Ustawa o prawach konsumenta znacznie poprawiła warunki, na których konsumenci zawierali do tej pory umowy na odległość. Dzięki niej klienci sklepów internetowych zyskali wiele przywilejów - między innymi prawo odstąpienia od umowy w terminie znacznie dłuższym niż dotychczas. Nie wszyscy jednak mogą postąpić w taki sam sposób - w samym akcie prawnym znaleźć możemy wyjątki od prawa odstąpienia od umowy.
Prawo odstąpienia od umowy
Co do zasady prawo odstąpienia od umowy przysługuje każdemu konsumentowi, który dokonał zakupu na odległość, czyli np. przez internet. Zgodnie z ustawą o prawach konsumenta klientowi przysługuje 14 dni kalendarzowych na odstąpienie od zawartego kontraktu; nie musi także podawać przyczyny, ani ponosić kosztów zwrotu towaru z wyjątkiem sytuacji, gdy:
-
wybrał formę zwrotu towaru, która jest droższa niż standardowa przesyłka pocztowa (koszty odesłania towaru do sprzedawcy ponosi konsument; sprzedawca, zwracając na konto kupującego cenę produktu, zwiększa ją o koszty najtańszej przesyłki, którą oferuje w swoim sklepie. Jeżeli więc konsument wybrał droższą formę dostarczenia przedmiotu, sprzedawca zwraca mu koszty transportu tylko do wysokości opłaty za najtańszą przesyłkę pocztową),
-
produkt jest usługą, której wykonywanie na żądanie konsumenta rozpoczęło się przed upływem terminu do odstąpienia od umowy - wówczas konsument ponosi koszty częściowo wykonanej usługi.
Klient może odstąpić od umowy poprzez przesłanie sprzedawcy oświadczenia w terminie 14 dni od otrzymania przesyłki lub zawarcia umowy. Termin ten może się wydłużyć do 12 miesięcy, jeśli konsument nie został przez przedsiębiorcę poinformowany, że posiada prawo odstąpienia od umowy. Jednak w sytuacji, gdy przedsiębiorca przed upływem tego terminu prześle kupującemu informację o prawie odstąpienia od umowy, termin ten skraca się do 14 dni od otrzymania takiej wiadomości.
Czym są wyjątki od prawa odstąpienia od umowy
Jak już wspomniano na początku, nie w każdej sytuacji konsumentowi przysługuje prawo odstąpienia od umowy na zasadach ogólnych - w ustawie znaleźć możemy precyzyjnie wyliczone wyjątki od prawa odstąpienia od umowy przez konsumenta. Nie ma on charakteru otwartego i nie powinno się go traktować jako swego rodzaju sugestii ze strony ustawodawcy. Tym bardziej nie należy tworzyć zapisów w regulaminie sklepu internetowego, opartych na naszych interpretacjach ustawy konsumenckiej. Także sam konsument nie może zrzec się swoich praw, tworząc tym samym nowy wyjątek od obowiązujących przepisów. Klient nie musi skorzystać z przysługujących mu przywilejów - będzie to jego osobista decyzja, która nie może wpływać na prawa innych konsumentów.
Kiedy prawo odstąpienia od umowy nie przysługuje?
Wyjątki od prawa odstąpienia od umowy ustawodawca zawarł w art. 38 ustawy o prawach konsumenta. Według przepisu prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi w odniesieniu do umów:
-
o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy - ten ustęp ma zastosowanie głównie do usług. Kluczowa jest tutaj kwestia poinformowania konsumenta o tym, że rozpoczęcie i wykonanie usługi będzie skutkowało utratą prawa odstąpienia od umowy i uzyskania jego wyraźnej zgody na rozpoczęcie wykonania świadczenia. Ze względu na to, że uzyskanie takiej zgody musi udowodnić przedsiębiorca, musi być ona wyrażona bezpośrednio przez klienta (na przykład za pomocą formularza),
-
w których cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym, nad którymi przedsiębiorca nie sprawuje kontroli, i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy - okoliczności zastosowania tego wyjątku są dość ograniczone - stosuje się go w przypadku sprzedaży internetowej towarów, których cena uzależniona jest od wahań rynkowych, czyli surowców naturalnych lub minerałów,
-
w których przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego indywidualnych potrzeb - kontrakty, dotyczące towarów wykonanych na specjalne zamówienie konsumenta, stanowią spory procent umów zawieranych na odległość, dlatego ta część art. 38 jest niezwykle ważna. W kontekście wyjątków od prawa odstąpienia od umowy szczególnie ważne jest, by sprzedana przez internet rzecz nosiła cechy indywidualności, nie była wcześniej prefabrykowana, została wykonana według wskazówek konsumenta, zaś jej dalsza sprzedaż była niemożliwa lub w znacznym stopniu utrudniona - na przykład przedmioty oznaczone imieniem i nazwiskiem konsumenta,
-
w których przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia - jak łatwo się domyślić, wskazane w podpunkcie przedmioty ulegające szybkiemu zepsuciu lub mające krótki termin przydatności to głównie produkty spożywcze lub podobne, na przykład organiczne kosmetyki niezawierające konserwantów. W tym przypadku szczególnie ważne jest wyraźne poinformowanie klienta o długości terminu przydatności,
-
w których przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu - ten podpunkt odnosi się głównie do produktów higienicznych i sterylnych, takich jak lekarstwa i inne środki medyczne (na przykład bandaże). Ważną cechą takich towarów jest to, że są one sterylnie i szczelnie zamknięte. Także tutaj sprzedawca musi zadbać, by nabywca wiedział, że naruszenie opakowania uniemożliwia ponowną sprzedaż przedmiotu,
-
w których przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami - w tym zapisie wyjątkiem od prawa odstąpienia od umowy jest zakup rzeczy, którą możemy uznać za prawidłowo używaną dopiero, gdy połączy się nierozerwalnie z inną, a ich rozłączenie będzie niemożliwe lub utrudnione, a także uniemożliwi używanie obu składowych. Mogą to być różnego rodzaju materiały budowlane,
-
w których przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli,
-
w których konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo usługi inne niż te, których wykonania konsument żądał albo dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy,
-
o dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę - punkt ten odnosi się do jednorazowych lub krótkotrwałych przesyłek wydawnictw ciągłych, niebędących jednak prenumeratą. Ma za zadanie uniemożliwić konsumentowi odesłanie czasopisma po przeczytaniu lub skopiowaniu treści,
-
w których przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu - w przypadku tego przepisu warto zwrócić uwagę na to, że przedmiotem ochrony jest tutaj materialny nośnik, a nie cyfrowa treść, zapieczętowany i otwarty po dostarczeniu,
-
zawartych w drodze aukcji publicznej - wbrew pozorom ten przepis nie reguluje sprzedaży przez Allegro - w przypadku sprzedaży za pomocą tego serwisu konsumentom przysługuje prawoodstąpienia od umowy - aukcja w tym kontekście oznacza przedstawianie organizatorowi aukcji jasnych propozycji sum, które konsumenci są w stanie zapłacić za towar,
-
o świadczenie usług w zakresie zakwaterowania, innych niż do celów mieszkalnych, przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi - wyjątek ten wprowadzono ze względu na trudności, jakie napotyka ponowna sprzedaż takiej usługi,
-
o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.
Nowa ustawa konsumencka zawiera nie tylko przepisy chroniące prawa konsumentów, ale także przedsiębiorców, prowadzących sprzedaż przez internet - art. 38, wskazujący wyjątki od prawa odstąpienia od umowy jest na to dowodem.
