Brak zapłaty podatku w terminie powoduje powstanie tzw. zaległości podatkowej. Powstanie zaległości wiąże się natomiast z wieloma konsekwencjami zarówno cywilnoprawnymi, jak i karno-skarbowymi. Przeczytaj poniższy artykuł i sprawdź, co grozi za brak zapłaty podatku w terminie!
Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych
Od zaległości podatkowych naliczane są odsetki za zwłokę. Nalicza się je również od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek w części przekraczającej wysokość podatku należnego za okres rozliczeniowy. Odsetki za zwłokę nalicza podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny lub osoba trzecia odpowiadająca za zaległości podatkowe.
Jeżeli w postępowaniu podatkowym po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego organ podatkowy stwierdzi, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części, organ ten wydaje decyzję, w której określa wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie – odsetki na ostatni dzień terminu złożenia zeznania, przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek.
Odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu podatkowego. Jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.
Przymusowa egzekucja zaległości podatkowych
W razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych. Przed ich podjęciem wierzyciel może podejmować działania informacyjne wobec zobowiązanego zmierzające do dobrowolnego wykonania przez niego obowiązku.
Egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku przesłał mu pisemne upomnienie zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego oraz inne dane niezbędne do prawidłowego wykonania obowiązku przez zobowiązanego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.
Postępowanie egzekucyjne wszczyna się na wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji administracyjnej i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego. Zobowiązanemu nie doręcza się odpisu dalszego tytułu wykonawczego.
Organ egzekucji w administracji prowadzi egzekucję:
z pieniędzy;
z wynagrodzenia za pracę;
ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej;
z rachunków bankowych;
z innych wierzytelności pieniężnych;
z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków;
z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych;
z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy;
z weksla;
z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej;
z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;
z pozostałych praw majątkowych;
z ruchomości;
z nieruchomości.
Brak zapłaty podatku w terminie a odpowiedzialność karno-skarbowa
Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania wpłacono w całości należny podatek na rzecz właściwego organu.
Co ważne, zdaniem Sądu Najwyższego: „Na zaistnienie znamienia uporczywego niepłacenia podatku w terminie, będącego warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe z art. 57 § 1 kks, może wskazywać zarówno cykliczność zachowań podatnika, polegająca na umyślnym niestosowaniu się do wymogu terminowego płacenia podatku, jak i jednorazowe, ale długotrwałe zaniechanie przez niego uregulowania podatku płaconego jednorazowo, mające miejsce już po terminie płatności tego podatku, a więc, gdy ma on uregulować go już jako zaległość podatkową, jeżeli zachowanie to wskazuje, że zamiarem podatnika w momencie upływu terminu płatności podatku było uporczywe jego niepłacenie, a więc odsunięcie uregulowania tego podatku na dłuższy okres” postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z 28 listopada 2013 roku (I KZP 11/13).
Umorzenie zaległości, odroczenie podatku, rozłożenie podatku na raty
Co zrobić w sytuacji, gdy nie jesteśmy w stanie udźwignąć w pełni ciężarów podatkowych? Organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Warto jednak pamiętać, że w decyzji dotyczącej rozłożenia na raty lub odroczenia terminu płatności podatków stanowiących dochód budżetu państwa, organ podatkowy ustala opłatę prolongacyjną od kwoty podatku lub zaległości podatkowej. Nie ustala się jednak opłaty prolongacyjnej, gdy przyczyną wydania decyzji były klęska żywiołowa lub wypadek losowy.
