Od początku 2023 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy, które wpłyną na wyliczanie wynagrodzeń w przypadku umów zlecenia i umów o dzieło. Czy to prawda, że tylko niektórzy je wykonujący zarobią więcej? Jak zmieniło się wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców?
Likwidacja umów cywilnoprawnych
W ostatnim czasie pojawiały się informacje, że umowy cywilnoprawne zostaną w całości zlikwidowane lub oferowanie ich będzie mniej korzystne. Aktualnie przepisy nie przewidują jednak takiej sytuacji. Nie zmieniły się zasady oskładkowania umów zleceń i podlegania ubezpieczeniom społecznym przy zbiegach.
Zmiany z 2022 roku, które wpłyną za wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców
Zmiany wprowadzone w 2022 roku odnoszące się również do umów cywilnoprawnych to:
zmiana stawki podatku z 17% na 12%;
podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł i korzystanie z niej już w trakcie roku;
podniesienie drugiego progu podatkowego do 120 000 zł;
limit kosztów autorskich podniesiony do 120 000 zł rocznie;
składka zdrowotna nie jest już odliczana od podatku.
Od lipca 2022 roku została obniżona najniższa stawka skali podatkowej z 17% do 12%. Jest to jedna z najbardziej pozytywnych zmian wprowadzonych w 2022 roku.
Kolejną pozytywną zmianą było podniesienie drugiego progu podatkowego z 85 528 zł do 120 000 zł. Zleceniodawca ma ustawowy obowiązek obliczania zaliczki na podatek dochodowy według 12-procentowej stawki podatku bez względu na wysokość dochodu uzyskanego przez zleceniobiorcę. Pobór zaliczki na podatek z zastosowaniem 32-procentowej stawki jest możliwy dopiero po złożeniu przez zleceniobiorcę wniosku o jej zastosowanie. Takie uprawnienie przewidział ustawodawca w art. 41a ustawy o pdof. Przekroczenia progu powinien zatem pilnować zleceniobiorca i dopiero po złożeniu oświadczenia zleceniodawca rozpoczyna pobieranie zaliczek naliczonych od wyższej stawki. Jeżeli oświadczenie takie nie zostanie złożone lub będzie przekazane w złym momencie, wówczas przekroczenie drugiego progu zostanie rozliczone w zeznaniu rocznym, co zwykle wiąże się z dopłatą.
Podniesienie kwoty wolnej od podatku było także jedną z pozytywnych zmian, szczególnie że po złożeniu zleceniodawcy pisemnego wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek przy umowach cywilnoprawnych zleceniobiorca otrzymywał wyższe wynagrodzenie. Aby złożyć ten wniosek zleceniobiorcy, zgodnie z art. 41 ust. 1c ustawy PIT konieczne jest spełnienie dwóch warunków:
roczne dochody nie mogą przekroczyć kwoty 30 000 zł;
w tym samym roku nie można osiągać dochodów z innych źródeł, od których pobierane są zaliczki na podatek z uwzględnieniem kwoty wolnej (np. z umowy o pracę lub z działalności gospodarczej).
Oznacza to, że przed złożeniem takiego oświadczenia podatnik powinien przewidzieć swoje dochody i jeśli będą one wyższe niż 30 000 zł, wówczas nie może wnioskować o niepobieranie zaliczek. Prawo do złożenia wspomnianego dokumentu przy standardowej umowie zleceniu (gdzie przychód opodatkowany jest na zasadach ogólnych i koszty uzyskania przychodu wynoszą 20%) mieliby więc tylko zleceniobiorcy:
zarabiający mniej niż 3000 zł miesięcznie lub
osiągający sporadyczne dochody.
Ministerstwo Finansów zasugerowało w tym przypadku możliwość skorzystania z art. 22 § 2 Ordynacji podatkowej: „organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy”.
Na koszty uzyskania przychodów jest nałożony limit kwotowy. Od 2022 roku łączne 50-procentowe koszty uzyskania przychodów w roku podatkowym nie mogą przekraczać kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 120 000 zł.
Natomiast jedną z najważniejszych i zarazem najmniej korzystnych zmian w 2022 roku był brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Dotychczas było to możliwe i podczas wyliczania zaliczki na podatek można było ją zmniejszyć o 7,75% podstawy składki zdrowotnej. Wpłynęło to znacznie na mechanizm wyliczeń podatku.
Zmiany, które wpłyną za wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców z 2023 roku
Od 1 stycznia 2023 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy:
na wniosek samego zleceniobiorcy przy wyliczaniu wynagrodzenia można stosować kwotę zmniejszającej zaliczkę;
podatnik będzie mógł swobodnie decydować o użyciu kwoty wolnej od podatku (będzie mógł wskazać do 3 płatników, którzy mogą zastosować kwotę zmniejszającą podatek). Będzie to następowało na podstawie oświadczenia (PIT-2), które uprawnia płatnika do pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą:
1/12 kwoty zmniejszającej podatek o 300 zł;
1/24 kwoty zmniejszającej podatek o 150 zł;
1/36 kwoty zmniejszającej podatek o 100 zł.
Nie zapomnijmy także, że od 1 stycznia 2023 roku zmieniła się minimalna stawka godzinowa na umowie zlecenie i wynosi 22,80 zł/godz., a od lipca do grudnia wyniesie 23,50 zł/godz.
Wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców
Warto przyjrzeć się temu, jak zmiany w podatkach wpłyną na wypłacane wynagrodzenie. Prześledźmy przykłady.
Przykład 1.
Pan Mateusz z tytułu umowy zlecenia otrzymuje co miesiąc wynagrodzenie w wysokości 3000,00 zł. Jest to jego jedyny tytuł ubezpieczenia i nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Złożył wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek (zastosowanie kwoty wolnej). Ile wyniosą koszty i wynagrodzenie do wypłaty?
Obliczenie wygląda następująco:
Obliczenie składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę
emerytalna: 3000,00 zł × 9,76% = 292,80 zł
rentowa: 3000,00 zł × 1,5% = 45,00 zł
suma składek na ubezpieczenia społeczne: 337,80 zł,
Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne: 3000,00 zł - 337,80 zł = 2662,20 zł
składka na ubezpieczenie zdrowotne: 2662,20 zł × 9% = 239,60 zł
Obliczenie składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniodawcę:
składka emerytalna: 3000,00 zł × 9,76% = 292,80 zł
składka rentowa: 3000,00 zł × 6,5% = 195,00 zł
składka wypadkowa: 3000,00 zł × 1,67% = 50,10 zł
suma składek na ubezpieczenia społeczne: 537,90 zł
Obliczenie składek na FP i FGŚP:
FGŚP: 3000,00 zł × 0,1 % = 3,00 zł
suma: 3,00 zł
Koszty uzyskania przychodu 20%: (3000,00 zł - 337,80 zł) × 20% = 532,44 zł
Podstawa opodatkowania: 3000,00 zł - 337,80 zł - 532,44 zł = 2129,76 zł → 2130,00 zł
kwota zmniejszająca podatek: złożono wniosek o nienaliczanie podatku
zaliczka na podatek dochodowy: 0,00 zł
Do wypłaty: 3000,00 zł - 337,80 zł - 239,60 zł - 0,00 zł = 2422,60 zł
Ustalenie całkowitego kosztu wynagrodzenia: 3000,00 zł + 537,90 zł + 3,00 zł = 3540,90 zł
Gdyby jednak pan Mateusz nie złożył wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek (zastosowanie kwoty wolnej), wówczas podatek dochodowy po zmianach wyniósłby 256,00 zł, a kwota do wypłaty 2166,60 zł.
Przykład 2.
Pani Karolina z tytułu umowy zlecenia otrzymuje co miesiąc wynagrodzenie w wysokości 4500,00 zł. Nie jest to jej jedyny tytuł ubezpieczenia, dlatego z tytułu umowy zlecenia opłaca jedynie składkę zdrowotną i nie złożyła wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek (zastosowanie kwoty wolnej). Ile wyniosą koszty i wynagrodzenie do wypłaty?
Obliczenie wygląda następująco:
Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne: 4500,00 zł
składka na ubezpieczenie zdrowotne: 4500,00 zł × 9% = 405,00 zł
Koszty uzyskania przychodu 20%: 4500,00 zł × 20% = 900,00 zł
Podstawa opodatkowania: 4500,00 zł - 900,00 zł = 3600,00 zł → 3600,00 zł
kwota zmniejszająca podatek: nie uwzględnia się
zaliczka na podatek dochodowy: 3600,00 zł × 12% = 432,00 zł → 432,00 zł
Do wypłaty: 4500,00 zł - 405,00 zł - 432,00 zł = 3663,00 zł
Ustalenie całkowitego kosztu wynagrodzenia: 4500,00 zł
Przykład 3.
Pani Anita z tytułu umowy zlecenia otrzymuje co miesiąc wynagrodzenie w wysokości 1500,00 zł. Nie jest to jej jedyny tytuł ubezpieczenia, dlatego z tytułu umowy zlecenia opłaca jedynie składkę zdrowotną. Złożyła PIT-2, gdzie wskazała, żeby zleceniodawca stosował 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (100,00 zł). Ile wyniosą koszty i wynagrodzenie do wypłaty?
Obliczenie wygląda następująco:
Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne: 1500,00 zł
składka na ubezpieczenie zdrowotne: 1500,00 zł × 9% = 135,00 zł
Koszty uzyskania przychodu 20%: 1500,00 zł × 20% = 300,00 zł
Podstawa opodatkowania 1500,00 zł - 300,00 zł = 1200,00 zł → 1200,00 zł
kwota zmniejszającej podatek: 100,00 zł
zaliczka na podatek dochodowy: 1200,00 zł × 12% -100,00 zł= 44,00 zł → 44,00 zł
Do wypłaty: 1500,00 zł - 135,00 zł - 44,00 zł = 1321,00 zł
Ustalenie całkowitego kosztu wynagrodzenia: 1500,00 zł
Przykład 4.
Pan Adam z tytułu umowy zlecenia objętego kosztami autorskimi otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 9000,00 zł. Jest to jego jedyny tytuł ubezpieczenia i przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Złożył PIT-2, gdzie wskazał, żeby zleceniodawca stosował 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł). Ile wyniosą koszty i wynagrodzenie do wypłaty?
Obliczenie wygląda następująco:
Obliczenie składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę
emerytalna: 9000,00 zł × 9,76% = 878,40 zł
rentowa: 9000,00 zł × 1,5% = 135,00 zł
chorobowa: 9000,00 zł × 2,45% = 220,50 zł
suma składek na ubezpieczenia społeczne: 1233,90 zł
Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne: 9000,00 zł - 1233,90 zł = 7766,10 zł
składka na ubezpieczenie zdrowotne: 7766,10 zł × 9% = 698,95 zł
składka zdrowotna obniżona do wysokości zaliczki na podatek wyliczonej na 31 grudnia 2021 roku: 3883,00 zł × 17%= 660,11 zł
Obliczenie składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniodawcę:
składka emerytalna: 9000,00 zł × 9,76% = 878,40 zł
składka rentowa: 9000,00 zł × 6,5% = 585,00 zł
składka wypadkowa: 9000,00 zł × 1,67% = 150,30 zł
suma składek na ubezpieczenia społeczne: 1613,70 zł
Obliczenie składek na FP i FGŚP:
FP: 9000,00 zł × 2,45% = 220,50 zł
FGŚP: 9000,00 zł × 0,1 % = 9,00 zł
suma: 229,50 zł
Koszty uzyskania przychodu 50%: (9000,00 zł - 1233,90 zł) × 50% = 3883,05 zł
Podstawa opodatkowania: 9000,00 zł - 1233,90 zł - 3883,05 zł = 3883,05 zł → 3883,00 zł
kwota zmniejszającej podatek: 300,00 zł
zaliczka na podatek dochodowy: 3883,00 zł × 12% - 300,00 zł = 165,97 zł → 166,00 zł
Do wypłaty: 9000,00 zł - 1233,90 zł - 660,11 zł - 166,00 zł = 6939,99 zł
Ustalenie całkowitego kosztu wynagrodzenia: 9000,00 zł + 1613,70 zł + 229,50 zł = 10 843,20 zł
W 2023 roku po raz kolejny zostało wprowadzonych kilka modyfikacji w przepisach podatkowych. Zmiany te dotyczą także umów cywilnoprawnych. Dlatego warto znać przepisy w zakresie ich rozliczania. Dzięki temu będzie można zweryfikować, jakie uprawnienia będą miały osoby na umowach cywilnoprawnych oraz jak zmieni się ich wynagrodzenie.
