Za paserstwo, czyli kupowanie rzeczy pochodzących z przestępstwa, np. kradzieży grozi nawet 5 lat więzienia. Karalne jest też paserstwo nieumyślne. To samo dotyczy pomocy w sprzedaży rzeczy czy w ich przechowywaniu. Kiedy mamy do czynienia z paserstwem?
Paserstwo - na czym to polega?
Za paserstwo uznawane jest kupowanie rzeczy pochodzących z czyny zabronionego, np. kradzieży, rozboju, przywłaszczenia. Ale nie tylko kupno rzeczy z przestępstwa jest karalnym paserstwem.
Co jest paserstwem?
-
nabywanie rzeczy pochodzących z czynu zabronionego (np. kupno, przyjęcie darowizny);
-
pomoc w zbyciu takiej rzeczy - np. przygotowanie rzeczy do sprzedaży, pomoc w znalezieniu nabywcy;
-
przyjmowanie takiej rzeczy (objęcie rzeczy w posiadanie);
-
pomaganie w ukryciu rzeczy.
Paserstwo umyślne lub nieumyślne
Oczywiście nie każde kupno rzeczy pochodzącej z kradzieży czy innego czyny zabronionego jest przestępstwem. Kluczowe jest to, czy kupujący wiedział lub na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że rzecz pochodzi z czynu zabronionego.
Jeśli sprawca to wiedział lub zakładał, że tak mogło być i się z tym godził - mamy do czynienia z paserstwem umyślnym. Grozi za nie do 5 lat pozbawienia wolności (art. 291 Kodeksu karnego).
Jeśli sprawca na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i mógł przypuszczać, że rzecz pochodzi z czyny zabronionego - mamy do czynienia z paserstwem nieumyślnym. Grozi za nie do 2 lat pozbawienia wolności (art. 292 K.k.).
Przykład 1.
Jan N. kupił od spotkanego na stacji benzynowej mężczyzny nowy telefon komórkowy za ⅔ jego wartości. Jan N. na podstawie towarzyszących okoliczności (miejsce sprzedaży, cena telefonu) powinien był i mógł przypuszczać, że telefon pochodzi z kradzieży. Można mu więc zarzucić przestępstwo paserstwa nieumyślnego.
| “Domeną paserstwa nieumyślnego jest to, iż sprawca nie wie, że rzecz będąca przedmiotem jego działań została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, lecz w konkretnym układzie okoliczności faktycznych, w których podejmuje określone czynności w stosunku do rzeczy, istniały możliwości powzięcia przez niego przypuszczenia, że rzecz została uzyskana za pomocą takiego czynu. Innymi słowy sprawca tego przestępstwa nie zdaje sobie sprawy, chociaż mógł i powinien przypuszczać na podstawie towarzyszących okoliczności, że nabywa lub pomaga do zbycia albo przyjmuje lub pomaga do ukrycia rzeczy, która pochodzi z czynu zabronionego”. Wyrok Sądu Najwyższego z 30.09.2016 r., sygn. akt II KK 355/16 |
Kiedy paserstwo jest wykroczeniem, a nie przestępstwem?
Nie zawsze paserstwo jest przestępstwem. W niektórych przypadkach paserstwo zostanie uznane za wykroczenie. Nie tylko kara będzie niższa. Osoby ukarane za wykroczenie nie są wpisywane do Krajowego Rejestru Karnego, można więc uzyskać “czyste” zaświadczenie o niekaralności.
Paserstwo jest wykroczeniem wtedy, gdy łącznie spełnione są następujące warunki:
-
dotyczy mienia o wartości nieprzekraczającej 500 zł,
-
mienie pochodzi z kradzieży lub przywłaszczenia,
-
paser nabywa takie mienie lub pomaga w jego zbyciu albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przyjmuje je lub pomaga w jego ukryciu,
-
paser wie, że mienie pochodzi o kradzieży lub przywłaszczenia (paserstwo umyślne) lub na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że zostało uzyskane za pomocą kradzieży lub przywłaszczenia (paserstwo nieumyślne).
Za wykroczenie paserstwa umyślnego grozi areszt, ograniczenie wolności lub grzywna. Za wykroczenie paserstwa nieumyślnego - grzywna albo nagana. Wynika to z art. 122 Kodeksu wykroczeń.
Bilety na mecz a paserstwo
Czy paserstwo można też dotyczyć biletów, np. na mecz? No to pytanie musiały odpowiedzieć sądy, które zajmowały się sprawą biletów na mecz Euro 2012, skradzionych jednemu ze sponsorów. Przed sądem stanęły trzy osoby: mężczyzna, który pomógł sprzedać jeden z biletów oraz dwie osoby, którzy dostali bilety za darmo od znajomych. Sprawa trafiła aż do Sądu Najwyższego. Ten uznał, że bilet nie jest rzeczą ruchomą w rozumieniu przepisów o paserstwie. Jest natomiast dokumentem uprawniającym do udziału w imprezie (wyrok Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt II KK 82/15).
Nie oznacza to, że za posługiwanie się takim kradzionym biletem - dokumentem nic nie grozi. Może tu mieć miejsce przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów z art. 275 § 1 K.k. Z przepisu tego wynika m.in., że kto posługuje się dokumentem stwierdzającym prawa majątkowe innej osoby lub dokument taki kradnie lub przywłaszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo do 2 lat pozbawienia wolności. Różnica z paserstwem polega m.in. na tym, że paserstwo może być popełnione również nieumyślnie. Natomiast przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów może być popełnione tylko umyślnie.
Paserstwo programu komputerowego
Karalne jest również paserstwo dotyczące programu komputerowego (art. 293 K.k.). Jest to odpowiednik typowego paserstwa, tyle, że jego przedmiotem nie jest rzecz, a program komputerowy. Może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
| “Paserstwo programu komputerowego można przypisać sprawcy, który na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że program komputerowy został uzyskany w drodze czynu zabronionego i program ten nabywa. Jest to odpowiednik typowego paserstwa, tyle, że jego przedmiotem nie jest rzecz, a program komputerowy. Wymaga to zatem wykazania, że program był uprzednio przedmiotem czynu zabronionego”. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 25.09.2014 r., sygn. akt II AKa 137/14. |
Paserstwo akcyzowe
Odrębnym przestępstwem karno - skarbowym jest tzw. paserstwo akcyzowe. Dotyczy ono towarów obłożonych akcyzą, np. alkoholu, papierosów. Przestępstwem karnym - skarbowym jest m.in. bezprawny przywóz do Polski towarów akcyzowych, bez ich oznaczenia znakami akcyzy, czy nielegalna produkcja wyrobów akcyzowych poza składem podatkowym (art. 63 Kodeksu karnego skarbowego).
Za paserstwo akcyzowe (art. 65 K.k.s.) odpowie ten, kto takie wyroby (np. pochodzące przemytu):
-
nabywa,
-
przechowuje,
-
przewozi, przesyła lub przenosi,
-
pomaga w zbyciu,
-
przyjmuje,
-
pomaga w ukryciu.
Jeśli robi to umyślnie, grozi mu do 3 lat pozbawienia wolności. Jeśli nieumyślnie (bo na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że stanowią one przedmiot czynu zabronionego) - grozi mu grzywna.
Paserstwo akcyzowe może zostać zakwalifikowane nie jako przestępstwo karno - skarbowe, tylko jako wykroczenie. Wszystko zależy od wartości podatku narażonego na uszczuplenie. Jeśli nie przekracza pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym. Jeśli przekracza - z przestępstwem skarbowym. Na 2019 r. próg wynosi 11.250 zł.
