Kontrola ex post - nowe uprawnienia organów KAS

Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instytucji jaką jest kontrola ex post stanowi realizację postulatów unijnego rozporządzenia 2017/821 ustanawiającego obowiązki w zakresie należytej staranności w c. Poniżej przedstawiamy najważniejsze założenia kontroli ex post ze wskazaniem, jakich kategorii podatników kontrola może dotyczyć.

Zakres rozporządzenia unijnego 2017/821

Tytułem wstępu przybliżmy założenia, jakie przyświecały wdrożeniu wskazanego rozporządzenia unijnego. Otóż rozporządzenie ustanawia unijny system należytej staranności w łańcuchu dostaw w celu ograniczenia możliwości prowadzenia przez ugrupowania zbrojne i siły bezpieczeństwa handlu cyną, tantalem i wolframem, ich rudami oraz złotem. Celem rozporządzenia jest zapewnienie przejrzystości i pewności w odniesieniu do praktyk w zakresie dostaw stosowanych przez unijnych importerów oraz huty i rafinerie pozyskujących surowce na obszarach dotkniętych konfliktami i obszarach wysokiego ryzyka.

Ponadto rozporządzenie określa obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw spoczywające na unijnych importerach konkretnych minerałów lub metali. Ogólne założenie zakłada, że rozporządzenie, poprzez kontrolę nad handlem minerałami z obszarów dotkniętych konfliktami, stanowić będzie jeden ze środków służących wyeliminowaniu finansowania ugrupowań zbrojnych. 

W treści rozporządzenia wskazano też, że właściwe organy państw członkowskich powinny być odpowiedzialne za zapewnienie jednolitego przestrzegania przepisów przez unijnych importerów minerałów i metali objętych zakresem niniejszego rozporządzenia poprzez przeprowadzanie odpowiednich kontroli ex post. 

Kogo dotyczy kontrola ex post?

Jak stanowi art. 94ze ustawy o KAS z dnia 16 listopada 2016 r., wszczęcie kontroli ex post następuje z chwilą doręczenia unijnemu importerowi w rozumieniu art. 2 lit. l rozporządzenia 2017/821 upoważnienia do przeprowadzenia kontroli ex post udzielonego kontrolującemu przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej oraz wezwania do przedłożenia, w terminie 30 dni od dnia doręczenia unijnemu importerowi tego wezwania, dokumentów potwierdzających spełnienie obowiązków, o których mowa w art. 4-7 rozporządzenia 2017/821. 

W myśl ww. art. 2 lit. l rozporządzenia 2017/821 unijnym importerem jest każda osoba fizyczna lub osoba prawna zgłaszającą minerały lub metale (cyna, tantal, wolfram, złoto) w celu dopuszczenia do swobodnego obrotu. 

W zakresie kwestii jaką jest kontrola ex post organy podatkowe mogą wezwać importera unijnego do przedstawienia właściwej dokumentacji potwierdzającej dochowanie należytej staranności w łańcuchu dostaw ww. minerałów lub metali. Należyta staranność w łańcuchu dostaw oznacza obowiązki unijnych importerów cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota dotyczące ich systemów zarządzania, zarządzania ryzykiem, audytów przeprowadzanych przez niezależny podmiot zewnętrzny oraz ujawniania informacji, mające na celu wskazywanie i eliminowanie faktycznego i możliwego ryzyka związanego z obszarami dotkniętymi konfliktami i obszarami wysokiego ryzyka, aby zapobiec negatywnym skutkom związanym z pozyskiwaniem surowców lub ograniczyć te skutki. Szczegółowy zakres tych obowiązków został określony w rozporządzeniu unijnym, które jest stosowane bezpośrednio i nie wymaga implementacji do porządku krajowego.

Jak wynika z treści art. 11 ww. rozporządzenia unijnego, procedurę jaką jest kontrola ex post przeprowadza się przy zastosowaniu podejścia opartego na analizie ryzyka oraz w przypadkach, gdy właściwy organ ma istotne informacje dotyczące przestrzegania przepisów niniejszego rozporządzenia przez unijnego importera, w tym na podstawie uzasadnionych wątpliwości wyrażonych przez osoby trzecie. Kontrole ex post obejmują m.in.:

• badanie wypełniania przez unijnego importera obowiązków określonych w niniejszym rozporządzeniu w odniesieniu do należytej staranności w łańcuchu dostaw, w tym w zakresie systemu zarządzania, zarządzania ryzykiem, audytów przeprowadzanych przez niezależny podmiot zewnętrzny i ujawniania informacji;
• badanie dokumentacji i zapisów wykazujących właściwe wykonywanie obowiązków, o których mowa;
• badanie dopełnienia obowiązków związanych z audytem.

Kontrola ex post i konsekwencje stwierdzonych naruszeń - procedura

Przechodząc na grunt ustawy o KAS, należy wskazać, że w przypadku stwierdzenia w toku procesu jakim jest kontrola ex post naruszenia przepisów rozporządzenia 2017/821 Szef Krajowej Administracji Skarbowej wzywa unijnego importera do:

1. przedstawienia, w terminie 30 dni od dnia doręczenia tego wezwania, planu wdrożenia działań naprawczych;
2. wdrożenia działań naprawczych w terminie 90 dni od dnia przedstawienia planu ich wdrożenia.

W przypadku gdy w toku kontroli ex post:

1. unijny importer nie przedstawi, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, dokumentów potwierdzających spełnienie obowiązków, o których mowa w rozporządzeniu 2017/821, albo
2. unijny importer nie przedstawi, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, planu wdrożenia działań naprawczych, albo
3. Szef Krajowej Administracji Skarbowej stwierdzi, że unijny importer nie wdrożył działań naprawczych

– Szef Krajowej Administracji Skarbowej sporządza protokół dla procesu jakim jest kontrola ex post, który kończy tę kontrolę. Natomiast w sytuacji, gdy Szef KAS nie stwierdził nieprawidłowości, informuje pisemnie unijnego importera o zakończeniu tej kontroli.

Natomiast w kwestii sankcji karnych związanych z faktem jakim jest kontrola ex post należy wskazać, że zgodnie z art. 94zi ustawy o KAS, kto, będąc unijnym importerem:

1. nie przedstawi, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, dokumentów potwierdzających spełnienie obowiązków, o których mowa w rozporządzeniu 2017/821, albo
2. nie przedstawi, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, planu wdrożenia działań naprawczych, albo
3. nie wdroży działań naprawczych w terminie

– podlega karze pieniężnej.

Karę pieniężną nakłada Szef Krajowej Administracji Skarbowej, w drodze decyzji administracyjnej, w wysokości od 1000 zł do 500 000 zł. Nakładając karę pieniężną, uwzględnia się rodzaj, zakres i skutki naruszenia, wielkość obrotów i przychodu unijnego importera w zakresie importu cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami lub obszarów wysokiego ryzyka oraz jego dotychczasową działalność w tym zakresie.

Jeżeli okoliczności sprawy i dowody wskazują, że do naruszenia obowiązków doszło na skutek zdarzeń lub okoliczności, którym unijny importer nie mógł zapobiec, odstępuje się od nałożenia kary pieniężnej i umarza się postępowanie. Ponadto nie nakłada się kary pieniężnej, jeżeli od dnia sporządzenia protokołu kontroli upłynęły 3 lata.

Karę pieniężną uiszcza się w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się ostateczna. Od decyzji Szefa KAS przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw finansów publicznych w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.