Przepisy Kodeksu pracy przyznają pracodawcy prawo do żądania danych osobowych zarówno od kandydatów do zatrudnienia, jak i pracowników. Czy możliwa jest weryfikacja uprawnień kierowcy przez pracodawcę?
Danymi, jakich żąda pracodawca od osoby ubiegającej się o zatrudnienie, są podstawowe dane osobowe, tj.:
- imię lub imiona i nazwisko;
- data urodzenia;
- dane kontaktowe;
- informacja o posiadanym wykształceniu i kwalifikacjach zawodowych;
- informacje, jak dotychczas przebiegało zatrudnienie potencjalnego pracownika.
Pamiętać należy, że informacji o posiadanym wykształceniu i kwalifikacjach zawodowych oraz dotychczasowym zatrudnieniu pracodawca ma prawo żądać od potencjalnego pracownika tylko wówczas, gdy jest to konieczne do wykonywania określonej pracy lub zatrudnienia na określonym stanowisku.
Dodatkowo pracodawca żąda od pracownika następujących danych:
- adresu zamieszkania;
- numeru PESEL lub informacji o rodzaju oraz numerze dokumentu potwierdzającego tożsamość, gdy pracownik nie posiada numeru PESEL;
- innych danych osobowych pracownika, danych osobowych dzieci pracownika i członków jego najbliższej rodziny, jeżeli jest to niezbędne ze względu na korzystanie ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy;
- informacji o wykształceniu i przebiegu dotychczasowego zatrudnienia, jeżeli nie było podstawy do żądania ich na etapie ubiegania się przez pracownika o pracę;
- numer rachunku bankowego, chyba że pracownik złożył oświadczenie o wypłacie wynagrodzenia za pracę do jego rąk.
Weryfikacja uprawnień kierowców zawodowych
Weryfikacja uprawnień przez pracodawcę jest niezwykle istotna w przypadku kierowców zawodowych. Przepisy ustawy o transporcie drogowym wskazują na wymagania, jakie musi spełniać kierowca, aby przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy mógł go zatrudnić.
Kierowca, który ukończył 18 lat, może prowadzić pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii: C lub C+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną, oraz C1 lub C1+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną.
Kierowca, który ukończył 21 lat, może prowadzić pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii: C lub C+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną oraz kategorię D lub D+E, o ile przewóz jest wykonywany na liniach regularnych, których trasa nie przekracza 50 km i o ile kierowca uzyskał odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną, jak też kategorii D1 lub D1+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną.
Kierowca, który ukończył 23 lata, może prowadzić pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii: D lub D+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną.
Przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy może zatrudnić kierowcę, jeżeli posiada on odpowiednie uprawnienie do kierowania pojazdem samochodowym określone w Ustawie z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami.
Przypadki utraty prawa jazdy
Samo udostępnienie przez pracownika swojemu pracodawcy dokumentu prawa jazdy nie wyklucza utraty uprawnień przez kierowcę lub czasowego zatrzymania prawa jazdy.
Prawo jazdy obligatoryjnie zostanie zatrzymane kierowcy na okres 3 miesięcy za następujące wykroczenia:
- kierowanie pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym;
- przewożenie w pojeździe osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym o minimum 3.
Zatrzymanie prawa jazdy jest liczone w miesiącach.
Przepisy Kodeksu wykroczeń przewidują możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów za wykroczenie: spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, prowadzenia pojazdu innego niż mechaniczny w stanie po użyciu alkoholu lub stanie nietrzeźwości, lub pod wpływem podobnie działającego środka, niestosowanie się do sygnałów osób uprawnionych do kontroli ruchu, prowadzenia pojazdu bez uprawnień.
Obligatoryjne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów na podstawie przepisów Kodeksu wykroczeń nastąpi w przypadku popełnienia wykroczenia prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu, nieudzielenia pomocy ofierze wypadku.
Zakaz prowadzenia pojazdów za wykroczenie wymierza się w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Orzekając zakaz prowadzenia pojazdów, określa się rodzaj pojazdu, którego on dotyczy. Obowiązuje on od uprawomocnienia się orzeczenia. Na poczet zakazu prowadzenia pojazdów zalicza się okres zatrzymania prawa jazdy lub innego dokumentu uprawniającego do ich prowadzenia.
Kierowca prowadzący pojazd w stanie nietrzeźwości popełnia przestępstwo z art. 178a Kodeksu karnego. Kierowca prowadzący samochód w stanie nietrzeźwości, czyli popełniający przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, musi liczyć się z tym, że sąd orzeknie na okres nie krótszy niż 3 lata zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, w szczególności, jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Maksymalny czas, na jaki orzeczony może zostać zakaz prowadzenia pojazdów, wynosi 15 lat.
Kierowca prowadzący pojazd pod wpływem alkoholu, jeśli spowoduje wypadek komunikacyjny, musi liczyć się z jeszcze bardziej dotkliwymi konsekwencjami, gdyż może zostać wobec niego orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych nawet dożywotnio.
Podobnie w sytuacji recydywistów, czyli osób które po raz drugi i kolejny zostaną przyłapane na jeździe samochodem po alkoholu. W takim wypadku kierowcy grozi zakaz prowadzenia pojazdów, który może zostać orzeczony dożywotnio.
Powiadomienie pracodawcy o utracie prawa jazdy
Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego wykonawczego w razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów sąd przesyła odpis wyroku odpowiedniemu organowi administracji rządowej lub samorządu terytorialnego właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego. Jeżeli skazany wykonuje zawodowo czynności związane z prowadzeniem pojazdów, o orzeczeniu sąd zawiadamia ponadto bezzwłocznie pracodawcę, u którego skazany jest zatrudniony.
Weryfikacja uprawnień kierowcy a RODO
Jako podstawę prawną takiej kontroli powołano przepisy Kodeksu pracy uprawniające pracodawcę do żądania od pracownika niezbędnych danych.
Weryfikacja uprawnień kierowcy przez internet
Osoba posiadająca dane kierowcy oraz numer blankietu prawa jazdy otrzyma następujące dane:
- typ dokumentu,
- serię i numer blankietu (druku),
- datę ważności dokumentu,
- status dokumentu, np. czy dokument jest zatrzymany.
- rodzaj i zakres uzyskanego uprawnienia: kategorię, datę ważności.
Jeśli w ewidencji nie ma danego dokumentu, pojawi się komunikat o braku danych.
W sytuacji, gdy uprawnienia zostały cofnięte lub orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, pojawią się dane, które znajdują się na dokumencie oraz komunikat, że dokument trzeba sprawdzić.
Informacje każdy zainteresowany uzyska od razu. Przy czym udostępniane dane są aktualne według stanu ewidencji z poprzedniego dnia.
Obowiązek powiadamiania o zatrzymaniu lub utracie uprawnień do kierowania pojazdami
Pracodawcy zatrudniający kierowców powinni zadbać o to, aby w regulaminach pracy, ewentualnie umowach o pracę lub innych umowach, na podstawie których kierowca wykonywać będzie przewóz, zawarte zostały postanowienia co do obowiązku kierowcy dotyczącego zgłaszania wszelkich zmian dotyczących uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych, w szczególności o:
- zatrzymaniu prawa jazdy;
- cofnięciu uprawnień na skutek przesłanek przewidzianych w ustawie o kierujących pojazdami;
- orzeczeniu przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów za popełnione wykroczenie lub przestępstwo.
Utrata uprawnień a zwolnienie z pracy
Zgodnie z art. 52 kp pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne):
- w przypadku ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
- w przypadku popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, o ile jest ono oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
- w przypadku zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Kierowca, który ma zatrzymane prawo jazdy, cofnięte uprawnienia do kierowania pojazdami czy orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, musi liczyć się z możliwością zwolnienia dyscyplinarnego ze względu na utratę uprawnień wymaganych do pracy na zajmowanym stanowisku. Pracodawca nie ma obowiązku korzystać z tej możliwości. Możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem lub za porozumieniem stron.
