Sprzedaż poleasingowego samochodu a PIT

Prowadząc działalność gospodarczą, często nieodłącznym elementem niezbędnym do jej prowadzenia jest posiadanie odpowiedniego środka transportu. Oczywiście nie chodzi wyłącznie o funkcje utylitarne. Znaczną część rynku aut leasingowych stanowią auta osobowe, które służą przedsiębiorcom nie tylko jako auta użytkowe, ale również wykorzystywane są do celów prywatnych jako auta stricte rodzinne. W chwili zakończenia leasingu przedsiębiorca staje przed ważnym wyborem, czy dokonać wykupu w ramach prowadzonej działalności i wprowadzić taki pojazd do środków trwałych, czy też dokonać wykupu prywatnego? Która opcja będzie bardziej korzystna? Jak będzie wyglądała sprzedaż poleasingowego samochodu na gruncie podatku PIT? Odpowiedź poniżej.

Leasing – podstawowe zasady

Zgodnie z art. 709¹ Kodeksu cywilnego „przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego”.

Zobacz też:

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 28 marca 2017 roku, I ACa 143/16, „stosunek leasingu nie jest typowym stosunkiem dwustronnym. Ta nietypowość jest rezultatem funkcjonalnego powiązania dwóch umów: leasingu i nabycia, finansujący bowiem w celu wykonania umowy leasingu zawiera co do nabycia rzeczy umowę z oznaczonym zbywcą. Kolejność zawieranych umów jest zatem taka, że najpierw zawierana jest umowa leasingu, a następnie umowa nabycia rzeczy. Nie do zaakceptowania jest stanowisko, że najpierw dochodzi do sprzedaży rzeczy w relacji pomiędzy przyszłym korzystającym a właścicielem rzeczy, która ma zostać oddana w leasing, a następnie do zawarcia umowy leasingu pomiędzy finansującym a korzystającym, który stał się właścicielem rzeczy. W takim układzie finansujący nie dysponuje rzeczą, którą ma oddać w leasing, mało tego, właścicielem tej rzeczy jest korzystający. Zobowiązanym do zapłaty ceny sprzedaży nie jest finansujący, a korzystający, on bowiem jest kupującym w umowie sprzedaży”.

Z powyższego wynika, że w leasingu występują 3 podmioty: finansujący, zbywca, korzystający. Jednakże nie jest to umowa trójstronna! Warto o tym pamiętać.

Natomiast w myśl art. 23a pkt 1 Ustawy o PIT, ilekroć w rozdziale jest mowa o umowie leasingu, rozumie się przez to umowę nazwaną w Kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów.

Oczywiście opłaty leasingowe, których wysokość określona jest w umowie leasingu, stanowią koszt uzyskania przychodu.

Zgodnie z art. 23b ust. 1 Ustawy o PIT opłaty ustalone w umowie leasingu ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowią przychód finansującego i odpowiednio – w przypadku, o którym mowa w pkt 1 – koszt uzyskania przychodów korzystającego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, jeżeli:

umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym nie jest osoba wymieniona w pkt 2, została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 5 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;
umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony;
suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa w pkt 1 lub 2, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, będących uprzednio przedmiotem takiej umowy, odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu; przepis art. 19 stosuje się odpowiednio.

Z treści powyższego wynika, że opłaty ustalone w umowie leasingu i ponoszone w trakcie obowiązywania umowy, tj. od momentu jej zawarcia do momentu rozwiązania, stanowią koszt uzyskania przychodów dla korzystającego. Podstawą zaliczenia opłat związanych z umową leasingu jest spełnienie przez tę umowę warunków określonych w art. 23b ust. 1 Ustawy o PIT.

Sprzedaż poleasingowego samochodu a wykup prywatny

Pod pojęciem wykupu rozumie się prawo do nabycia sprzętu, pojazdu, maszyny po zakończeniu umowy leasingu. Możliwość nabycia wynika z umowy, ale jest to odrębna czynność prawna.

Przykład 1.

Jan Kowalski zamierza wykupić przedmiot leasingu – samochód osobowy – po zakończeniu trwania umowy, ale nie wykorzystywać go w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, natomiast w momencie wykupu przeznaczyć go na cele osobiste, prywatne, niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W okresie późniejszym, jednak nie wcześniej niż przed upływem co najmniej sześciu miesięcy, licząc od zakończenia miesiąca, w którym nastąpi moment wykupu, Jan Kowalski będzie również rozważać sprzedaż tego samochodu. Wykup samochodu będzie związany z przekazaniem go na cele prywatne, a przekazanie nie jest związane z działalnością opodatkowaną. Czy w takim przypadku sprzedaż samochodu spowoduje powstanie przychodu do opodatkowania?

Jak wskazał dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji podatkowej z 5 stycznia 2017 roku, 1061-IPTPB1.4511.895.2016.2.KU, w sytuacji gdy zakupiony po zakończeniu umowy leasingu samochód nie będzie wykorzystywany w działalności gospodarczej i nie zostanie zaliczony do składników majątku firmy, wymienionych w art. 14 ust. 2 pkt 1 Ustawy o PIT, przychód uzyskany ze sprzedaży tego samochodu nie będzie stanowił przychodu z działalności gospodarczej. Przychód ze sprzedaży nie powstanie również, jeżeli zbycie samochodu osobowego będzie miało miejsce po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie. Po wykupie samochodu osobowego po zakończeniu leasingu operacyjnego i przekazaniu ww. samochodu na cele osobiste nie należy również korygować – zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 1 w związku z art. 23b ust. 1 Ustawy o PIT – opłat leasingowych (naliczonych w trakcie trwania umowy leasingu), kiedy samochód służył prowadzonej działalności gospodarczej.

Jeżeli odpłatne zbycie samochodu nastąpi przed upływem 6 miesięcy od dnia wykupu, to przychód uzyskany z tej sprzedaży będzie stanowił przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d Ustawy o PIT, do którego mają zastosowanie zasady opodatkowania właściwe dla tego źródła przychodu.

W kwestii podatku VAT słuszne stanowisko zajął dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 24 czerwca 2016 roku, ILPP2/4512-1-291/16-2/MW: „Jeżeli przed wykupem przedmiotowego samochodu podatnik podjął decyzję, że nie będzie on wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej i faktycznie do momentu jego sprzedaży samochód nie był w tej działalności wykorzystywany, do czynności sprzedaży przepisu Ustawy o podatku od towarów i usług nie mają zastosowania. W konsekwencji sprzedaż samochodu osobowego po leasingowaniu, zakupionego przez osobę fizyczną na cele prywatne, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT”.

Sprzedaż poleasingowego samochodu a wykup „do firmy”

W przypadku gdy przedsiębiorca zdecyduje się na wykup auta i jego dalsze użytkowanie jako samochodu firmowego, a faktura za wykup zostanie rozliczona jako koszt uzyskania przychodu, wówczas późniejsza sprzedaż niesie ze sobą konsekwencje zarówno w podatku PIT, jak i podatku VAT.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 Ustawy o PIT przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących:

środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa ustalona zgodnie z art. 22g nie przekracza 1500 zł;
składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych;
składnikami majątku stanowiącymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które zgodnie z art. 22n ust. 3 nie podlegają ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

– wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, z zastrzeżeniem ust. 2c; przy określaniu wysokości przychodów przepisy ust. 1 i art. 19 stosuje się odpowiednio.

Sam fakt wykorzystywania danego składnika majątku w prowadzonej działalności gospodarczej przesądza o tym, że przy jego zbyciu należy rozpoznać przychód zaliczony do źródła, jakim jest działalność gospodarcza.

Warto też zwrócić uwagę na treść art. 10 ust. 1 pkt 3 Ustawy o PIT, w którym ustawodawca wskazał, że przepisów art. 10 ust. 1 pkt 8 nie stosuje się do odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, z zastrzeżeniem ust. 3, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.

Wycofanie składnika nabytego do prowadzonej działalności do majątku prywatnego nie powoduje skutków wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT.

W przypadku gdy podatnik dokona zakupu związanego z działalnością opodatkowaną VAT (wykup samochodu od leasingodawcy), od którego odliczy podatek VAT, musi liczyć się z tym, iż sprzedając dany towar, będzie zobligowany do naliczenia VAT od sprzedaży. Wobec tego podatnik, zbywając samochód obowiązany jest wykazać sprzedaż poleasingowego samochodu jako czynność podlegającą opodatkowaniu VAT zgodnie z ogólnymi zasadami.

Polecamy:

Zmiana formy opodatkowania – analiza opłacalności