Formularz PIT-16 związany jest z uproszczoną formą opodatkowania podatkiem dochodowym, jaką jest karta podatkowa. Podatnicy często decydują się na korzystanie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z karty podatkowej z powodu licznych uproszczeń oraz ułatwień w rozliczeniu podatku. Z uwagi na fakt, że wybór opodatkowania w tej formie stanowi wyjątek od zasad ogólnych, podatnik zobowiązany jest do poinformowania organu podatkowego o zamiarze korzystania z karty podatkowej. Jakie skutki niesie ze sobą niezłożenie w terminie PIT-16? Odpowiedź znajduje się w artykule!
Sposób wyboru opodatkowania w formie karty podatkowej
Wszelkie regulacje dotyczące karty podatkowej zostały zawarte w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Akt ten wymienia warunki materialne, które muszą zostać spełnione, aby możliwe było opodatkowanie prowadzonej działalności w formie karty podatkowej. Art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy wskazuje, że podatnicy prowadzący działalność podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie.
Termin oraz sposób złożenia wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej opisany jest w art. 29 ustawy. W myśl tego przepisu wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, na dany rok podatkowy, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego. Właściwym formularzem jest PIT-16.
Na podstawie tego formularza naczelnik urzędu skarbowego, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy. W oparciu o tę decyzję podatnik płaci co miesiąc stały podatek w formie karty podatkowej.
Jeżeli podatnik rozpoczyna działalność gospodarczą, wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego przed rozpoczęciem działalności. Właściwy miejscowo w sprawie podatku dochodowego opłacanego w formie karty podatkowej jest naczelnik urzędu skarbowego według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej.
Co istotne, wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik może dołączyć do wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej składanego na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.
Z powyższego przepisu wynika zatem, że podatnik musi obligatoryjnie złożyć wniosek PIT-16. Może to uczynić na dwa sposoby: albo bezpośrednio przesłać wniosek przez internet do urzędu skarbowego (np. za pomocą e-deklaracji lub portalu podatkowego), albo dołączyć wniosek do składanego formularza CEIDG-1 w momencie rejestrowania działalności gospodarczej.
Niezłożenie w terminie PIT-16, w momencie rejestrowania działalności w urzędzie gminy (miasta), powoduje konieczność dostarczenia go samodzielnie do właściwego urzędu skarbowego. Przywołany art. 29 ustawy podaje, że wniosek składa się przed rozpoczęciem działalności. W tym miejscu trzeba podkreślić, że poprzez zwrot „rozpoczęcie działalności” rozumie się faktyczne wykonanie pierwszej czynności w ramach działalności gospodarczej, a nie datę rejestracji działalności w urzędzie gminy (miasta).
Przykład 1.
Podatnik zarejestrował działalność gospodarczą 15 marca. Jako formę opodatkowania wybrał kartę podatkową, jednak do formularza CEIDG-1 nie dołączył wniosku PIT-16. 20 marca złożył wniosek do naczelnika urzędu skarbowego. Pierwszą czynność w zakresie działalności gospodarczej podatnik wykonał 23 marca. Podatnik postąpił zgodnie z prawem.
Niezłożenie w terminie PIT-16
Pojawia się jednak pytanie, jakie skutki ma niezłożenie w terminie PIT-16?
Niestety, ale analiza przepisów wskazuje, że konsekwencje podatkowe takiego działania są dla przedsiębiorcy bardzo poważne.
Niezłożenie w terminie PIT-16, powoduje, że podatnik nie ma prawa stosować zasad przewidzianych dla karty podatkowej. Co więcej, ustanowiony termin nie może zostać przywrócony. Bezcelowe będzie również złożenie czynnego żalu.
Powyższa restrykcyjna zasada wynika z faktu, iż termin na złożenie wniosku PIT-16 jest terminem materialnym, który nie podlega przywróceniu. Stanowisko to potwierdził NSA w wyroku z 14 października 1998 r., III SA 821/97.
Podobną tezę można przeczytać w komentarzu do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Bartosiewicz, Adam i Kubacki, Ryszard. ABC, 2011). W książce wskazano: " Oba powyższe terminy mają charakter terminów prawa materialnego (nie są bowiem związane z żadnym postępowaniem). Taki ich charakter skutkuje tym, że terminy te nie mogą być przywrócone. (…) Termin do wyboru formy opodatkowania ryczałtem ma jednocześnie (jak większość terminów prawa materialnego) charakter zawity. Powyższe oznacza, że po jego upływie następuje definitywne - w odniesieniu do danego roku podatkowego - wygaśnięcie uprawnienia do wnioskowania o opodatkowanie w formie karty podatkowej (prekluzja)"
Uchybienie tym terminom skutkuje definitywnym pozbawieniem podatnika prawa do wnioskowania o opodatkowanie w formie karty podatkowej w danym roku podatkowym. Wniosku nie można skutecznie złożyć po upływie terminu, a ten jest nieprzywracalny.
Skutkiem powyższego jest brak możliwości skorzystania z karty podatkowej. Powyższe powoduje, że do działalności podatnika stosuje się zasady ogólne opodatkowania, przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak widać trzeba pilnować terminu, bo za niezłożenie w terminie PIT-16 są poważne konsekwencje!
Przykład 2.
Podatnik zarejestrował działalność gospodarczą 20 lutego 2019 r. Jako formę opodatkowania wybrał kartę podatkową, jednak do formularza CEIDG-1 nie dołączył wniosku PIT-16. Podatnik nie przesłał również wniosku do naczelnika urzędu skarbowego. Dopiero w styczniu 2020 r. przedsiębiorca zorientował się o swoim błędzie i złożył zaległy PIT-16 za 2019 r. Takie działanie jest nieprawidłowe. Podatnik z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej w 2019 r. nie może skorzystać z karty podatkowej i musi się rozliczyć na zasadach ogólnych.
