Inwestycje w nieruchomości stają się popularną i opłacalną formą lokowania środków finansowych. Coraz popularniejszy jest zakup nieruchomości w miejscowościach turystycznych. W takim przypadku wynajmu dokonuje się najczęściej za pośrednictwem internetowych platform. Jak należy rozliczać krótkoterminowy najem lokalu na gruncie podatkowym?
Najem działalnością gospodarczą
Przypomnijmy, że pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało w art. 5a pkt 6 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się działalność zarobkową:
- wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową;
- polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż;
- polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych prawnych
prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–9 ustawy.
Z zakresu przedmiotowego pozarolniczej działalności gospodarczej wykluczone zostały czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
- są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
- wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Aby więc dane przychody zostały zaliczone do źródła, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, muszą być łącznie spełnione trzy warunki:
- zaistniały przesłanki pozytywne, o których mowa w art. 5a pkt 6 powoływanej ustawy pozwalające na stwierdzenie, że mamy do czynienia z działalnością gospodarczą;
- nie wystąpiły przesłanki negatywne, o których mowa w art. 5b ust. 1 ustawy oraz
- wykluczono, że uzyskane przychody są zaliczane do jednego z pozostałych źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przy czym przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą (art. 14 ust. 2 pkt 11 ustawy o PIT).
Wobec tego w przypadku, gdy przedmiotem najmu są składniki majątku związane z działalnością gospodarczą albo najem jest przedmiotem tej działalności, to wynajmowanie składników majątku traktowane jest jako pozarolnicza działalność gospodarcza.
Możliwość opodatkowania najmu lokalu ryczałtem
Art. 1 pkt 2 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – dalej ustawa o ryczałcie – reguluje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, mogą opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, o czym mówi art. 2 ust. 1a tej ustawy.
Przykład 1.
Podatnik zakupił trzy mieszkania w Kołobrzegu pod wynajem, w celu wynajmu krótkoterminowego. Kupujący nie prowadzi działalności gospodarczej. Zakupione mieszkania będą wynajmowane turystom. Czy w takiej sytuacji podatnik może wybrać opodatkowanie najmu ryczałtem ewidencjonowanym?
W tym przypadku osiągające przychody z tytułu umowy najmu nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, tym samym podatnik może opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Fakt, że nieruchomości są wynajmowane krótkoterminowo, nie ma w tym przypadku znaczenia dla wyboru sposobu opodatkowania.
Krótkoterminowy najem lokalu dokonywany za pośrednictwem platform internetowych – VAT
Przez świadczenie usług zgodnie z art. 8 ust.1 Ustawy o podatku od towarów i usług – dalej jako ustawa o VAT – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Z konstrukcji podatku VAT wynika, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego. Biorąc pod uwagę powyższe, najem krótkoterminowy podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. W przypadku najmu krótkoterminowego stawka podatku wynosi 8%. Czyli najem krótkoterminowy podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a podatnicy go dokonujący winni opodatkować go stawką 8%. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy w świadczeniu usługi bierze udział platforma internetowa.
Moment powstania obowiązku podatkowego – wystawienie faktury
Podatnicy dokonujący najmu krótkoterminowego za pośrednictwem platform internetowych często nie wiedzą, kiedy powstanie u nich obowiązek podatkowy w podatku VAT. W celu zobrazowania problemu posłużymy się przykładem.
Przykład 2.
Podatnik posiada na własność lokal mieszkalny, który jest wynajmowany na cele krótkotrwałego zakwaterowania. Czas trwania najmu określany jest w dniach. Właściciel nieruchomości wystawia ofertę najmu przez serwisy internetowe, takie jak np. booking.com, airbnb. Klient zainteresowany najmem akceptuje ofertę i dokonuje przedpłaty na rachunek bankowy serwisu internetowego, na którym ją znalazł. Na tym etapie podatnik nie otrzymuje jeszcze zapłaty ani w całości, ani w części. Dokonana jest ona dopiero zgodnie z regulaminem. Rozliczenie to wygląda w ten sposób, że z otrzymanej uprzednio od klienta płatności serwis internetowy potrąca sobie ustaloną wcześniej w umowie kwotę tytułem opłaty za świadczoną usługę udostępniania oferty w sieci, a następnie pozostałą część wpłaca na rachunek bankowy wynajmującego.
Co ważne, serwisy dostarczają lub umożliwiają samodzielne wygenerowanie z systemu przez podatnika dokumentacji jednoznacznie identyfikującej, których konkretnie usług i czynności dotyczy przekazana przez serwis zapłata. Podatnik wystawia fakturę dokumentującą najem dla podatników podatku VAT. Wszystkie usługi świadczone dla osób fizycznych, dla których nie została wystawiona faktura VAT, zostają ujęte na zbiorczym dowodzie wewnętrznym, który podatnik wystawia na koniec miesiąca. Wynajmujący zastanawia się, kiedy powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT.
W tym przypadku momentem powstania obowiązku podatkowego dla podatników podatku VAT jest data wystawienia faktury, ale pod warunkiem, że faktura zostanie wystawiona przed upływem terminu płatności określonym w regulaminie serwisu internetowego. Czyli w tym przypadku moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia ww. usług najmu krótkoterminowego lokalu będzie powstawać zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy o VAT, tj. z chwilą wystawienia faktury dokumentującej tę usługę.
Moment powstania obowiązku przy niewystawianiu faktury za najem
Jak to wynika z przykładu, w wielu przypadkach podatnik jednak nie wystawia faktury, ponieważ najem jest dokonywany przez osoby fizyczne. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 669 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie określony, czynsz powinien być płacony z góry, a mianowicie: gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc – za cały czas najmu, a gdy najem ma trwać dłużej niż miesiąc albo gdy umowa była zawarta na czas nieoznaczony miesięcznie – do dziesiątego dnia miesiąca. W sytuacji, gdy podatnik nie wystawi faktury w ww. terminie lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu na jej wystawienie, tj. z upływem terminu płatności. Z opisu wynika, że w umowie najmu krótkoterminowego nie będzie określonego terminu płatności czynszu, zatem w przedmiotowej sprawie, tj. w przypadku gdy wynajmujący nie wystawia faktury, zastosowanie znajdzie cytowany przepis art. 669 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie określony, czynsz powinien być płacony z góry, a mianowicie gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc albo gdy umowa była zawarta na czas nieoznaczony miesięcznie, do dziesiątego dnia miesiąca. Podsumowując, podatnik w takiej sytuacji winien rozpoznać obowiązek podatkowy w zakresie świadczenia usług krótkoterminowego najmu lokalu, na rzecz klienta będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, zgodnie z art. 19a ust. 7 ustawy o VAT, tj. w dniu rozpoczęcia realizacji usług najmu krótkoterminowego.
