W dzisiejszych czasach nikt już nie wyobraża sobie prowadzenia firmy bez samochodu, co więcej wiele ofert pracy wskazuje na to, że pracownik do wykonywania swoich obowiązków pracowniczych otrzyma samochód służbowy. Utrzymanie pojazdu służbowego obciąża pracodawcę, dlatego coraz więcej przedsiębiorców szuka alternatyw w tym zakresie. Rozwiązaniem może okazać się rekompensata za rezygnację z samochodu służbowego, która również stanowić może koszt uzyskania przychodu.
Rekompensata za rezygnację z samochodu służbowego w interpretacjach organów podatkowych
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 2 listopada 2016 roku (sygn. 2461-IBPB-1-3.4510.891.2016.1.SK) wskazał, że: „rekompensata pieniężna wypłacana pracownikowi za rezygnację z samochodu służbowego stanowi wydatek racjonalny i poniesiony w celu zabezpieczenia źródła przychodu, co pozwala na zaliczenie jej w koszty uzyskania przychodu”.
Oznacza to, że przedsiębiorca wypłacający pracownikowi dodatek z tytułu rezygnacji przez niego z samochodu służbowego, który utrzymuje przedsiębiorca, jest uprawniony do zaliczenia wydatków z tytułu wypłacanego świadczenia jako kosztów utrzymania przychodu.
Podobne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 25 sierpnia 2016 roku (Znak: IBPB-1-3/4510-550/16-1/SK).
Stan faktyczny przedstawiony w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 listopada 2016 roku (sygn. 2461-IBPB-1-3.4510.891.2016.1.SK)
Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 listopada 2016 roku stanowiła odpowiedź na pytanie spółki akcyjnej wskazane we wniosku o wydanie interpretacji dotyczące tego, czy spółka może zaliczyć na podstawie art. 15 ust. 1 w zw. z art. 16 ust. 1 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych do kosztów uzyskania przychodów jako kosztów związanych z zachowaniem źródła przychodu, całą kwotę wypłaconą pracownikom jako dodatek z tytułu rezygnacji z samochodu służbowego?
Odpowiedź udzielono w następującym stanie faktycznym. Spółka wnioskująca o wydanie indywidualnej interpretacji zapewnia swoim pracownikom samochody służbowe. Pojazdy te są podstawowym narzędziem pracy pracowników spółki. Używane są one głównie na podstawie umowy leasingu operacyjnego. Spółka ponosi wydatki związane zarówno z samą obsługą umów leasingu, jak i późniejszego użytku samochodów, w tym m.in. związane z zakupem paliwa, napraw samochodów, kosztów ubezpieczenia czy opłat serwisowych ponoszonych na rzecz leasingodawcy.
Spółka zamierza wprowadzić regulamin wewnętrzny, na podstawie którego pracownicy będą mogli zrezygnować z przyznania samochodu służbowego w zamian za wypłatę określonej kwoty stanowiącej rekompensatę w miejsce tego, że spółka nie będzie musiała ponosić wydatków związanych z pozyskaniem i utrzymaniem pojazdu. Rezygnacja z samochodu służbowego odbywać będzie się na podstawie pisemnego oświadczenia pracownika. Wysokość dodatku pieniężnego miałaby mieć stałą wysokość. Kwota ta będzie ustalana przez zarząd i uzależniona od liczby obsługiwanych klientów oraz wyznaczonych zadań do wykonania, intensywności kontaktów z klientami oraz miejsc prowadzenia przez nich działalności gospodarczej. Rekompensata będzie stanowiła źródło przychodu ze stosunku pracy, będzie opodatkowana oraz będą od niej odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
W związku z rezygnacją z samochodu służbowego pracownik zobowiązany jest w przypadku konieczności wykonania czynności służbowych wymagających dotarcia w określone miejsce, w którym musi wypełniać obowiązki służbowe, do zapewnienia transportu we własnym zakresie. Może on dowolnie wybrać środek transportu. Dokonane przez niego wydatki w związku z potrzebą dotarcia do miejsca wykonania pracy będą wydatkami prywatnymi i niepodlegającymi zwrotowi. Zaoszczędzone kwoty spółka będzie mogła przeznaczyć na dalszy rozwój i działalność bieżącą.
We wniosku spółka przedstawiła swoje stanowisko, wskazując, że w jej ocenie wypłata stanowiąca rekompensatę za rezygnację z samochodu służbowego pracownikowi, któremu należałby się samochód służbowy, stanowić będzie dla niej koszt podatkowy jako wydatek związany z zachowaniem źródła przychodu. W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko spółki uznano za prawidłowe.
Koszty uzyskania przychodu w orzecznictwie sądowo-administracyjnym
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, z wyjątkiem kosztów wymienionych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Dany wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodu, jeżeli:
- pozostaje w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i jest poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu;
- nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jako wydatek, który nie uważa się za koszt uzyskania przychodu;
- jest właściwie udokumentowany.
Za koszty uzyskania przychodów będą uznane wszelkie racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągnięcie przychodów lub zabezpieczenie albo zachowanie źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości.
Rekompensata za rezygnację z samochodu służbowego w ocenie organów podatkowych nie jest pojęciem równoważnym z wyrównaniem pracownikom określonego uszczerbku za poniesioną szkodę. Pracownik nie ponosi bowiem szkody w znaczeniu cywilnoprawnym w związku z faktem zrezygnowania z samochodu.
Z punktu widzenia rozliczenia rekompensaty istotne jest, aby ustalić, czy koszt mający stanowić koszt uzyskania przychodu został przez przedsiębiorcę poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowo-administracyjnym, m.in. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 stycznia 2015 roku (sygn. akt II FSK 1447/13), zwrot „»w celu« oznacza, że nie zawsze wydatek przynieść musi skutek w postaci osiągnięcia przychodu, zachowania lub zabezpieczenia jego źródła. Podatnik podatku dochodowego od osób prawnych ma możliwość odliczenia od przychodów wszelkich wydatków pod warunkiem jednak, że będą one związane z opodatkowaną działalnością. Ponadto należy pamiętać, że przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek – poza wyraźnie wskazanymi w ustawie wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego lub pośredniego związku z przychodem i racjonalnością działania dla osiągnięcia tego przychodu. Sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest jednoznaczny, należy rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku. Przyjęta (zarówno w piśmiennictwie, jak i judykaturze) wykładnia omawianego przepisu pozwala na przyjęcie, że warunkiem uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu jest łączne spełnienie następujących warunków: 1) faktycznego (rzeczywistego) poniesienia wydatku przez podatnika; 2) istnienia związku z prowadzoną przez podatnika działalnością; 3) poniesienie go w celu uzyskania przychodu, jego zwiększenia bądź zachowania źródła przychodu. Nie każdy zatem wydatek, nawet związany z prowadzoną działalnością gospodarczą jest kosztem podatkowym, zmniejszającym podstawę opodatkowania, ale tylko taki, który realizuje cel wskazany w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Cel ten musi być widoczny, a ponoszone koszty winny go realizować, bądź co na najmniej zakładać realnie możliwość jego osiągnięcia. (por. pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 października 2009 roku, sygn. akt II FSK 514/09, publik. CBOSA)”.
Podobnie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 października 2012 roku (sygn. akt II FSK 430/11), uznano, że „zastosowanie przez ustawodawcę zwrotu »w celu« oznacza […], że nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika w związku z prowadzoną działalnością podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania, lecz tylko ten wydatek, który pozostaje w takim związku przyczynowo-skutkowym. Poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodów. Wydatek należy oceniać, mając na uwadze racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu. Poniesienie wydatku musi zatem być powiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, ukierunkowaną na uzyskanie przychodów; wydatek powinien, przynajmniej potencjalnie, wpływać na wielkość uzyskiwanych lub spodziewanych przychodów z tej działalności. Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi więc uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego wydatku”.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 4 grudnia 2012 roku (sygn. akt I SA/Kr 1609/12) dokonano wykładni pojęcia „koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu”, stwierdzając, że: „Ustawodawca, posługując się zwrotem koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu, przypisuje temu określeniu cechę świadomego, zamierzonego, przemyślanego i logicznego działania podatnika podporządkowanego osiągnięciu przychodów, a nie odwołuje się do skutku będącego następstwem określonego działania. Wykładnia językowa użytego przez ustawodawcę pojęcia koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu oznacza, iż podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków pod tym wszakże warunkiem, iż wykaże, że świadomie poniósł określony wydatek, który ma bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a jego poniesienie miało lub mogło mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Zależność między poniesionymi w danym czasie kosztami, a możliwością uzyskania w przyszłości z tego tytułu przychodu trzeba zatem rozpatrywać na podstawie adekwatnego związku przyczynowego. Przy kwalifikowaniu określonych wydatków poczynionych przez podatnika do kosztów podatkowych należy jednocześnie brać pod uwagę przeznaczenie wydatku (jego celowość), jak też potencjalną możliwość przyczynienia się wydatku do osiągnięcia przychodu podatnika”.
Kiedy możliwe jest rozliczenie rekompensaty za rezygnację z samochodu służbowego?
Podsumowując, o ile nie ma żadnych wątpliwości, że wydatki związane z nabyciem i utrzymaniem samochodów służbowych dla pracowników stanowią koszty uzyskania przychodu, to wydatek dokonywany w celu możliwości nieponoszenia powyższych kosztów uznać można za mający taki sam charakter. Rekompensata za rezygnację z samochodu służbowego wprawdzie nie będzie miała bezpośredniego związku z przychodem, ale będzie poniesiona w celu zachowania źródła przychodu, umożliwiając jednocześnie przedsiębiorcy nieponoszenie wskazanych wydatków związanych z samochodami. Dlatego też przedsiębiorcy przysługuje prawo do zaliczenia wydatku z tytułu rekompensaty za rezygnację przez pracownika z samochodu służbowego w koszty uzyskania przychodu zgodnie z zasadami kwalifikacji wydatków do kosztów podatkowych.
Interpretacja indywidualna
Pamiętać należy, że interpretacja indywidualna chroni wyłącznie podmiot, na którego wniosek została wydana. Dlatego też w przypadku przedsiębiorcy chcącego rozliczać rekompensatę za rezygnację przez pracownika z samochodu służbowego w kosztach uzyskania przychodu firmy, najlepiej wystąpić o wydanie indywidualnej interpretacji opisującej konkretnie stan faktyczny oraz wskazując stanowisko wnioskodawcy, do którego odniesie się organ podatkowy.
Wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego podlega opłacie 40 zł za opis każdego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.
Interpretacja zostanie wydana w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia złożenia kompletnego wniosku. Gdy wnioskodawca nie otrzyma interpretacji indywidualnej w tym terminie, stanowisko przedstawione we wniosku uważa się za prawidłowe.
W przypadku interpretacji indywidualnej dotyczącej rozliczenia jako kosztu uzyskania przychodu rekompensaty za rezygnację przez pracownika z samochodu służbowego, uzasadnione wydaje się powołanie na wydane wcześniej, a omawiane w niniejszym artykule interpretacje w celu poparcia prawidłowości swojego stanowiska w sprawie zdarzenia objętego wnioskiem.
Pamiętać należy, że tylko interpretacja indywidualna wydana na wniosek konkretnego przedsiębiorcy wskazuje wzór prawidłowego zachowania się w kwestii podatków.
