Od 2019 roku przedsiębiorcy mają prawo do skorzystania z ulgi w opłacaniu składek, zwanej „małą działalnością gospodarczą”. Czy w 2023 roku "Nowy Ład" także wprowadził jakieś zmiany w tym zakresie? Czy będą one korzystniejsze? W artykule dokładnie opisujemy, jak rozliczyć mały ZUS 2023.
Mały ZUS plus w 2023 roku tylko dla części przedsiębiorców
Od 1 lutego 2020 roku, aby skorzystać z małego ZUS-u, przedsiębiorca nie mógł osiągnąć w poprzednim roku kalendarzowym przychodu wyższego niż 120 tys. zł. W 2023 roku warunek ten pozostaje bez zmian.
Zobacz film: Mały ZUS plus - kto może skorzystać?
Przykład 1.
Pan Roman osiągnął w 2022 roku przychód w wysokości 85 154,54 zł. Od 1 marca do 7 czerwca miał zawieszoną działalność (99 dni). Przychód proporcjonalny ustalony będzie w następujący sposób:
120 tys. zł / 365 dni x 266 dni (365 dni kalendarzowych – 99 dni zawieszenia) = 87 452,05 zł.
Pan Roman będzie już mógł opłacać mały ZUS 2023, gdyż przychód jest niższy od określonego limitu.
Mały ZUS - kiedy kończy się okres preferencyjnego ZUSu?
Mały ZUS plus, czyli składki od dochodu
Mały ZUS jako kolejne ułatwienie dla przedsiębiorców
Mały ZUS 2023 – jak się do niego zgłosić?
Bardzo ważne w przypadku małego ZUS-u jest zgłoszenie się do niego w odpowiednim terminie i z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia. Zgłoszenie do małego ZUS-u plus powinno nastąpić do końca stycznia w przypadku uzyskania prawa do małego ZUS-u od 1 stycznia. Zarejestrować się należy z kodem 05 90 lub 05 92, jeśli przedsiębiorca miał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Co ważne, przedsiębiorcy zatrudnieni dodatkowo na etacie powinni zgłosić się do małego ZUS-u, jeśli w ciągu roku przewidują zakończenie umowy o pracę i będą chcieli z tej ulgi skorzystać. Jeśli nie zrobią tego do końca stycznia, wtedy na możliwość skorzystania ze składek od dochodu będą musieli czekać do kolejnego roku.
Przykład 2.
Pan Michał jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę z wynagrodzeniem wyższym niż minimalne. Umowa zawarta jest do 12 stycznia 2023 roku. Po tym okresie pan Michał zamierza prowadzić wyłącznie działalność gospodarczą. Aktualnie zgłoszony jest z kodem 05 10, jednak po zakończeniu stosunku pracy chciałby skorzystać z małego ZUS-u.
W takiej sytuacji powinien sporządzić następujące deklaracje zgłoszeniowe:
- deklarację ZUS ZWUA z kodem 05 10 xx, kod przyczyny wyrejestrowania 600, data wyrejestrowania 1 stycznia 2023 roku;
- deklarację ZUS ZZA z kodem 05 90 xx, data zgłoszenia 1 stycznia 2023 roku;
- deklarację ZUS ZWUA z kodem 05 90 xx, kod przyczyny wyrejestrowania 600, data wyrejestrowania 13 stycznia 2023 roku;
- deklarację ZUS ZUA z kodem 05 90 xx, data zgłoszenia 13 stycznia 2023 roku.
W trakcie roku do małego ZUS-u plus mogą zgłosić się wyłącznie osoby, które ukończyły 2-letni okres preferencji lub dokonały odwieszenia działalności. Dokumenty te należy wówczas przekazać w terminie 7 dni liczonych od:
- pierwszego dnia wznowienia działalności gospodarczej po zawieszeniu;
- pierwszego dnia, w którym spełnia się warunki do korzystania z małego ZUS-u (np. skończyło się okres „preferencyjnych składek” w trakcie roku, ale po styczniu w roku kalendarzowym, w którym chce się skorzystać z „małego ZUS plus”).
Przykład 3.
W przypadku pani Jolanty koniec preferencji przypada na marzec 2023 roku. Opłaca ona składki społeczne, dlatego od kwietnia chce rozpocząć korzystanie z małego ZUS-u plus. W tym celu musi złożyć:
- wyrejestrowanie z ubezpieczeń (druk ZUS ZWUA) z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70, kod przyczyny wyrejestrowania 600, data wyrejestrowania 1 kwietnia 2023 roku;
- zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych (druk ZUS ZUA) z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 90, datą zgłoszenia 1 kwietnia 2023 roku.
Jeżeli przedsiębiorca korzystał z małego ZUS-u w 2022 roku, wówczas w razie chęci korzystania z ulgi mały ZUS plus w 2023 roku nie musi dokonywać żadnych przerejestrowań – kod tytułu ubezpieczenia pozostaje taki sam: 05 90 lub 05 92. Konieczne będzie jednak przeliczenie podstawy wymiaru składek i przekazanie do ZUS DRA cz. II lub RCA cz. II razem z deklaracją rozliczeniową za styczeń.
Okres korzystania z małego ZUS-u
Jeśli chodzi o okres korzystania z małego ZUS-u, to w dalszym ciągu pozostaje ograniczony do 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej. Oznacza to, że po 3 latach korzystania z ulgi przez kolejne 2 lata przedsiębiorca będzie zobowiązany do odprowadzania składek naliczanych ryczałtowo. Przy czym po upływie tych 2 lat ponownie będzie mógł skorzystać z ulgi.
Przykład 4.
Pan Michał będzie mógł korzystać z małego ZUS-u przez 36 miesięcy liczonych od dnia zgłoszenia do kodu 05 90 (1.01.2021). To oznacza, że składki od dochodu może opłacać do 31 grudnia 2023 roku, o ile będzie spełniał odpowiednie warunki. Prawo do ponownego przystąpienia do ulgi uzyska ponownie od 1 stycznia 2026 roku.
Co ważne, jeśli przedsiębiorca opłacał składki od przychodu w 2019 roku, to mimo zmiany warunków uprawniających do małego ZUS-u okres ten będzie pomniejszał limit 36 miesięcy, w których można korzystać z ulgi.
Przykład 5.
Po zakończeniu okresu preferencji pani Janina zgłosiła się do małego ZUS-u. Rejestracja nastąpiła od 1 maja 2019 roku. W związku z tym, że pani Janina osiąga niskie przychody, w kolejnych latach w dalszym ciągu zamierza korzystać z tej ulgi. Ma taką możliwość do 30 kwietnia 2022 roku. Po tym okresie przez co najmniej 2 lata będzie musiała opłacać duży ZUS.
Ustalenie podstawy wymiaru składek
Do samego ustalenia podstawy wymiaru składek społecznych od 1 lutego 2020 roku znaczenie ma dochód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
Wzór do wyliczenia podstawy wymiaru składek wygląda następująco:
roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej
uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym
_____________________________________________________ x 30
liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym
Wynik tego działania zaokrąglić trzeba do pełnych groszy, po czym mnoży się go przez współczynnik 0,5. Wynik ponownie zaokrągla się do pełnych groszy.
Należy także pamiętać że jeśli składki społeczne były w ciągu roku zaliczane do kosztów, wówczas dochód powinien zostać powiększony o ich wartość.
Natomiast w przypadku osób, które w poprzednim roku kalendarzowym stosowały przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i nie korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług, roczny dochód z działalności gospodarczej ustalają, mnożąc roczny przychód z działalności gospodarczej przez współczynnik 0,5. Otrzymany wynik zaokrąglić należy do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa. Taka sama zasada dotyczy osób, które korzystały z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Przykład 6.
Pan Marian prowadził firmę przez cały rok kalendarzowy. W 2022 roku osiągnął przychód na poziomie 110 tys. zł, a jego dochód wyniósł 65 tys. zł. W związku z tym będzie chciał skorzystać z małego ZUS-u. Podstawa wymiaru składek zostanie ustalona w następujący sposób:
65 tys. zł / 365 dni x 30 = 5342,47 zł
5342,47 zł x 0,5 = 2671,24 zł
Składki za pana Mariana będą obliczane od kwoty 2671,24 zł.
Ponadto podstawa wymiaru składek nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym ani wyższa od 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. To oznacza, że z ulgi skorzystają przedsiębiorcy, których miesięczny dochód za 2022 rok kształtuje się na poziomie niższym niż około 8437 zł miesięcznie.
Od wartości dochodu zależy wysokość składek ZUS do zapłaty. Jeśli po obliczeniu podstawy okaże się, że jest ona wyższa niż podstawa ryczałtowa (duży ZUS), wówczas przedsiębiorca będzie opłacał składki od podstawy ryczałtowej.
Przykład 7.
Pani Emilia spełnia wszystkie warunki do skorzystania z małego ZUS-u:
- działalność prowadzona przez 180 dni kalendarzowych;
- przychód 52 004,92 zł (proporcja przychodu dla 180 dni prowadzonej działalności to 59 178,08 zł);
- dochód 50 tys zł.
Wyliczenie podstawy wymiaru składek:
50 tys. zł / 180 dni x 30 = 8333,33 zł
8333,33 zł x 0,5 = 4166,67 zł
Podstawa znacznie przekracza ryczałtową podstawę (duży ZUS), zostanie zatem do niej pomniejszona.
Opłacanie składki na Fundusz Pracy
Składki na Fundusz Pracy opłacają osoby, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest co najmniej równa minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. W 2022 roku najniższa krajowa pensja wynosi 3010 zł. Zatem gdy po wyliczeniu podstawa będzie niższa od tej kwoty, przedsiębiorca może liczyć na zwolnienie z opłacania składki na FP.
Mały ZUS wykazany w deklaracji rozliczeniowej
Oprócz zgłoszenia do ZUS-u z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia przedsiębiorca powinien również przekazać do zakładu informację o:
- formie opodatkowania w poprzednim roku kalendarzowym;
- rocznym przychodzie i dochodzie z działalności gospodarczej, w tym przychodach i dochodach osiągniętych w czasie obowiązywania wskazanej formy opodatkowania;
- podstawie wymiaru składek emerytalno-rentowych w danym roku kalendarzowym.
Dzięki temu Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie w stanie zweryfikować, czy przedsiębiorcy przysługuje prawo do korzystania z ulgi oraz czy wartość wyliczonej podstawy wymiaru składek jest ustalona poprawnie.
W 2022 roku wymienione wyżej informacje będą wykazane na deklaracji DRA cz. II lub raporcie RCA cz. II. Co ważne, dokument taki składa się jedynie raz w roku – za miesiąc przystąpienia do tej ulgi. Czyli jeżeli przystępuje się do niej w styczniu 2022 roku, wówczas DRA cz. II lub RCA cz. II składa się razem z deklaracją DRA za styczeń – w kolejnych miesiącach dokumentów tych już się nie przekazuje. Przy kontynuacji ulgi w kolejnych latach ten raport również dołącza się do DRA za styczeń danego roku.
Mały ZUS w systemie wFirma.pl
Dzięki oprogramowaniu wFirma.pl w bardzo prosty sposób dokonuje się wszelkich zgłoszeń oraz rozlicza mały ZUS. Aby do niego przystąpić, w pierwszej kolejności konieczne będzie sporządzenie przerejestrowania poprzez złożenie druku ZUS ZWUA, a następnie do ZUS ZUA. Deklaracje takie można sporządzać poprzez START » ZUS » DEKLARACJE ZGŁOSZENIOWE ZUS » DODAJ DEKLARACJĘ.
Następnie konieczne jest ustawienie właściwego schematu składek w USTAWIENIA » PODATKI » ZUS, gdzie wybrać należy MAŁY ZUS PLUS.
Potem należy wyliczyć podstawę wymiaru składek. Dane dotyczące przychodu, dochodu zostaną automatycznie zaczytane z systemu w oparciu o dodane wcześniej wpisy księgowe. Wystarczy sprawdzić ich poprawność. Po zapisaniu zmian w ustawieniach możliwe będzie sporządzenie odpowiednich deklaracji rozliczeniowych wraz z raportami DRA cz. II lub RCA cz.II, które należy przekazać do ZUS maksymalnie do 20 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Warto pamiętać, że zarówno deklaracje zgłoszeniowe jak i rozliczeniowe można wysłać do ZUS bezpośrednio z wFirma.pl, o czym więcej można przeczytać w opracowaniu: E-ZUS, czyli wysyłka deklaracji ZUS bezpośrednio z wFirma.pl.
Mały ZUS w roku 2019 oraz w styczniu 2020 roku
Początkowe założenia ulgi były jasne – składki od przychodu mogły płacić osoby, w przypadku których przychód ten nie przekroczył w poprzednim roku kwoty równej 30-krotności minimalnego wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 18c ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do małego ZUS-u nie mogli zgłosić się przedsiębiorcy:
- prowadzący w poprzednim roku działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni;
- korzystający z preferencji w opłacaniu składek;
- wykonujący pracę na rzecz byłego pracodawcy;
- korzystający z opodatkowania w formie karty podatkowej i jednocześnie zwolnieni z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług.
Za sprawą zmian w uldze mały ZUS, jakie miały miejsce w 2020 roku, skorzysta z niej o wiele więcej przedsiębiorców. Mały ZUS 2023 pozwoli na spore oszczędności firmom uzyskującym niskie dochody. Opłacanie standardowych składek ZUS znacznie obciążało mniejszych przedsiębiorców, bowiem ryczałtowe opłaty są dużym obciążeniem. Warto jednak pamiętać, że ulga ta dotyczy jedynie składek na ubezpieczenia społeczne oraz ewentualnego opłacania składki na FP. Na cele obliczania składki zdrowotnej nie ma znaczenia czy przedsiębiorca korzysta z tej ulgi czy nie.
