Przedsiębiorca może się zetknąć podczas swojej działalności z co najmniej kilkoma rodzajami kontroli. W niniejszym artykule przedstawiamy i omawiamy jak może przebiegać kontrola przedsiębiorcy.
Istnieje wiele rodzajów kontroli, przedsiębiorców dotyczą głównie kontrole podatkowe, kontrole prowadzone przez Państwową Inspekcję Pracy, czy kontrole prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Instytucje, które mają przeprowadzić u przedsiębiorcy czynności kontrolne uprawnione są do tego z mocy prawa, ale nawet ich obowiązują pewne procedury i ograniczenia, do których musza się stosować.
Przesłanki do kontroli
Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy Prawo Przedsiębiorców kontrole planuje się i przeprowadza po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Analiza obejmuje identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Sposób przeprowadzenia analizy określa organ kontroli lub organ nadrzędny.
Przebieg kontroli
Organ kontroli zawiadamia przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie jej wymaga ponownego zawiadomienia.
Na co przedsiębiorca powinien zwrócić uwagę podczas kontroli?
- Czynności kontrolne związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin, w tym pojazdów lub dokonywaniem pomiarów mogą być wykonywane przed upływem terminu 7 dni. Oględziny dokonywane w trybie nie mogą dotyczyć treści dokumentów.
- Czynności wykonywane w trybie związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin nie mogą przekraczać jednego dnia roboczego, natomiast czynności związane z dokonywaniem pomiarów nie mogą przekraczać kolejnych 24 godzin liczonych od chwili rozpoczęcia tych czynności.
- Czynności kontrolne wykonuje się w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej.
- Kontrolę przeprowadza się w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy kontrolę przeprowadza się w miejscu przechowywania dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, innym niż siedziba lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli, a także za zgodą przedsiębiorcy kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.
- Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać w odniesieniu do:
- mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;
- małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;
- średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;
- pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.
Przedsiębiorca musi mieć świadomość, że zobowiązany jest prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli. Wpisów w książce kontroli prowadzonej w postaci:
- papierowej - dokonuje kontrolujący;
- elektronicznej - dokonuje przedsiębiorca.
Kontrola przedsiębiorcy a prawo wniesienia sprzeciwu wobec kontroli
Nie można także pominąć kwestii zanegowania kontroli, która przejawia się w prawie wniesienia sprzeciwu. Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organ kontroli czynności z naruszeniem przepisów. Sprzeciw wymaga uzasadnienia i wnosi się go w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli lub wystąpienia przesłanki do wniesienia sprzeciwu.
Wniesienie sprzeciwu wywołuje pewne skutki dla przedsiębiorcy, przede wszystkim powoduje wstrzymanie:
- czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy – z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu;
- biegu czasu trwania kontroli – od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia zakończenia postępowania wywołanego jego wniesieniem.
Przedsiębiorca musi także wiedzieć, że choć wniesie sprzeciw to organ ma nadal pewne możliwości działania i tak w przypadku wniesienia sprzeciwu organ kontroli może, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli, na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli.
Samo rozpatrzenie sprzeciwu (zgodnie z przepisami) nie powinno trwać długo. Organ kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje sprzeciw oraz wydaje postanowienie o:
- odstąpieniu od czynności kontrolnych;
- kontynuowaniu czynności kontrolnych.
Nierozpatrzenie sprzeciwu w terminie jest równoznaczne w skutkach z wydaniem przez organ właściwy postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.
Zażalenie na postanowienie o kontynuowaniu czynności
Przedsiębiorca ma również prawo złożyć na postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych zażalenie w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia. Właściwy organ rozpatruje zażalenie w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia oraz wydaje postanowienie o:
- utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia
- uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych.
Organ kontroli może kontynuować czynności kontrolne z dniem, w którym postanowienie, stało się ostateczne, a w przypadku wniesienia przez przedsiębiorcę zażalenia - z dniem, w którym postanowienie o uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych zostało doręczone przedsiębiorcy.
Warto pamiętać o swoich prawach, świadomości ich pozwoli odpowiedni zareagować, np. w razie przewlekłości czynności kontrolnych, przedsiębiorca może wnieść do sądu administracyjnego skargę na przewlekłe prowadzenie kontroli. Wniesienie skargi wprawdzie nie powoduje wstrzymania czynności kontrolnych, ale zawsze jest czynnością demonstrującą nieprawidłowości.
Podstawa prawna:
art. 45 – 64 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców (Dz.U.2019.1292 t.j.).
Polecamy:
