Pracodawcy często są przekonani, że pracownicy nadużywają zwolnień lekarskich i wykorzystują je niezgodnie z przeznaczeniem, np. w ich trakcie zajmują się remontem mieszkania, wykonują inną pracę zarobkową, opiekują się najbliższymi itp. Ubezpieczony, który w okresie tej niezdolności wykonywał pracę zarobkową lub też wykorzystywał zwolnienie od pracy niezgodnie z jego celem, traci prawo do wypłaty zwolnienia lekarskiego, wiąże się to też z innymi konsekwencjami, które może zastosować pracodawca wobec niego. Sprawdź, jakie jeszcze konsekwencje może nieść ze sobą nieobecność podczas kontroli zwolnienia lekarskiego?
Kontrola pracownika na zwolnieniu lekarskim
Pracodawca podczas kontroli ustala przede wszystkim, czy pracownik w okresie niezdolności do pracy nie wykonuje innej pracy zarobkowej lub czy nie załatwia w tym czasie swoich spraw osobistych. Zakład pracy oraz ZUS mają prawo skontrolować prawidłowość orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz prawidłowość wystawiania zaświadczenia lekarskiego. Pracodawca ma takie uprawnienia, gdy zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób.
Kontrola zwolnienia lekarskiego powinna być dokonywana w szczególności dla osób, które:
- korzystają często z krótkotrwałych zwolnień lekarskich od pracy,
- uzyskują kolejne zaświadczenia lekarskie od różnych lekarzy,
- korzystają z kolejnych okresów zasiłkowych,
- były już pozbawione prawa do wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego w związku z niewłaściwym wykorzystywaniem zwolnień lekarskich od pracy
Jeżeli pracodawca ma podejrzenia, że pracownik wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem, może przeprowadzić kontrolę. Taka kontrola polega na odwiedzeniu pracownika w miejscu zamieszkania lub pobytu w trakcie choroby. Wskazanie prawidłowego adresu pobytu w okresie orzeczonej niezdolności do pracy ma na celu m.in. umożliwienie przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich.
Miejsce pobytu podczas zwolnienia lekarskiego
Miejsca pobytu chorego w zwolnieniu lekarskim nie należy utożsamić z zameldowaniem na pobyt stały lub czasowy. Miejsce pobytu wskazane na zwolnieniu lekarskim jest miejscem faktycznego pobytu, bez względu na to, czy wynika ono z zameldowania na pobyt stały, czy czasowy. Pracodawca powinien być powiadomiony o miejscu pobytu swojego pracownika w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy.
Miejsce pobytu wskazane w samym zaświadczeniu lekarskim ZUS e-ZLA w rubrykach dotyczących danych adresowych ubezpieczonego niekoniecznie musi być takie samo jak adres zameldowania lub zamieszkania. Zdarza się, że ubezpieczeni, wymagający opieki innych osób, w okresie absencji chorobowej zamieszkują na ten czas z kimś, kto może im tę opiekę zapewnić. Dlatego pracodawca powinien uwzględnić, w którym miejscu powinien skontrolować pracownika podczas jego niezdolności do pracy. W przypadku gdy chory pracownik w trakcie zwolnienia lekarskiego zmieni miejsce pobytu, powinien o tym fakcie poinformować swojego pracodawcę oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych, nie później niż w ciągu 3 dni od wystąpienia tej okoliczności.
Nieobecność podczas kontroli zwolnienia lekarskiego
Nieobecność podczas kontroli zwolnienia lekarskiego nie zawsze jest przyczyną odmowy prawa do zasiłku. Może się okazać, że ta nieobecność jest uzasadniona np. wizytą u lekarza, odbywaniem rehabilitacji lub też koniecznością wykupienia przepisanych leków bądź zrobienia podstawowych zakupów żywnościowych, gdy nie ma innego członka rodziny, który mógłby ubezpieczonego w tym wyręczyć.
Dlatego też pracodawca powinien ponowić kontrolę, a gdy to okaże się niemożliwe, zażądać od ubezpieczonego wyjaśnień w sprawie przyczyn jego nieobecności podczas przeprowadzanej kontroli. Dopiero wówczas, gdy ubezpieczony odmówi udzielenia wyjaśnień lub ich nie udzieli w wyznaczonym terminie, można uznać że zwolnienie było wykorzystywane niezgodnie z jego celem.
Przykład 1.
Pracodawca postanowił skontrolować pracownika, który obecnie przebywa na zwolnieniu lekarskim. Podczas kontroli przedstawiciel pracodawcy nie zastał chorego pod adresem wskazanym na zwolnieniu lekarskim. Sporządził protokół kontroli oraz pisemnie wezwał pracownika do złożenia wyjaśnień powodu jego nieobecności w miejscu wskazanym na zwolnieniu lekarskim. Pracownik w złożonym wyjaśnieniu oświadczył, że powodem jego nieobecności była zaplanowana wizyta kontrolna u lekarza. Na podstawie takiego wyjaśnienia pracodawca nie może wstrzymać wypłaty świadczenia chorobowego dla pracownika, ponieważ nieobecność podczas kontroli zwolnienia lekarskiego była uzasadniona.
Z każdej kontroli zwolnienia pracownika należy sporządzić protokół. Kontroler zawiera w protokole istotne fakty dotyczące przeprowadzanej kontroli oraz, jeżeli takie są, informacje dotyczące nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego.
Nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego
Jeżeli z przeprowadzonej kontroli będzie wynikało, że zatrudniony nieprawidłowo wykorzystuje zwolnienie lekarskie, pracodawca od razu może podjąć decyzję o niewypłacaniu świadczenia. W takiej sytuacji pracownik traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres objęty zaświadczeniem ZUS e-ZLA, chyba że w jego okresie przebywał w szpitalu.
W przypadku gdy podejrzenia pracodawcy się potwierdzą i pracownik wykorzystuje zwolnienie lekarskie w sposób nieprawidłowy, może to być uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych i skutkować np. wypowiedzeniem umowy, a nawet rozwiązaniem umowy w trybie dyscyplinarnym. Nieobecność podczas kontroli zwolnienia lekarskiego więc zdecydowanie niekorzystną dla pracownika okolicznością.
