Z dniem 1 listopada 2019 r. w Ustawie o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) nie znajdujemy już przepisów dotyczących tzw. odwrotnego obciążenia. W pierwszym ustępie artykułu 17 uchylono punkty 7 i 8, które stanowiły, że podatnikiem był nabywca towarów wymienionych w załączniku nr 11 (m.in. wyroby ze stali, odpady) lub nabywca usług wymienionych w załączniku nr 14 (m.in. roboty budowlane).
W obecnym stanie prawnym transakcje objęte wcześniej tzw. odwrotnym obciążeniem będą opodatkowane w sposób analogiczny do innych. Oznacza to, że sprzedawcy towarów i usług będą doliczać podatek VAT wg odpowiedniej stawki.
Powyższe nie oznacza, że obowiązujący wcześniej reżim podatkowy został zliberalizowany. Ustawodawca wprowadził obowiązkowe stosowanie mechanizmu podzielonej płatności w szczególności dla towarów i usług, które były objęte „odwrotnym obciążeniem”. Niedostosowanie się do zmian może być bardzo dotkliwe finansowo – warto więc zapoznać się z niniejszym artykułem i sprawdzić czym charakteryzuje się obowiązkowy split payment!
Co to jest obowiązkowy split payment i jakie towary oraz usługi obejmuje?
Tytułem wstępu warto przybliżyć istotę podzielonej płatności tzw. split paymentu, który z założenia był dobrowolny, choć nowelizowane przepisy zasadniczo „wymuszą” na podatnikach jego szersze stosowanie. Zapłata podzieloną płatnością to nic innego jak zapłata kwoty netto na rachunek rozliczeniowy kontrahenta, a kwoty podatku na wyodrębniony rachunek VAT, którym nie można swobodnie dysponować. Odbywa się to w sposób zautomatyzowany – wystarczy w formatce przelewu wybrać metodę podzielonej płatności i zamieścić adnotację o kwocie VAT. Istotą tego rozwiązania jest zabezpieczenie interesów budżetu państwa przed nadużyciami na gruncie rozliczenia podatku VAT. Jest on istotną daniną, dlatego też podejmowane są kolejne działania mające na celu uszczelnienie tego podatku.
Likwidacja „odwrotnego obciążenia” na gruncie podatku od towarów i usług powiązana jest z wprowadzeniem mechanizmu, który ma pełnić podobne zadanie, czyli ograniczać pole do nadużyć. Ustawodawca scalił bowiem załączniki nr 11 i 14, czyli towary i usługi objęte wcześniej „odwrotnym obciążeniem” oraz załącznik nr 13 obejmujący tzw. towary wrażliwe w jeden załącznik nr 15.
„udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy - Prawo przedsiębiorców (art. 108a ust. 1a ustawy o VAT). Kwota, o której mowa powyżej to 15 000 zł brutto”.
Powyższa regulacja wydaje się dość nieprecyzyjna, ponieważ przepis posługuje się pojęciem „stanowi kwotę”, a nie np. „stanowi kwotę równą lub wyższą”. Należy przyjąć, że chodzi właśnie o transakcję na kwotę równą lub wyższą 15000 zł brutto i organy podatkowe najpewniej w tym tonie będą interpretować tą regulację.
Sankcje za niestosowanie się do nowych zasad po stronie sprzedawcy
Zmienione przepisy, które dotyczą towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wymagają uwagi zarówno po stronie dostawców, jak i odbiorców. Brak znajomości niniejszych zagadnień może skutkować nałożeniem omówionych poniżej sankcji.
Dostawca, wystawiając fakturę dokumentującą dostawę towarów i/lub usług z załącznika nr 15, winien obligatoryjnie umieścić na niej frazę „mechanizm podzielonej płatności”, jeżeli wartość transakcji przekracza 15 000 zł. Ponadto jest on obowiązany do przyjęcia płatności w takiej formie. Brak wyżej wskazanej adnotacji może skutkować ustaleniem dodatkowego zobowiązania podatkowego przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, nie ustala się dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Umieszczanie adnotacji MPP na każdej fakturze – bezpieczniejsze rozwiązanie?
W związku z powyższym u przedsiębiorców może zrodzić się pomysł umieszczania adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” na każdej fakturze sprzedaży, celem uniknięcia konsekwencji w postaci opisanego wyżej dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Oczywiście działanie takie przyczyni się do uniknięcia omawianej sankcji, aczkolwiek należy mieć na uwadze fakt, że wadliwe wystawianie faktur/rachunków jest czynem penalizowanym w Kodeksie karnym skarbowym. Zgodnie z art. 62 § 1 przywołanej w poprzednim zdaniu ustawy
„kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych”.
- Obowiązkowy split payment a odwrotne obciążenie
- Obowiązkowy split payment - jak działa i kogo obowiązuje?
- Obowiązkowy split payment w usługach budowlanych - jak wygląda?
- Zmiany w split payment
Sankcje za niestosowanie się do nowych zasad po stronie nabywcy
Również dla nabywców dokonujących płatności bez split payment za towary lub usługi z załącznika nr 15 w ramach transakcji opiewających na kwotę równą lub wyższą niż 15 000 zł brutto przewidziano sankcje.
Zgodnie z nową regulacją zawartą w art. 108a ust. 7 ustawy o VAT, jeżeli z przepisów wynika obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, a zobowiązanie zostało uregulowane bez podzielonej płatności, wówczas na podatnika (który nieprawidłowo uregulował zobowiązanie) może zostać nałożone dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi, wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność (w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się).
Jeżeli jednak dostawca rozliczył (zapłacił do US) całą kwotę podatku z faktury, która została opłacona bez zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, pomimo istnienia takiego obowiązku, wówczas organ nie ustali sankcji w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Nabywca może odpowiedzieć solidarnie także za transakcje poniżej 15 000 zł
Rozprawiając o sankcjach w świetle nowych regulacji podatkowych, warto także zaznaczyć, że w pewnych okolicznościach nabywca towarów z załącznika nr 15 (nie usług!) może ponieść konsekwencje finansowe także w obrębie transakcji poniżej 15 000 zł. W art. 105a rozszerzono tzw. solidarną odpowiedzialność z dostawcą towarów za jego zobowiązania podatkowe przypadające na daną dostawę, jeżeli nabywca w momencie dokonania tej dostawy wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.
Jeżeli jednak nabywca zastosuje mechanizm podzielonej płatności, dokonując zapłaty za towary z załącznika nr 15, wówczas uniknie ewentualnej odpowiedzialności solidarnej za zobowiązanie podatkowe swojego dostawcy.
Mimo że split payment jest obowiązkowy dla transakcji o wartości 15 000 zł lub wyższej, to w praktyce przedsiębiorcy będą stosować mechanizm podzielonej płatności również dla transakcji opiewających na kwotę niższą niż 15 000 zł, z uwagi na omówioną wyżej odpowiedzialność solidarną.
