Kapitał zakładowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może być wypadkową różnych czynników. Jako jeden z powodów można wskazać chęć dokapitalizowania spółki poprzez ustanowienie nowych udziałów lub podwyższenie wartości obecnych i w ten sposób wprowadzenie do spółki dodatkowych środków. Innym czynnikiem może być chęć podniesienia poziomu wypłacalności spółki, która przez to staje się bardziej wiarygodna w oczach inwestorów, instytucji finansowych. Obniżenie kapitału może być z kolei spowodowane wystąpieniem wspólnika ze spółki czy też ograniczeniem jej działalności. W każdym z wymienionych przypadków warto wiedzieć, w jaki sposób prawidłowo i sprawnie podwyższyć lub obniżyć kapitał zakładowy – wskazówki znajdują się w niniejszym artykule.

Kapitał zakładowy - podwyższenie

Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. może nastąpić w dwóch przypadkach:

• na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki;

• poprzez zmianę umowy spółki.

Podwyższenie kapitału zakładowego na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki opiera się na tym, że już w samej treści umowy spółki wspólnicy ją zawiązujący przewidują możliwość podwyższenia kapitału zakładowego. Na etapie formułowania postanowień umowy spółki należy pamiętać o treści art. 257 § 1 ustawy Kodeks spółek handlowych (dalej: ksh). Wynika z niego, że takie postanowienie powinno wskazywać na:

• maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego,

• termin podwyższenia.

Kapitał zakładowy może być podwyższony ma mocy postanowień umowy spółki w drodze podjęcia uchwały wspólników poprzez ustanowienie nowych udziałów lub podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących. Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić do kwoty 100 000,00 zł (słownie: sto tysięcy złotych) w terminie do 31 grudnia 2030 r. i nie stanowi zmiany umowy spółki.

Tak jak zostało wskazane w powyższym przykładzie postanowienia, podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić albo poprzez ustanowienie nowych udziałów, albo poprzez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących.

Ustanowienie nowych udziałów polega, najprościej rzecz ujmując, na zwiększeniu ich liczby – na przykład ze 100 udziałów o wartości po 50 zł każdy do 150 udziałów po 50 zł każdy. Przy tym sposobie nie ulega zwiększeniu wartość udziałów, a jedynie ich liczba.

Z kolei zwiększenie wartości nominalnej polega na tym, że zwiększamy wartość udziału, na przykład z 50 zł za udział do 100 zł za udział. Tym samym liczba samych udziałów nie ulega zmianie, a jedynie ich wartość nominalna.

Zgodnie z art. 257 § 3 ksh, jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, przy zachowaniu wymagań określonych w § 1, oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Art. 260 § 2 stosuje się odpowiednio. Zgodnie z nim nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia.

Określenie „dotychczasowi wspólnicy” oznacza osoby będące wspólnikami w chwili podejmowania uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego lub w innym dniu wskazanym w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego, a zatem te same osoby, o których mowa w art. 260 § 2 ksh.

W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki warto pamiętać o pewnych ograniczeniu przy obejmowaniu udziałów.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2013 roku, II CZP 57/12, „podwyższenie kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych, z tym że nowe udziały w podwyższonym kapitale mogą być objęte jedynie przez wspólników w stosunku do ich dotychczasowych udziałów”.

W ślad za przytoczoną uchwałą Sądu Najwyższego podąża również orzecznictwo sądów. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 15 grudnia 2016 roku, I ACa 965/16, stwierdził mianowicie, co następuje:

„Podwyższenie kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki może nastąpić przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych, ale nowe udziały w podwyższonym kapitale mogą być objęte jedynie przez wspólników stosunku do ich dotychczasowych udziałów. Art. 260 § 2 ksh jest regulacją szczególną w stosunku do art. 258 § 1 ksh i przewidziany w nim sposób objęcia udziałów przez wszystkich dotychczasowych wspólników nie może zostać ograniczony lub wyłączony w umowie spółki lub w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego”.

Inaczej rzecz ma się w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego poprzez zmianę umowy spółki. W tym przypadku konieczne jest bowiem przeprowadzenie zgromadzenia wspólników i dokonanie zmiany umowy spółki w zakresie postanowień odnośnie do wysokości kapitału zakładowego spółki, a następnie podjęcie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego. Oczywiście obie wymienione czynności muszą zostać dokonane w formie aktu notarialnego, zatem konieczna będzie wizyta u notariusza.

Ważne jest przy tym zaznaczenie, że przy podwyższaniu kapitału zakładowego poprzez zmianę umowy spółki istnieje możliwość objęcia udziałów przez nowych wspólników, co nie mogło mieć miejsca przy sposobie podwyższenia kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki.

Następne kroki, jakie należy przeprowadzić w przypadku obu sposobów podwyższenia kapitału zakładowego, stanowią:

1. objęcie udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym przez wspólników lub osoby trzecie poprzez złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego (w przypadku nowych wspólników konieczne jest również oświadczenie o ich przystąpieniu do spółki);

2. wniesienie wkładów na pokrycie udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym;

3. zgłoszenia do KRS podwyższenia kapitału zakładowego spółki.

Kapitał zakładowy - obniżenie

Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. może polegać albo na zmniejszeniu liczby udziałów, albo na zmniejszeniu wartości nominalnej udziału.

Zgodnie z art. 263 § 1 ksh uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać wysokość, o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony, oraz sposób obniżenia.

Uchwała powinna być podjęta większością 2/3 głosów, chyba że przewidziano ostrzejsze warunki podjęcia (art. 246 § 1 ksh). Ponadto, w myśl art. 255 § 3 ksh, musi ona być podjęta w formie aktu notarialnego, ponieważ wiąże się ze zmianą umowy spółki.

Kolejnym etapem procesu obniżenia kapitału zakładowego jest zawiadomienie przez zarząd wierzycieli spółki o podjęciu uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego, które zamieszcza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W treści wspomnianego ogłoszenia powinno znaleźć się wezwanie wierzycieli spółki z o.o. do wniesienia sprzeciwu w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym ukazało się ogłoszenie, jeśli nie wyrażają zgody na obniżenie kapitału.

Po tym terminie zarząd dokonuje zgłoszenia do sądu rejestrowego obniżenia kapitału zakładowego. Do zgłoszenia obniżenia kapitału zakładowego należy dołączyć:

• uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego;

• dowody należytego wezwania wierzycieli;

• oświadczenie wszystkich członków zarządu stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie określonym w art. 264 § 1, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Podwyższenie czy też obniżenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. jest wypadkową wielu czynników. Sam proces dokonywania zmian nie jest skomplikowany, ale wymaga przyjęcia pewnego schematu działania tak, żeby sąd rejestrowy nie zakwestionował dokonanych czynności. W przeciwnym razie proces podwyższenia bądź obniżenia kapitału zakładowego może ulec znacznemu wydłużeniu.