Nupturient zawierając związek małżeński rzadko kiedy zakłada, że w przyszłości może czekać go nie tylko rozwód, lecz również sądowa batalia o podział majątku. Niestety, życie pisze różne scenariusze i z pozoru nawet najbardziej udane małżeństwo może zakończyć się orzeczeniem rozwodu. W takiej sytuacji majątek wspólny, zgromadzony przez małżonków w trakcie trwania związku, zostanie podzielony pomiędzy byłymi małżonkami. Czy środki w OFE po rozwodzie również zostaną podzielone?
Majątek wspólny i majątek odrębny
Małżonkowie zarówno przed zawarciem związku, jak i po ślubie, mogą zadecydować o tym, w jaki sposób będą kształtowały się ich stosunki majątkowe zawierając w tym celu odpowiednią umowę majątkową. Zdecydowana większość par nie decyduje się na taki krok i pozostaje przy ustroju ustawowym, którym jest małżeńska wspólność ustawowa.
W tym ustroju istnieją trzy różne majątki: majątek wspólny należący niepodzielnie do obojga małżonków łącznie oraz dwa odrębne majątki osobiste, należące do żony i męża. W skład majątku wspólnego wchodzi wszystko to, co strony nabyły łącznie w czasie trwania związku.
Przykład 1.
Joanna i Kazimierz zawarli związek małżeński 1 września 2019 r. Przed ślubem Joanna kupiła mieszkanie, zaś w październiku 2019 r. Kazimierz odziedziczył nieruchomość zabudowaną domem po dziadkach. W grudniu 2019 r. małżonkowie wspólnie kupili dom. Dom będzie wchodził w skład majątku wspólnego, mieszkanie kupione przez Joannę będzie stanowiło jej majątek odrębny, zaś dom po dziadkach Kazimierza będzie stanowił jego majątek odrębny.
-
przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (na przykład mieszkanie, które małżonek kupił przed ślubem);
-
przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (na przykład mieszkanie nabyte wskutek dziedziczenia po rodzicach jednego z małżonków);
-
prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom; przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
-
prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawo dożywocia);
-
przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
-
wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków (chodzi o prawo do uzyskania wynagrodzenia, a nie o wypłacone wynagrodzenie - wypłacone wynagrodzenie wchodzi w skład majątku wspólnego);
-
przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków (np. nagroda pieniężna w związku z osiągnięciami sportowymi);
-
prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy; przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Do jakiego majątku wchodzą składki OFE?
Określenie jednoznacznego charakteru składek zgromadzonych przez małżonków w otwartych funduszach emerytalnych, w trakcie trwania małżeństwa budziła wiele kontrowersji. Ostatecznie Sąd Najwyższy uznał, że środki te z uwagi na swój unikatowy charakter, powinny stanowić majątek wspólny należący do obojga małżonków.
"Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków należą do majątku wspólnego".
Przykład 2.
Agata i Dawid zawarli związek małżeński 1 lipca 2015 r. Orzeczenie o rozwodzie uprawomocniło się 1 grudnia 2017 r. W czasie trwania małżeństwa Agata opiekowała się wspólnym dzieckiem małżonków, zaś Dawid był zatrudniony na podstawie umowy o pracę i gromadził składki na swoim subkoncie prowadzonym w OFE. Po rozwodzie Agata ma prawo do ½ zgromadzonych w toku małżeństwa składek.
"Jeżeli małżeństwo członka otwartego funduszu uległo rozwiązaniu przez rozwód lub zostało unieważnione, środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu".
Podział majątku po orzeczeniu rozwodu może zostać przeprowadzony w różny sposób, na przykład na mocy ugody zawartej pomiędzy byłymi małżonkami, choć najpopularniejszą metodą jest postanowienie sądowe. Zgodnie z postanowieniami zawartymi w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, po dokonaniu podziału środki zgromadzone na subkoncie w OFE są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w tym samym lub innym OFE. Wymogiem niezbędnym do dokonania wypłaty jest przedstawienie OFE dokumentu stwierdzającego sposób podziału (np. postanowienie sądu albo ugoda zawarta pomiędzy stronami).
Środki w OFE po rozwodzie - jak sformułować wniosek o podział?
Podział majątku odbywa się w toku postępowania nieprocesowego, wszczynanego przez sąd na wniosek jednego z byłych małżonków. Małżonek, który składa wniosek, jest nazywany wnioskodawcą, zaś drugi z byłych małżonków – uczestnikiem postępowania.
Działając w imieniu własnym wnoszę o:
-
ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą środki zgromadzone na rachunku otwartego funduszu emerytalnego …….. z siedzibą w ……. prowadzonym dla uczestnika o łącznej wartości ……….. (........ jednostek, wartość jednej jednostki …….);
-
dokonanie podziału fizycznego składników majątku wnioskodawczyni i uczestnika postępowania w postaci środków zgromadzonych na rachunku w OFE poprzez przyznanie na rzecz wnioskodawcy i uczestniczki postępowania jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku w OFE prowadzonym na rzecz wnioskodawcy po 1/2 na rzecz każdego z nich.
Rozstrzygając o istocie sprawy sąd wydaje postanowienie. Postanowienie jest zaskarżalne apelacją, wnoszoną do sądu okręgowego w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia wraz z jego uzasadnieniem.
