Korzystanie z usług prawniczych staje się coraz bardziej popularne. Uwolnienie zawodów prawniczych spowodowało, że większą liczbę osób stać na prawnika. Ponadto liczne zmiany ustaw powodują, że podatnicy muszą coraz częściej korzystać z takich usług. Coraz częściej są oni też pozywani lub muszą pozywać swoich kontrahentów. W związku z tym ponoszą koszty. W praktyce często niektóre koszty są ponoszone przez prawników, którzy następnie obciążają nimi swoich klientów. Jak przebiega rozliczenie VAT, gdy ma miejsce obciążanie klienta przez prawnika opłatą skarbową lub innymi?
Opodatkowanie usług prawniczych
Usługi prawnicze nie są zwolnione z podatku od towarów i usług (patrz art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. a ustawy o VAT).
Przykład 1.
Radca prawny otworzył w Kaliszu swoją kancelarię. W pierwszym roku planuje, że osiągnie sprzedaż w wysokości około 18 000 zł. Czy pomimo niewielkiej skali działalności będzie musiał zarejestrować się jako podatnik podatku? Czy będzie musiał ewidencjonować sprzedaż na rzecz osób fizycznych na kasie fiskalnej?
Mimo że sprzedaż podatnika nie jest duża, to będzie on musiał się zarejestrować jako podatnik podatku VAT. W tym przypadku nie będzie objęty zwolnieniem ze względu na wielkość obrotu.
Podatnik od pierwszej sprzedaży będzie więc czynnym podatnikiem podatku VAT. Przypomnijmy, że będzie musiał składać JPK_VAT i rozliczać podatek VAT.
Opodatkowanie nastąpi według podstawowej stawki podatku (23%). Jako podatnik podatku od towarów i usług podatnik będzie uprawniony do wystawiania faktur VAT.
Obowiązek posiadania kasy fiskalnej wynika z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT. Ciąży on na podatnikach podatku od towarów i usług. Warunkiem jest jedynie dokonywanie sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczych, względnie rolników ryczałtowych.
Ustawodawca wprowadził w określonych przypadkach zwolnienia od obowiązku posiadania kasy. W szczególności zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2021 roku podatników, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli obrót z tego tytułu nie przekroczył, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20 000 zł.
Biorąc pod uwagę planowaną wielkość sprzedaży, podatnik mógłby korzystać ze zwolnienia. Jednak w przypadku świadczenia usług prawniczych, z wyłączeniem usług określonych w poz. 27 załącznika do rozporządzenia powyższego zwolnienia nie stosujemy (patrz § 4 ust. 1 pkt 2 lit. g) rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Podatnik winien więc od początku swojej działalności ewidencjonować sprzedaż usług prawniczych na rzecz osób fizycznych za pomocą kasy rejestrującej.
Podstawa opodatkowania
Na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Podstawa opodatkowania obejmuje:
podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:
stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty;
udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży;
otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.
Obciążanie klienta przez prawnika opłatą skarbową, opłatą sądową i innymi opłatami za czynności urzędowe – podatek VAT
Radcy prawni i adwokaci często obciążają swoich klientów za różnego rodzaju opłaty związane z prowadzonymi postępowaniami.
Przykład 2.
Podatnik prowadzi kancelarię prawną. Podpisuje z klientami umowy, na podstawie których obowiązany jest do ponoszenia kosztów, takich jak opłaty skarbowe, administracyjne oraz sądowe w imieniu nabywców usług prawnych i na ich rzecz. Wydatki te nie są wliczone w cenę usługi prawnej. Klienci płacą powyższe kwoty dodatkowa. Pracownikowi przysługuje roszczenie o zwrot tych należności publicznoprawnych od swoich klientów niezależnie od przysługującego mu wynagrodzenia za świadczone usługi. Podsumowując, usługobiorcy są obowiązani do zwrotu prawnikowi poniesionych wydatków na opłaty skarbowe, administracyjne i sądowe. Prawnik dokumentuje opłaty notą księgową i nie dolicza jej do podstawy opodatkowania. Czy takie postępowanie jest prawidłowe?
W tym przypadku dodatkowe opłaty nie stanowią elementu uzupełniającego świadczenia głównego usługi prawnej. Podstawowym warunkiem zastosowania wyłączenia określonego w art. 29a ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT jest działanie podatnika w imieniu i na rachunek nabywcy lub usługobiorcy. Jeśli podatnik działa we własnym imieniu, lecz na rachunek klienta, to ww. przepis nie znajdzie zastosowania. W naszym przypadku podatnik działa w imieniu klienta.
Tym samym słusznie podatnik uznał, że nie dokonuje podwyższenia podstawy opodatkowania podatkiem VAT.
Ponieważ nie wlicza powyższych opłat do podstawy opodatkowania, to nie musi ich też opodatkowywać.
W tym przypadku dodatkowe opłaty nie powinny być opodatkowane podatkiem VAT. W związku z tym nie powinny być wymienione na fakturze.
Podatnik słusznie obciąża swoich klientów kosztami, dokumentując opłaty notami księgowymi.
Przykład 3.
Prawnik obciąża klientów dodatkowymi kosztami, takimi jak koszty bankowe za przelewy związane z powyższymi opłatami. Czy również w tym przypadku koszty te nie podlegają opodatkowaniu VAT?
W tym przypadku koszty bankowe nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Są one związane z opłatami, które, jak to wykazaliśmy, nie podlegają opodatkowaniu. Dodatkowe koszty związane z tymi opłatami także więc nie podlegają opodatkowaniu.
Podsumowując, usługi prawnicze wykonywane w kraju zawsze są opodatkowane podatkiem VAT. W przypadku obciążenia klientów dodatkowymi kosztami związanymi z opłatą skarbową, opłatą sądową i in., prawnik będzie mógł wyłączyć je z podstawy opodatkowania podatkiem VAT.
