W przypadku podatników, którzy jako formę opodatkowania wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, pojawia się pytanie o ustalenie właściwej stawki podatkowej w momencie otrzymania odszkodowania za szkodę całkowitą w pojeździe. Podobnie też należy zastanowić się, jaką stawkę podatku należy zastosować do przychodu z tytułu odpłatnego zbycia wraku. Jak zatem wygląda szkoda całkowita pojazdu na ryczałcie? O tym poniżej.
Odszkodowanie za szkodę całkowitą a stawka ryczałtu
Do podatników stosujących opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych znajduje zastosowanie art. 14 ustawy PIT, do którego przepisów wprost odsyła ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wskażmy zatem, że stosownie do art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy PIT przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Co do zasady przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są wszelkie przysporzenia majątkowe uzyskane w związku z tą działalnością, o ile ustawa nie wyłącza ich z tej kategorii. Przychodem z działalności będą przekazane przez ubezpieczyciela odszkodowania za szkody w składnikach majątku związanych z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą wskazane w art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przy czym składnikami majątku związanymi z prowadzoną działalnością gospodarczą będą zarówno składniki majątku stanowiące środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne w tej działalności, jak i wszelkie inne przedmioty, które są w funkcjonalny sposób związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. wszelkie przedmioty wykorzystywane przez podatnika w prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej.
W tym miejscu warto odnieść się do treści art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
Aby dany wydatek mógł być zaliczony do kategorii „innych wydatków”, o których mowa w art. 14 ust. 3 pkt 3a, konieczne jest, by „wydatek ten nie został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów” w rozumieniu przepisu art. 22 tej ustawy oraz by wydatek został wcześniej przez podatnika poniesiony, a następnie mu zwrócony. Przy czym wydatek poniesiony powinien być odpowiednikiem wydatku zwróconego. Zwrotowi może zatem podlegać wyłącznie wydatek, który został wcześniej poniesiony.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 17 maja 2024 roku (nr 0112-KDIL2-2.4011.127.2024.3.WS), wyłączenie zawarte w powyższym przepisie odnosi się do kwot uzyskanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, które w istocie stanowią zwrot takich wydatków, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Przy czym niezaliczenie danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów winno wynikać bądź z ustawowego wyłączenia tego wydatku z kosztów na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bądź z braku związku poniesionego wydatku z przychodem, o którym mowa w art. 22 ust. 1 tej ustawy. Nie może ono zatem być wynikiem dobrowolnego działania podmiotu nieznajdującego oparcia w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.
Tym samym skutki podatkowe związane ze zwrotem wydatków są zasadniczo uzależnione od tego, czy wydatki, które będą zwracane, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z przepisami, czy też nie. Jeżeli zwracane wydatki zgodnie z przepisami podatkowymi będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, wówczas kwota zwrotu powinna podlegać zaliczeniu do przychodów. Natomiast, jeżeli zwrot poniesionych wydatków dotyczyć będzie kosztów, które zgodnie z przepisami podatkowymi nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wówczas zwrócone wydatki nie będą dla podatnika przychodem podatkowym.
Powyższa zasada ma zastosowanie również do podatników, którzy jako formę opodatkowania wybrali zryczałtowany podatek dochodowy od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. W takim przypadku opodatkowaniu podlega przychód, a koszty uzyskania przychodu są tylko hipotetyczne. Przypomnijmy bowiem, że zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku podatek pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania.
W rezultacie należy dojść do wniosku, że w przypadku otrzymanego odszkodowania art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy PIT nie znajduje zastosowania, co powoduje, że po stronie podatnika powstaje przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej podlegający opodatkowaniu.
W kontekście przyjęcia właściwej stawki podatku wskażmy, że zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. h ustawy o zryczałtowanym podatku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 8,5% przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym.
Jednocześnie uzyskane przez podatnika przychody z tytułu odszkodowania nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy PIT. Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:
- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c;
- dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.
Przepis art. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne wskazuje, które zwolnienia mają zastosowanie do podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W myśl tego przepisu zwolnienia od podatku dochodowego, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 28a, 29, 29aa, 29b, 43, 46, 46c, 47a, 71a, 102a, 111, 114, 121, 121a, 122, 125, 125a, 129, 131a, 136, 137 i 155 ustawy o podatku dochodowym, stosuje się odpowiednio do podatników opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
W przepisie tym nie zostało wymienione zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Szkoda całkowita pojazdu na ryczałcie - przychód ze sprzedaży wraku samochodu a stawka ryczałtu
Na zakończenie warto zastanowić się, jak podatkowo należy potraktować przypadek, gdy dojdzie do sprzedaży wraku pojazdu. W tym zakresie odniesiemy się do przypadku, w którym pojazd był wykorzystywany przez podatnika na podstawie umowy leasingu.
Należy wskazać, że zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 3% przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2, 5–10 i 19–21 ustawy o podatku dochodowym.
Z kolei zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy PIT przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, na podstawie umowy leasingu.
Przykład 1.
Pan Andrzej prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych posiadał samochód osobowy wykorzystywany na cele firmowe na podstawie umowy leasingu. Samochód uległ całkowitej szkodzie 15 grudnia. 20 grudnia pan Andrzej wykupił pojazd z leasingu, a następnie sprzedał wrak. Jaką stawkę podatku należy w tym przypadku zastosować?
W opisanej sprawie należy zastosować 3-procentową stawkę ryczałtu do uzyskanego przychodu z tytułu sprzedaży wraku pojazdu wykorzystywanego na podstawie umowy leasingu.
Reasumując powyższe, należy wskazać, że inna stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych będzie obowiązywać w przypadku otrzymania odszkodowania za szkodę całkowitą w pojeździe, natomiast inna w zakresie, w jakim podatnik uzyskuje przychód ze sprzedaży pozostałego po kolizji wraku pojazdu.
