Kontrola przedsiębiorcy jest wykonywana niezależnie od rodzaju i wielkości prowadzonej działalności. Może być wszczęta przez odpowiedni organ z urzędu lub na wniosek. Z przeprowadzonych czynności kontrolnych sporządza się specjalny protokół, w którym nierzadko zamieszcza się określone zalecenia, które musi wykonać właściciel firmy. Co się jednak stanie, gdy przedsiębiorca ich nie zrealizuje?
Kontrola przedsiębiorcy
Kontrole prowadzone w przedsiębiorstwach mają na celu wykrycie ewentualnych nieprawidłowości przy prowadzeniu działalności gospodarczej, w tym możliwego naruszania obowiązującego prawa. Czynności przeprowadzone przez kontrolera są opisywane w specjalnym protokole, który może zawierać określone wnioski lub zalecenia względem przedsiębiorcy. Oczywiście jeśli właściciel firmy działa zgodnie z przepisami, nie musi obawiać się takiego protokołu, ponieważ nie będzie on zawierał żadnych zaleceń.
Zalecenia pokontrolne są niczym innym jak zadaniami, które ma wykonać przedsiębiorca w zakreślonym przez kontrolera terminie. W praktyce może to polegać na zgromadzeniu odpowiedniej dokumentacji, przygotowaniu miejsc pracy dla zatrudnionych lub zaprzestaniu wykonywania niektórych działań sprzecznych z prawem. W ramach zaleceń pokontrolnych bardzo często prosi się przedsiębiorcę, aby udokumentował realizację żądań kontrolera, tj. aby wykazał, że dostosował się do wydanych zaleceń. W tym miejscu warto przypomnieć treść art. 21 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, zgodnie z którym jeżeli przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej narusza przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą w okresie 12 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, a właściwy organ wszczyna w związku z tym naruszeniem postępowanie:
- mandatowe, albo
- w sprawie nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej
– przed nałożeniem na przedsiębiorcę grzywny w drodze mandatu karnego albo nałożeniem na niego lub wymierzeniem mu administracyjnej kary pieniężnej organ ten wzywa, w drodze postanowienia, przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły, w wyznaczonym przez siebie terminie.
Kontrola przedsiębiorcy a niewykonanie zaleceń pokontrolnych
Przedsiębiorca ma prawo do złożenia zastrzeżeń do protokołu pokontrolnego w wyznaczonym terminie, który co do zasady wynosi 7 dni, licząc od chwili doręczenia protokołu kontrolowanemu. Właściwy organ ma z reguły 14 dni na rozpatrzenie złożonych zastrzeżeń, przy czym nie zawsze musi uznać racje przedsiębiorcy. W okresie oczekiwania na odpowiedź na zastrzeżenia przedsiębiorca nie musi wykonywać wydanych wobec niego zaleceń, ponieważ mogą one zostać w całości lub części uchylone. Jeśli zastrzeżenia okażą się nieuzasadnione, przedsiębiorca będzie związany wytycznymi wskazanymi w pierwotnie wydanym protokole pokontrolnym. W wyznaczonym terminie powinien spełnić wszystkie zalecenia i udokumentować je przed organem kontrolnym.
Jeśli przedsiębiorca nie zrealizuje wszystkich nałożonych na niego zaleceń, organ kontrolny ma prawo nałożyć na niego karę administracyjną. W niektórych przypadkach możliwe jest również pociągnięcie właściciela firmy do odpowiedzialności karnej. Będzie tak, gdy doszło do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Zgodnie z treścią art. 21a ust. 3, 5 i 6 Prawa przedsiębiorców, jeżeli przedsiębiorca usunie stwierdzone naruszenia przepisów prawa oraz skutki tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły, w wyznaczonym terminie:
- właściwy organ, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia na niego lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, albo
- przedsiębiorca nie podlega karze za popełnione wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, stanowiące stwierdzone naruszenie przepisów prawa.
Właściwy organ, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia na przedsiębiorcę lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu także wtedy, gdy przedsiębiorca ten dobrowolnie usunął naruszenia prawa oraz skutki tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły w okresie 12 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, jeszcze przed wezwaniem tego organu, oraz powiadomił organ o usunięciu naruszeń i skutków tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły.
W przypadku gdy przedsiębiorca dobrowolnie usunął naruszenia przepisów prawa, będące wykroczeniami lub wykroczeniami skarbowymi, oraz skutki tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły w okresie 12 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, jeszcze przed wezwaniem właściwego organu lub przed złożeniem pisemnego oświadczenia przedsiębiorcy zobowiązującego się do usunięcia stwierdzonych naruszeń, oraz powiadomił właściwy organ lub funkcjonariusza, inspektora lub przedstawiciela tego organu o usunięciu naruszeń oraz skutków tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły, organ nie nakłada na niego grzywny w drodze mandatu karnego. Jeżeli w związku z usuniętymi naruszeniami dochodzi do wszczęcia postępowania sądowego, sąd odstępuje od wymierzenia kary grzywny przedsiębiorcy, w przypadku gdy jej wysokość nie przekraczałaby maksymalnej wysokości kary grzywny, która mogłaby zostać nałożona w postępowaniu mandatowym.
Przykład 1.
Pan Michał prowadzi jednoosobowe przedsiębiorstwo, wobec którego wydano kilka zaleceń pokontrolnych. Przedsiębiorca miał 2 miesiące na dostosowanie swojego zakładu pracy do obowiązujących przepisów, jednak ze względu na brak pieniędzy i czasu nie udało mu się sprostać temu zadaniu. Pan Michał postanowił, że nie poinformuje organu kontroli o efektach wykonania zaleceń. Organ kontrolny przypomniał sobie o przedsiębiorcy 4 miesiące później i nałożył na niego grzywnę – czy miał do tego prawo?
Tak, ponieważ przedsiębiorca nie wykonał nałożonych na niego obowiązków.
Przykład 2.
Pani Marlena prowadzi duży zakład kosmetyczny. Podczas kontroli stwierdzono u niej kilka uchybień i wydano odpowiednie zalecenia. Kobieta została zobowiązana do wprowadzenia określonych zmian w ciągu 2 miesięcy i udokumentowania ich przed organem kontrolnym. Pani Marlena wypełniła terminowo wszystkie zalecenia, jednak zapomniała przesłać dokumentów potwierdzających podjęte przez nią działania i wprowadzone zmiany w firmie. Czy organ kontrolny ma prawo nałożyć na nią karę administracyjną?
Tak, choć w praktyce bardzo często zdarza się, że kontrolerzy odstępują wówczas od ukarania przedsiębiorcy, który wypełnił wszystkie zalecenia pokontrolne, lecz zapomniał poinformować o tym organu kontroli.
Przykład 3.
Pan Wojciech prowadzi małą firmę. W toku kontroli okazało się, że jego działalność nie do końca jest zgodna z prawem. Kontrolerzy wydali więc kilka zaleceń, które miały zostać wykonane w ciągu najbliższego miesiąca. Mężczyzna wyjeżdża w najbliższym czasie za granicę i wie, że nie zdąży z realizacją wszystkich wytycznych kontrolerów – czy w tej sytuacji może coś zrobić, aby uniknąć kary administracyjnej?
Tak, przedsiębiorca powinien złożyć pisemny wniosek o przedłużenie czasu na wykonanie zaleceń pokontrolnych. W praktyce organy kontrolne zgadzają się często na przedłużenie terminu, choć oczywiście przedsiębiorca musi uzasadnić, dlaczego nie będzie w stanie wykonać zleconych mu zadań w pierwotnie zakreślonym terminie.
Przykład 4.
Przedsiębiorca został zobowiązany do wykonania zaleceń pokontrolnych w ciągu 14 dni. Wszystkie zadania zostały wykonane w ciągu 13 dni, o czym został dokładnie poinformowany organ kontrolny. Wskutek przeoczenia i błędu pracownika organu kontrolnego na przedsiębiorcę została nałożona kara administracyjna – organ uznał bowiem, że przedsiębiorca wykonał zalecenia dopiero po miesiącu. Czy właściciel firmy może coś zrobić w tej sytuacji?
Tak, powinien zaskarżyć decyzję nakładającą na niego taką karę i jednocześnie wykazać odpowiednimi dokumentami, że wykonał wszystkie zalecenia pokontrolne w zakreślonym terminie. W tym przypadku kara powinna zostać uchylona.
Przykład 5.
Pan Ireneusz został zobowiązany do wykonania 7 zaleceń pokontrolnych w swojej firmie. Przedsiębiorca uznał, że może wykonać tylko 6 z nich, ponieważ ostatnie zalecenie jest zbyt drogie w realizacji i nie ma na to odpowiednich środków. Czy organ kontrolny może ukarać pana Ireneusza za niewykonanie zaleceń pokontrolnych, gdy większość z nich została jednak wykonana?
Tak, choć nałożona kara administracyjna powinna być dużo niższa, niż gdyby nie doszło do wykonania żadnego zalecenia. Przedsiębiorca powinien jednak wystąpić na piśmie do organu kontrolnego z prośbą o uchylenie ostatniego zalecenia lub wydłużenie terminu na jego wykonanie.
Podsumowanie
Niewykonanie przez przedsiębiorcę zaleceń pokontrolnych wiąże się dla niego najczęściej z finansową karą administracyjną, której wysokość jest uzależniona od popełnionych naruszeń. Przedsiębiorca, który wie, że nie zdąży z realizacją zaleceń lub nie ma na to środków pieniężnych, powinien zwrócić się z odpowiednim wnioskiem do organu kontrolnego – jeszcze przed upływem terminu wyznaczonego na realizację zaleceń. Każdy przedsiębiorca ma także możliwość zakwestionowania protokołu pokontrolnego i zawartych w nim zaleceń w terminie 7 dni od chwili jego odebrania.
