgłoszenia do VAT jako czynny, zarejestrowany podatnik podatku od towarów i usług. W zgłoszeniu tym Wnioskodawca winien jednakże wskazać okres rozliczeniowy, od którego jako podatnik VAT czynny będzie rozliczać podatek od towarów i usług i składać deklaracje dla potrzeb tego podatku, tj. dzień otrzymania pierwszej faktury (16 listopada 2018 r.).
Należy wskazać, że Wnioskodawca może zrealizować powyższe poprzez złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R w trybie aktualizacji. Zatem okres rozliczeniowy, za który Wnioskodawca złoży pierwszą deklarację podatkową, powinien być wskazany w oparciu o datę faktycznego rozpoczęcia działalności gospodarczej (poniesienia pierwszych wydatków na potrzeby tej działalności), tj. listopad 2018 r. Następnie Wnioskodawca – jako podatnik VAT czynny – powinien złożyć zaległe deklaracje VAT-7 za okres od listopada 2018 r. do lutego 2019 r. oraz wykazać w tych deklaracjach podatek VAT naliczony wynikający z otrzymanych przed rejestracją faktur. […]”.
Przykład 1.
Podatnik dokonał zakupów na cele przyszłej działalności na fakturę na siebie we wrześniu 2023 roku. Rejestracji firmy i jako czynny podatnik VAT dokonał 1 października 2023 roku. Czy będzie mógł odliczyć podatek VAT z faktur dotyczących zakupów związanych z działalnością?
Tak, będzie mógł odliczyć podatek VAT z faktur dotyczących zakupów związanych z działalnością w październiku, listopadzie albo grudniu 2023 roku.
Przykład 2.
Podatnik dokonał zakupów na cele przyszłej działalności na fakturę na siebie w sierpniu 2023 roku. Także od sierpnia 2023 roku zarejestrował działalność, ale zapomniał o rejestracji do VAT. Jednakże zachowywał się jak podatnik, tzn. wystawił fakturę sprzedaży jeszcze w sierpniu 2023 roku, prowadził ewidencję VAT. W momencie, gdy chciał wysłać deklarację VAT, okazało się, że nie jest czynnym podatnikiem VAT. Czy podatnik będzie mógł odliczyć podatek VAT jeśli złożył zgłoszenie, począwszy od 1 sierpnia 2023 roku?
Podatnik może odliczyć podatek VAT naliczony z faktur dotyczących zakupów firmowych z sierpnia 2023 roku i kolejnych miesięcy.
Negatywne przesłanki braku realizacji prawa do odliczenia podatku VAT
Na koniec należy jeszcze podkreślić, że występują też sytuacje, w których transakcja spełnia wszystkie warunki dla odliczenia podatku VAT naliczonego przez nabywcę, a okazuje się, że przedsiębiorca-sprzedawca, który wystawił fakturę, nie istniał w rejestrach VAT.
Nabywca miał prawo do odliczenia VAT, ale nie mógł go zrealizować, gdyż sprzedawca nie był czynnym podatnikiem VAT (warto wspomnieć, że w pewnych przypadkach nabywca może odliczyć VAT nawet w takich okolicznościach).
Zgodnie z tym, co mówi art. 88 ust. 1 ustawy o VAT, czynny podatnik VAT nie może odliczyć podatku VAT naliczonego w niektórych ustawowych sytuacjach. Zaprezentowano je w poniższej tabeli.
Negatywne przesłanki braku możliwości odliczenia podatku VAT przez czynnego podatnika VAT | |
Otrzymane faktury, nabycia, zwrot | Opis okoliczności |
Nabycie usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia |
|
Otrzymany od nabywcy lub usługobiorcy | zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku |
Transakcja sprzedaży została udokumentowana | fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący |
fakturą, która nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku | |
Wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne | stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności |
podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością | |
potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności | |
Faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę | zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego |
Wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku VAT w stosunku do czynności opodatkowanych | dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności |
Negatywne przesłanki skutkujące brakiem możliwości odliczenia podatku VAT od nabyć przedstawione w powyższej tabeli odnoszą się także do duplikatów faktur.
Polecamy:
