0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Poręczyciel - kim jest i kiedy się go ustanawia?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Każdy, kto zaciągnął zobowiązanie, jest odpowiedzialny za jego prawidłowe i terminowe wykonanie. Prawo cywilne pozwala jednak rozszerzyć zakres takiej odpowiedzialności na inne osoby, które, choć same nie zaciągnęły długu, to i tak będą musiały się z niego rozliczyć. W takiej sytuacji dłużnik ma prawo ustanowić poręczyciela. W artykule przedstawiamy kim jest poręczyciel!

Odpowiedzialność za długi

Obowiązujące przepisy przewidują prostą odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązanie – oznacza to, że to dłużnik jest w pierwszej kolejności zmuszony do wykonania oznaczonej czynności. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel powinien w pierwszej kolejności kierować swoje roszczenie do dłużnika.

W związku z tym, że zobowiązania mogą przybierać różne formy, ustawodawca wiedział, że w niektórych sytuacjach jedna osoba nie będzie w stanie udźwignąć całej odpowiedzialności za zbyt wielki dług. Takie przypadki pojawiają się przede wszystkim wśród zobowiązań natury pieniężnej – kredytów i pożyczek. W związku z tym przepisy pozwalają na zastosowanie rozszerzonej odpowiedzialności za dług, określanej też jako odpowiedzialność akcesoryjna. Jej charakterystyczną cechą jest to, że oprócz podstawowego dłużnika za zobowiązanie odpowiada także osoba trzecia, która faktycznie nie musi korzystać z danego zobowiązania. Udział dodatkowego podmiotu jest formą zabezpieczenia interesów wierzyciela – jeśli główny dłużnik nie będzie w stanie wykonać swoich powinności, roszczenia mogą być kierowane do dłużnika dodatkowego.

Pamiętajmy, że odpowiedzialność akcesoryjna jest formą dodatkowego zabezpieczenia, stąd wierzyciele nie mogą od razu żądać spłaty lub wykonania zobowiązania od osób trzecich z pominięciem podstawowego dłużnika.

Do najpowszechniejszych form dodatkowego zabezpieczenia zobowiązania zaliczamy:

  • poręczenie,

  • zastaw,

  • hipotekę,

  • przewłaszczenie na zabezpieczenie.

Poręczenie

Zgodnie z treścią art. 876-879 Kodeksu cywilnego przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie.

W razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. Można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej. Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być odwołane przed powstaniem długu w każdym czasie.

O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika.

Jednakże czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela.

Poręczenie jest dodatkowym zabezpieczeniem gwarantującym wierzycielowi, że jego prawa nie zostaną naruszone nawet wtedy, gdy główny dłużnik nie będzie chciał lub nie będzie mógł wykonać swojego zobowiązania (najczęściej, gdy nie odda pożyczonej kwoty pieniężnej). Ustanowienie poręczenia nie jest obowiązkowe w żadnej sytuacji, ma ono bowiem charakter akcesoryjny – ostateczną decyzję w tym zakresie podejmują wspólnie wierzyciel oraz dłużnik.

Wyrok SA w Krakowie z 19 grudnia 2019 roku (sygn. akt I ACa 1127/18)

„Poręczenie jest umową akcesoryjną w stosunku do umowy pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem. Może obejmować także inne czynności prawne. Poręczyciel zobowiązuje się do spełnienia świadczenia na rzecz wierzyciela w razie niewykonania zobowiązania przez dłużnika. W umowie poręczenia można ograniczyć zakres odpowiedzialności poręczyciela, oznaczając maksymalną wielkość tej odpowiedzialności, jak też wskazać, że odpowiada za całość lub część zobowiązania”.

Poręczyciel

Poręczyciele pojawiają się najczęściej wtedy, gdy dłużnik otrzymuje świadczenie pieniężne o sporej wartości lub gdy jego aktualna sytuacja majątkowa nie daje gwarancji, że zobowiązanie zostanie w całości uregulowane. Poręczyciel jest określany także mianem żyranta lub gwaranta, a jego podstawowym obowiązkiem jest spłata zobowiązania innej osoby, gdy sama nie będzie w stanie tego dokonać.

Poręczycielem może zostać wyłącznie osoba pełnoletnia, która ma pełną zdolność do czynności prawnych (nie została ubezwłasnowolniona). Wierzyciele finansowi stawiają jednak dodatkowe wymogi dla chętnych do udzielenia omawianej gwarancji:

  • konieczność posiadania zdolności kredytowej;

  • posiadanie stabilnej sytuacji zawodowej oraz stałych dochodów;

  • brak innych zobowiązań, które nadmiernie obciążałyby żyranta, a przez to stwarzałyby niebezpieczeństwo nieuregulowania poręczonego długu;

  • brak zaległości w spłatach zobowiązań żyranta.

Paradoksalnie gwarant powinien dawać większe zabezpieczenie spłaty długu niż sam dłużnik główny. W tym zakresie część instytucji finansowych wprowadza jeszcze jedno kryterium decydujące o tym, kto może być żyrantem – jest nim wiek poręczyciela. Teoretycznie im starsza jest dana osoba, tym mniejsze staje się prawdopodobieństwo, że będzie ona w stanie spłacić poręczony dług. Dlatego też w praktyce seniorzy bardzo rzadko są gwarantami – wierzyciele nie chcą zgadzać się na taką formę zabezpieczenia.

Pamiętajmy, że w braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły – od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.

Jak ustanowić poręczenie?

Podżyrowanie pożyczki lub kredytu powinno nastąpić w formie pisemnej. Zwyczajowo ma to miejsce w treści umowy, która wiąże bezpośrednio wierzyciela i głównego dłużnika. Określa się w niej zakres odpowiedzialności poręczyciela oraz okoliczności, w których to on będzie odpowiedzialny za prawidłowe wykonanie zobowiązania.

Poręczenie nie podlega dodatkowym opłatom, nie musimy także odwiedzać w tym celu kancelarii notarialnej. Umowa poręczenia może zostać zawarta również odrębnie – jako osobny druk dołączany do podstawowej umowy zobowiązującej dłużnika. Jej przygotowanie może zostać zlecone zarówno wierzycielowi, jak i samemu dłużnikowi. Nie ma obowiązku korzystania z pomocy prawnika przy konstruowaniu takiego zobowiązania.

Podsumowanie

Poręczyciel jest osobą trzecią, która odpowiada jako współdłużnik solidarny wraz z głównym dłużnikiem. Jego podstawowym zadaniem jest udzielenie zabezpieczenia dla wierzyciela, dzięki czemu ma on większą pewność, że dług zostanie spłacony, choćby dłużnik główny nie chciał lub nie mógł go zrealizować. Poręczenie nie jest obowiązkowe, a o dokładnej treści takiego zabezpieczenia decydują strony zobowiązania.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów