Leasing to nadal najpopularniejsza forma pozyskiwania samochodów w prowadzonej działalności gospodarczej. Pomimo licznych zmian nadal jest bardzo korzystny podatkowo. Podatnicy zazwyczaj po zakończeniu leasingu dokonują jego wykupu. Jaka jest wartość początkowa samochodu wykupionego z leasingu operacyjnego?
Leasing – definicja
Definicję umowy leasingu znajdziemy w Kodeksie cywilnym. Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Co istotne, umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Tym samym nie można zawrzeć umowy leasingu np. ustnie.
Finansujący obowiązany jest wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy ze zbywcą lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta.
Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy.
Jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy.
Ponadto korzystający obowiązany jest umożliwić finansującemu sprawdzenie rzeczy w zakresie określonym powyżej.
Natomiast w myśl art. 23a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej: ustawa o PIT – przez umowę leasingu rozumie się umowę nazwaną w Kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej finansującym, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej korzystającym, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów.
Opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodów korzystającego, jeżeli:
- umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym nie jest osoba wymieniona w pkt 2, została zawarta na czas oznaczony stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 5 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;
- umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony;
- suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa w pkt 1 lub 2, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu.
Przy ocenie możliwości zaliczenia wydatków związanych z umową leasingu operacyjnego do kosztów uzyskania przychodów, należy także mieć na uwadze generalną zasadę kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów, o której mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.
Z generalnej zasady dotyczącej kosztów wynika, że użyte sformułowanie „koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu” przypisuje temu określeniu cechę świadomego, zamierzonego, przemyślanego i logicznego działania podatnika podporządkowanego osiągnięciu przychodów, a nie odwołuje się do skutku będącego następstwem określonego działania. Wykładnia językowa użytego przez ustawodawcę określenia „koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu” oznacza, że podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod tym jednakże warunkiem, że wykaże, iż poniósł określony wydatek, który ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą czy wykonywaną umową, a jego poniesienie miało lub mogło mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu bądź też ma służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów.
Przykład 1.
Podatnik podpisał umowę leasingu maszyny do produkcji butelek. Maszyna nigdy jednak nie była przez niego wykorzystywana. Podatnik wyleasingował maszynę, ponieważ planował utworzenie nowej linii produkcyjnej.
W tym przypadku, mimo że nie doszło do utworzenia nowej linii produkcyjnej, podatnik może zaliczyć wydatki związane z leasingowaniem nowej linii produkcyjnej do kosztów uzyskania przychodu.
Wartość początkowa samochodu wykupionego z leasingu
Na wstępie przypomnijmy, że wykupienie samochodu po zakończeniu okresu umowy leasingu nie zmienia faktu, iż zapłacone do czasu zakończenia umowy raty leasingowe stanowią koszty uzyskania przychodów.
Za wartość początkową środków trwałych uważa się:
- w razie odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia, a jeżeli były używane przez podatnika przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i nie były wcześniej amortyzowane – cenę ich nabycia, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej;
- w razie częściowo odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia powiększoną o wartość przychodu określonego w art. 11 ust. 2b;
- w razie wytworzenia we własnym zakresie – koszt wytworzenia;
- w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.
Przykład 2.
Podatnik po zakończeniu umowy leasingu postanowił wykupić samochód. Wykup nastąpił po cenie niższej niż rynkowa. Samochód po wykupieniu z leasingu będzie dalej użytkowany w przedsiębiorstwie podatnika. Tym samym wprowadza on samochód do ewidencji środków trwałych i będzie go amortyzował. Jaką wartość początkową ma przyjąć?
W wyniku zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2022 roku wartość tę należy ustalać w cenie nabycia, a jeżeli wyceniany składnik był używany przez podatnika przed wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych i nie był wcześniej amortyzowany, stosuje się cenę nabycia, nie wyższą jednak od wartości rynkowej.
Tym samym w naszym przypadku podatnik winien uznać, że wartość wykupu to wartość początkowa środka trwałego.
Podsumowując, w praktyce po wykupie samochodu osobowego z leasingu operacyjnego jego wartość przyjmujemy zgodnie z ceną nabycia. Co istotne, przed 1 stycznia 2022 roku również przyjmowano jako wartość środka trwałego cenę wykupu.
