Zarówno w prawie karnym, jak i prawie o wykroczeniach przewidziano kary za czyny przeciwko porządkowi i bezpieczeństwu ruchu drogowego związane z prowadzeniem pojazdów przez osoby nietrzeźwe, względnie znajdujące się po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. Przeczytaj artykuł i sprawdź jakie kary grożą za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości!
Prowadzenie pojazdu
Przepis art. 2 pkt 31 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym stanowi, że pojazdem jest środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszyna lub urządzenie do tego przystosowane. Jest to definicja szeroka, obejmująca nie tylko pojazdy silnikowe (samochody, motocykle, motorowery), lecz także poruszane siłą mięśni (rower). Prowadzenie pojazdu jest wykonywaniem czynności związanych bezpośrednio z ruchem pojazdu, takich jak uruchomienie pojazdu, kierowanie nim, hamowanie, włączanie świateł.
Odpowiedzialność za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka
Zgodnie z art. 178a Kodeksu karnego kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli sprawca czynu był już wcześniej prawomocnie skazany za spowodowanie katastrofy, sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy lub spowodowanie wypadku w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, kara pozbawienia wolności może być wyższa i wynosić od 3 miesięcy do lat 5.
Natomiast w myśl art. 87 Kodeksu wykroczeń kto prowadzi pojazd, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, podlega karze aresztu albo grzywny, a także może zostać wobec niego orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.
Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
-
stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
-
obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Natomiast stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
-
stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
-
obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3
(art. 46 ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).
Kodeks karny definiuje stan nietrzeźwości podobnie, stwierdzając, że zachodzi on, gdy:
-
zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5‰ albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub
-
zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość (art. 115 § 16 kk).
Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości i spowodowanie wypadku - konsekwencje
Przepis art. 178 kk przewiduje, że jeśli wypadek jest skutkiem prowadzenia pojazdu przez osobę nietrzeźwą, należy zastosować zaostrzenie kary: skazując sprawcę, który spowodował wypadek, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, a w przypadku spowodowania śmierci innej osoby albo ciężkiego uszczerbku na jej zdrowiu – w wysokości nie niższej niż 2 lata, do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Nielegalne dopuszczenie do ruchu
Prowadzenie pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, pociągać może za sobą nie tylko odpowiedzialność tej osoby, lecz także osób, które dopuściły ją do kierowania pojazdem.
„Oskarżony w sposób zawiniony naruszył zasadę bezpieczeństwa w ruchu lądowym przez udostępnienie samochodu osobie nie mającej uprawnień i znajdującej się w stanie nietrzeźwym i pomiędzy tym działaniem oskarżonego a spowodowanym wypadkiem i jego skutkami istnieje ścisły związek przyczynowy. Skutek swojego działania w postaci wypadku drogowego, w którym osoby doznały obrażeń ciała, oskarżony mógł i powinien przewidzieć, gdyż z reguły prowadzenie pojazdu przez osobę niemającą uprawnień i faktycznych umiejętności oraz znajdującej się w stanie nietrzeźwym kończy się takim lub podobnym skutkiem”.
Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości - wymiar kar
Jak wyżej wspomniano, dopuszczenie do prowadzenia pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, zagrożone jest różnego rodzaju karami. Podsumowując, warto przybliżyć specyfikę każdej z nich.
Karę grzywny przewidzianą w Kodeksie karnym wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych (art. 33 kk).
Przykład 1.
Sąd wymierzył skazanemu karę grzywny w wysokości 120 stawek dziennych, ustalając jednocześnie dla niego wartość stawki dziennej na kwotę 70 zł. Oznacza to, że skazany musi zapłacić grzywnę w kwocie 8400 zł (120 × 70 zł).
Karę grzywny, przewidzianą w Kodeksie wykroczeń, wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe (art. 24 kw).
Kara ograniczenia wolności – jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej – trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 2 lata. Polega ona na:
-
obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym;
-
potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
Obowiązek i potrącenie, o których mowa wyżej, można orzec łącznie lub osobno. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu i ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary (art. 34 i art. 35 kk).
Kara pozbawienia wolności trwa najkrócej miesiąc (art. 37 kk) i wykonywana jest w zakładzie karnym zgodnie z przepisami Kodeksu karnego wykonawczego.
Kara aresztu trwa najkrócej 5, a najdłużej 30 dni (art. 19 kw) i polega na umieszczeniu ukaranego w odpowiednim zakładzie karnym na okres wskazany w wyroku.
Zakaz prowadzenia pojazdów jest środkiem karnym wymierzanym na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Orzekając zakaz, określa się rodzaj pojazdu, którego on dotyczy. Na poczet zakazu prowadzenia pojazdów zalicza się okres zatrzymania prawa jazdy lub innego dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu (art. 29 kw).
Celem omówionych regulacji jest ochrona porządku i bezpieczeństwa ruchu drogowego. W ich świetle za naganną uznawana jest nie tylko jazda po alkoholu lub po przyjęciu podobnie działającego środka, lecz także tolerowanie takich zachowań.
