Zatrudnienie cudzoziemca przez osobę fizyczną zgodnie z uproszczoną procedurą

Zatrudnienie cudzoziemca to nie jest łatwy i szybki proces. Wymaga on od pracodawcy odpowiedniego planu działania. O czym należy pamiętać, w przypadku gdy osoba fizyczna zatrudnia cudzoziemca i czy w ogóle jest to możliwe? W artykule wyjaśniamy szczegóły!

Zatrudnienie cudzoziemca w Polsce

Wykonywanie pracy przez cudzoziemca to inaczej:

• zatrudnienie;
• wykonywanie innej pracy zarobkowej;
• pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym lub są spółkami kapitałowymi w organizacji;
• prowadzenie spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza lub działanie w charakterze prokurenta.

Podstawowym aktem prawnym normującym kwestie zatrudniania cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Cudzoziemca może zatrudnić każdy pracodawca – nie ma znaczenia, czy firma ma status osoby fizycznej, czy też osoby prawnej.

Uproszczona procedura zatrudnienia obcokrajowców

Od kilku lat obywatele Rosji, Ukrainy, Białorusi, Armenii, Mołdawii i Gruzji mogą pracować w Polsce dzięki tzw. uproszczonej procedurze. Oznacza to w praktyce, że wydanie zezwolenia na pracę nie wymaga przeprowadzenia bardzo szczegółowego postępowania związanego z koniecznością poszukiwania pracowników w lokalnym środowisku bezrobotnych oraz spełnienia innych szczegółowych warunków wydawania tych zezwoleń. Wystarczy wówczas aby pracodawca złożył w Powiatowym Urzędzie Pracy oświadczenie o powierzeniu pracy.

Dodatkowo warto również wspomnieć o rozporządzeniu z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Akt ten ta wskazuje, że powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców m.in.:

• prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu o pożyczki zaciągnięte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej;
• będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach Pracy;
• będących członkami sił zbrojnych lub personelu cywilnego, którzy wykonują pracę w międzynarodowych strukturach wojskowych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub będących cudzoziemcami delegowanymi do wdrażania programów zbrojeniowych realizowanych na podstawie umów, których Rzeczpospolita Polska jest stroną;
• będących stałymi korespondentami zagranicznych środków masowego przekazu, którym została przyznana, na wniosek redaktora naczelnego zagranicznej redakcji lub agencji, akredytacja ministra właściwego do spraw zagranicznych, jednak tylko w zakresie zawodowej działalności dziennikarskiej wykonywanej na rzecz tej redakcji lub agencji;
• wykonujących indywidualnie lub w zespołach usługi artystyczne trwające do 30 dni w roku kalendarzowym;
• wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej;
• będących sportowcami wykonującymi, do 30 dni w roku kalendarzowym, pracę dla podmiotu mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z zawodami sportowymi;
• wykonujących pracę w związku z wydarzeniami sportowymi rangi międzynarodowej, skierowanych przez odpowiednią międzynarodową organizację sportową;
• będących duchownymi, członkami zakonów lub innymi osobami, którzy wykonują pracę w związku z pełnioną funkcją religijną, w kościołach i związkach wyznaniowych oraz krajowych organizacjach międzykościelnych;
• będących studentami studiów stacjonarnych odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej lub uczestnikami stacjonarnych studiów doktoranckich odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej;
• uczestniczących w programach wymiany kulturalnej lub edukacyjnej, programach pomocy humanitarnej lub rozwojowej lub programach wakacyjnej pracy studentów, zorganizowanych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy;
• wykonujących pracę jako pracownicy naukowi w podmiotach, o których mowa w przepisach o instytutach badawczych;
• delegowanych przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zachowują oni miejsce stałego pobytu za granicą, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, w celu m.in. wykonywania prac montażowych, konserwacyjnych lub dokonania odbioru zamówionych urządzeń, maszyn, innego sprzętu lub części, wykonanych przez przedsiębiorcę polskiego.

Zatrudnienie cudzoziemca przez osobę fizyczną

Jak już wcześniej wspomniano, w przypadku cudzoziemców będących obywatelami Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy możliwe jest, aby osoby te wykonywały pracę przez okres nieprzekraczający 24 miesięcy w Polsce bez pozwolenia na pracę.

Aby jednak było to możliwe, powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy musi zarejestrować pisemne oświadczenie tego podmiotu o zamiarze powierzenia wykonywania pracy temu cudzoziemcowi:

• określające nazwę zawodu;
• określające miejsce wykonywania pracy, datę rozpoczęcia i okres wykonywania pracy;
• określające rodzaj umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy oraz wysokość wynagrodzenia brutto za pracę;
• informujące o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy oraz o zapoznaniu się z przepisami związanymi z pobytem i pracą cudzoziemców, a praca ta wykonywana jest na podstawie pisemnej umowy na warunkach określonych w oświadczeniu.

Oświadczenie – jaka jest procedura?

Jak już wspomniano, warunkiem zatrudnienia np. obywatela Ukrainy w Polsce jest uzyskanie przez pracodawcę stosownego oświadczenia, które następnie wpisywane jest do konkretnego rejestru. Pracodawca składa oświadczenie w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na siedzibę lub miejsce pobytu stałego. Należy zaznaczyć, że siedziba dotyczy osób prawnych, a pobyt stały osób fizycznych.

Oświadczenie składa się poprzez stronę internetową danego urzędu pracy. Do wniosku należy dołączyć załączniki takie jak:

• dowód dokonania wpłaty za wpis oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi – obecnie wynosi ona 100 zł. Wpłaty należy dokonać przed złożeniem wniosku, a w przelewie powinna znaleźć się nazwa firmy, natomiast w tytule najczęściej jest to imię i nazwisko cudzoziemca;
• oświadczenie o niekaralności, a dokładnie oświadczenie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi dotyczące okoliczności, o których mowa w art. 88z ust. 5 pkt 1–6 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
• ważny dokument tożsamości;
• kopię wszystkich wypełnionych stron ważnego dokumentu podróży cudzoziemca lub kopię innego ważnego dokumentu tożsamości cudzoziemca, a jeżeli cudzoziemiec nie przebywa na terytorium RP – kopię stron dokumentu podróży z danymi osobowymi cudzoziemca.

Wydanie oświadczenia

Wpisanie do ewidencji następuje w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania oświadczenia, chyba że prowadzone jest postępowanie wyjaśniające – wówczas wpisanie następuje do 30 dni. Decyzja odmowna może być w przypadku, gdy podmiot powierzający pracę był karany w związku z powierzeniem pracy cudzoziemcom, tj. dopuścił się przestępstw lub poważnych naruszeń przepisów w zakresie zatrudniania cudzoziemców lub niektórych przepisów Kodeksu karnego.

Wpisu do ewidencji zatrudniająca osoba fizyczna może także nie uzyskać, jeżeli urząd uzna pozorność złożenia dokumentu oraz w przypadku gdy firma nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzeniem pracy, np. nie posiada środków na pokrycie zobowiązań wynikających z powierzenia pracy, nie prowadzi działalności uzasadniającej powierzenie pracy, zalega z odprowadzaniem składek m.in. na ubezpieczenie społeczne, zalega z uiszczeniem podatków.

Otrzymanie oświadczenia – dalsze obowiązki

Po otrzymaniu wpisu osoba fizyczna zatrudniająca cudzoziemca powinna wykonać kilka ważnych obowiązków. Przede wszystkim należy poinformować pisemnie powiatowy urząd pracy o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia pracy wskazanej w oświadczeniu. Dodatkowo pracodawca jest także zobligowany do zawarcia umowy pisemnej z cudzoziemcem. Umowa ta powinna być dla cudzoziemca zrozumiała i zawierać wszystkie warunki, jakie są zawarte w oświadczeniu. Zatrudniający powinien oczywiście pamiętać o wypełnieniu wszystkich obowiązków względem tego pracownika, czyli np. zgłoszeniu do ubezpieczeń. Jeśli pracodawca chce kontynuować umowę o pracę z cudzoziemcem, może złożyć do wojewody wniosek o wydanie zezwolenia na pracę. Zezwolenie takie wydawane jest w trybie uproszczonym, tj. z pominięciem tzw. testu rynku pracy. Co ważne, w takim przypadku pracownik ten będzie mógł legalnie wykonywać pracę u tego podmiotu podczas oczekiwania na decyzję z urzędu. To bardzo dobra wiadomość dla pracodawców, bowiem proces oczekiwania na zezwolenie bywa bardzo czasochłonny.