W 2023 roku utrzymana została wartość transakcji pomiędzy przedsiębiorcami, która regulowana jest za pomocą gotówki. Limit transakcji gotówkowej wobec tego wynosi 15 000 zł. Warto wiedzieć, że od stycznia 2024 roku ma nastąpić zmiana limitu płatności gotówkowej. Zmiana ta miała nastąpić już w 2023 roku natomiast ustawodawca odroczył jednak termin wejścia w życie zmiany kwoty limitu wartości transakcji między przedsiębiorcami, jaka może być opłacona gotówką na 2024 rok.
Zmiana limit płatności gotówkowej - na co należy zwrócić uwagę?
Aktualna granica płatności gotówkowej między przedsiębiorcami
Zgodnie z art. 19 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców (zwanej dalej ustawą Prawo przedsiębiorców) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku, gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca, oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty.
Transakcje w walutach obcych podatnik przelicza na polskie złote według średniego kursu ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
W przepisie tym prawodawca wyraźnie artykułuje 3 podstawowe kwestie.
Pierwsza sprawa dotyczy stron płatności za daną transakcję, którymi mogą być tylko przedsiębiorcy.
Druga sprawa to czynność dokonania płatności, która dotyczy jednorazowej transakcji o wartości 15 000 zł lub powyżej, bez względu na liczbę płatności składających się na daną wartość transakcji.
Ostatnia kwestia to obowiązek uregulowania przez kupującego przedsiębiorcę za pośrednictwem jego rachunku płatniczego transakcji o wartości 15 000 zł lub powyżej.
Warto podkreślić, że kwota 15 000 zł dotyczy kwoty brutto transakcji.
Kim jest przedsiębiorca?
Adresatem limitu płatności jest przedsiębiorca. Jak wyjaśnia art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców, do grona przedsiębiorców należy zaliczyć:
- osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą na podstawie wpisu CEIDG, ale także taką, która nie dopełnia formalności rejestracyjnych, a faktycznie prowadzi działalność,
- osobę prawną – spółki kapitałowe, stowarzyszenia, fundacje i inne podmioty, dla których właściwym rejestrem jest rejestr przedsiębiorców KRS;
- jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej,
- wspólnika spółki cywilnej,
- zagranicznego przedsiębiorcę prowadzącego działalność w Polsce wpisanego do rejestru przedsiębiorców KRS,
- pozostałe przypadki.
Zmiana limitu płatności gotówkowej między przedsiębiorcami od 1 stycznia 2024 roku
Początkowo nowy limit płatności gotówkowej pomiędzy przedsiębiorcami miał wejść w życie już od 1 stycznia 2023 roku. Nastąpiło jednak odroczenie terminu wejścia w życie nowego limitu. Termin, od którego będzie obowiązywał nowy limit to 1 stycznia 2024 roku.
Na mocy znowelizowanego art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca, oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 8000 zł lub równowartość tej kwoty.
Podatnik oczywiście nadal będzie miał obowiązek przeliczyć transakcje w walutach obcych dla celów ewidencyjnych. Przelicza je on na polskie złote według średniego kursu ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
W przepisie tym, tak jak wyżej wskazano, prawodawca wskazuje 3 podstawowe przesłanki transakcji, która dotyczy tylko przedsiębiorców:
- płatność dotyczy transakcji między przedsiębiorcami,
- płatność dotyczy jednorazowej transakcji o wartości 8000 zł lub powyżej, bez względu na liczbę płatności,
- płatność o wartości 8000 zł lub powyżej musi być uregulowana za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy.
Kwota 8000 zł dotyczy kwoty brutto transakcji.
Zmiana limitu płatności gotówkowej między przedsiębiorcami a koszty podatkowe w PIT
Jak mówi art. 22p ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT), podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji między przedsiębiorcami określonej w art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców – dotycząca kwoty 8000 zł brutto i powyżej:
- została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, lub
- została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w białej liście (rejestr podatników VAT), potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
- pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”, płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
Skutkiem zmiany kwoty limitu z 15 000 zł na 8000 zł przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT – kupujący – będzie musiał wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów transakcję opiewającą na 8000 zł brutto lub powyżej, jeżeli:
- zapłaci za nią gotówką lub w inny sposób bez pośrednictwa rachunku płatniczego,
- zapłaci przelewem, ale na konto bankowe inne niż konto sprzedawcy widniejące na białej liście,
- pomimo obowiązku zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności kupujący płaci za transakcję bez użycia tego mechanizmu.
Zapłata gotówkowa w kwocie 8000 zł albo powyżej w 2024 roku za daną transakcję będzie powodowała obowiązek wyłączenia całej transakcji, tzn. kwoty netto bez podatku VAT z kosztów firmy, a nie jedynie nadwyżkę.
Obowiązek wyłączenia z kosztów w 2024 roku będzie dotyczyć także płatności gotówkowych na kwotę 8000 zł brutto i powyżej za transakcje zaprezentowane w poniższej tabeli.
Transakcje, w których będzie obowiązywać w 2024 roku limit gotówkowy 8000 zł i powyżej | |
Rodzaj transakcji | Sposób korekty kosztów |
Nabycie lub wytworzenie środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych | Zmniejszenie odpisów amortyzacyjnych (zwiększenie kosztów w przypadku niewystarczających kosztów) |
Zapłata dokonana po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej | Zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następuje za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności |
Zapłata dokonana po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym albo w Ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 roku o podatku tonażowym | Zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następuje za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania |
Jak wspomniano w tabeli, w sytuacji, gdy koszty w miesiącu korekty (zapłata gotówką, zapłata na rachunek spoza listy lub bez zastosowania mechanizmu podzielonej płatności) okażą się niewystarczające, wówczas nabywca ma obowiązek zwiększyć przychody z działalności.
Przekroczenie limitu płatności gotówkowej i brak konsekwencji korekty kosztów
Nie w każdym przypadku przekroczenie limitu wartości transakcji płatnej gotówką do 15 000 zł a w 2024 roku do 8000 zł spowoduje obowiązek wyłączenia wartości netto (brutto dla podatników zwolnionych z VAT) tej transakcji z kosztów firmowych.
Przypadki, w których limit nie będzie miał znaczenia, zostały przedstawione w poniższej tabeli.
Transakcje opiewające na wartość 15 000 zł i powyżej, do których nie ma zastosowania korekta kosztów | |
Lp. | Przyczyna |
1. | Zapłata należności została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów VAT – w białej liście, a podatnik złożył przy pierwszej zapłacie należności przelewem na ten rachunek zawiadomienie o wpłacie na nieprawidłowe konto inne niż konta sprzedawcy z białej listy – do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika, który dokonał zapłaty należności, w terminie 7 dni od dnia zlecenia przelewu. |
2. | Zapłata należności została dokonana przelewem na rachunek banku lub rachunek spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej:
– jeżeli odpowiednio bank, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa lub podmiot będący wystawcą faktury, wraz z informacją o numerze rachunku do zapłaty przekazali podatnikowi informację, że rachunek wskazany do zapłaty jest rachunkiem, o którym mowa w powyższych punktach. |
3. | Zapłata należności została dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. |
4. | Zapłata należności wynika z faktury dokumentującej czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę. |
Zapłata za transakcję za pośrednictwem rachunku płatniczego
W dotychczasowej praktyce stosowania przepisu o płatności za pomocą rachunku płatniczego za transakcję opiewającą na 15 000 zł i powyżej dopuszczalną formą zapłaty poza rachunkiem bankowym przedsiębiorcy prowadzonym w złotych lub w walucie obcej, rachunkiem SKOK były także i inne formy płatności.
Zapłata za pomocą rachunku płatniczego za transakcję opiewającą na 15 000 zł i powyżej to aktualnie także zapłata kartą debetową, kartą kredytową, blikiem, a także za pośrednictwem innych instrumentów płatniczych – system pośredniczący PayU, e-przelew i inne.
Potwierdza to interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 lutego 2017 roku o sygn. 0461-ITPB3.4510.704.2016.1.JS.
Wydaje się, że powyższe formy zapłaty regulowania zobowiązania pozostaną zachowane także w 2024 roku, a więc będą uznawane za dokonanie płatności tak, jakby je dokonał przedsiębiorca z własnego rachunku płatniczego, pomimo że zostały dokonane za pomocą rachunku pośredniczącej firmy.
Zapłata za transakcję w innej formie
Warto zwrócić uwagę, że limit 15 000 zł a w 2024 roku limit 8000 zł dotyczy dokonywania zapłaty gotówkowej, zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego.
W aktualnym stanie prawnym zapłata za zobowiązanie w formie wymiany barterowej, wzajemnej kompensaty zobowiązań, cesji wierzytelności czy innych pochodnych sposobów regulowania transakcji nie jest objęta limitami powyżej 15 000 zł a w 2024 roku powyżej 8000 zł.
Potwierdza to interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora KIS z 11 grudnia 2019 roku o sygn. 0111-KDIB1-1.4010.538.2019.1.NL.
Wydaje się, że powyższe formy regulowania zobowiązania pozostaną zachowane także w 2024 roku, a więc nie będą podlegały limitowi 8000 zł z uwagi na to, że nie są to zapłaty tożsame z art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców, a instrumentami powodującymi wygaśnięcie zobowiązania.
Mechanizm podzielonej płatności
Na mocy art. 108a ust. 1a Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza kwotę 15 000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania.
Warto przy okazji zmiany limitu postawić następujące pytanie. Czy zmiana maksymalnej kwoty limitu transakcji opłaconej gotówką z 15 000 zł na 8000 zł w 2024 roku wpłynie na limit wartości transakcji 15 000 zł, który wymaga zastosowania mechanizmu podzielonej płatności?
Ustawa z dnia 29 października 2021 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw w aktualnej postaci nie zawiera zapisów, które będą modyfikować wielkość tego limitu, a więc wartość transakcji obligującej do zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności za nabyte towary z załącznika nr 15 do ustawy o VAT.
Zmiana limitu płatności gotówkowej między przedsiębiorcami a koszty podatkowe w CIT
Na koniec należy zaznaczyć, że zmiana kwoty limitu transakcji opłaconej gotówką z 15 000 zł na kwotę 8000 zł znajdzie w 2024 roku zastosowanie także w odniesieniu do podatników podatku dochodowego od osób prawnych.
Przepisy w tym zakresie będą podobne do przepisów ustawy o PIT.
