Polski Ład - wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców po zmianach w 2022 r.

Polski Ład stał się prawem obowiązującym z początkiem 2022 roku. Nowe przepisy przyniosły wiele zmian, szeroko omawiane są modyfikacje w wynagrodzeniach z tytułu umowy o pracę. Wpłynie to jednak także na umowy zlecenia i umowy o dzieło. Czy to prawda, że tylko niektórzy wykonujący je zarobią więcej? Jaki zmieniło się wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców?

Likwidacja umów cywilnoprawnych

Podczas prac nad Polskim Ładem pojawiały się informacje, że umowy cywilnoprawne zostaną w całości zlikwidowane lub oferowanie ich będzie mniej korzystne. Przepisy Polskiego Ładu nie przewidują jednak takiej sytuacji. Nie zmieniły się zasady oskładkowania umów zleceń ani zmiany zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym przy zbiegach tytułów.

Zmiany, które wpłyną za wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców

Polski Ład zakłada reformę systemu podatkowego, która wpłynęła na wypłacane wynagrodzenia. Zmiany odnoszące się również do umów cywilnoprawnych to:

• podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł i korzystanie z niej już w trakcie roku;
• podniesienie drugiego progu podatkowego do 120 000 zł;
• składka zdrowotna nie będzie już odliczana od podatku.

W przypadku umów o pracę została wprowadzona także tzw. ulga dla klasy średniej, która jednak nie obejmie osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych.

Jak modyfikacje te wpłyną na wyliczanie wynagrodzeń z tytułu umów cywilnoprawnych?

Zmiany w rozliczaniu umowy zlecenia

Czytając o wprowadzonych zmianach, można założyć, że jeśli ktoś zarabia na umowie cywilnoprawnej relatywnie mało, to na nich skorzysta, a ktoś o średnich lub wysokich zarobkach raczej straci. Składki od umowy zlecenia są pobierane w różny sposób w zależności od tego, czy współpraca została zawarta z własnym pracownikiem, osobą niepracującą, studentem itp. Polski Ład tego nie zmieni.

Drugi próg podatkowy

Uznaje się, że jedną z najprostszych zmian, było podniesienie drugiego progu podatkowego z 85 528 zł do 120 000 zł. Zleceniodawca ma ustawowy obowiązek obliczania zaliczki na podatek dochodowy według 17% stawki podatku bez względu na wysokość dochodu uzyskanego przez zleceniobiorcę. Pobór zaliczki na podatek z zastosowaniem 32% stawki jest możliwy dopiero po złożeniu przez zleceniobiorcę wniosku o jej zastosowanie. Takie uprawnienie przewidział ustawodawca w art. 41a ustawy o pdof. Przekroczenia progu powinien zatem pilnować zleceniobiorca i dopiero po złożeniu oświadczenia zleceniodawca rozpoczyna pobieranie zaliczek naliczonych od wyższej stawki. Jeżeli oświadczenie takie nie zostanie złożone lub będzie przekazane w złym momencie, wówczas przekroczenie drugiego progu zostanie rozliczone w zeznaniu rocznym, co zwykle wiąże się z dopłatą.

Składka zdrowotna nie będzie odliczana

Natomiast jedną z najważniejszych zmian był brak opcji odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Dotychczas było to możliwe i podczas wyliczania zaliczki na podatek można było ją zmniejszyć o 7,75% podstawy składki zdrowotnej. Wpłynie to znacznie na mechanizm wyliczeń podatku.

Kwota wolna

Najtrudniejszą kwestią do zastosowania podczas wyliczania wynagrodzenia zleceniobiorcy będzie uwzględnienie kwoty wolnej w trakcie miesiąca. Zagadnienie wzbudza wiele wątpliwości, ponieważ proces ten opiera się na złożeniu zleceniodawcy pisemnego wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek. Aby złożyć ten wniosek zleceniobiorcy, zgodnie z art. 41 ust. 1c ustawy PIT dokument musi spełnić dwa warunki:

• roczne dochody nie mogą przekroczyć kwoty 30 000 zł;
• w tym samym roku nie można osiągać dochodów z innych źródeł, od których pobierane są zaliczki na podatek z uwzględnieniem kwoty wolnej (np. z umowy o pracę lub z działalności gospodarczej).

Oznacza to, że przed złożeniem takiego oświadczenia podatnik powinien przewidzieć swoje dochody i jeśli będą one wyższe niż 30 000 zł, wówczas nie może wnioskować o niepobieranie zaliczek. Prawo do złożenia wspomnianego dokumentu przy standardowej umowie zleceniu (koszty 20%) mieliby więc tylko zleceniobiorcy:

• zarabiający mniej niż 3 tys. zł miesięcznie lub
• osiągający sporadyczne dochody.

Ministerstwo Finansów zasugerowało w tym przypadku możliwość skorzystania z art. 22 § 2 Ordynacji podatkowej: „organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy”.

Wyliczanie wynagrodzeń zleceniobiorców

Warto przyjrzeć się, jak zmiany w podatkach wpłyną na wypłacane wynagrodzenie. Prześledźmy przykłady.

Przykład 1.

Pan Mateusz z tytułu umowy zlecenia otrzymuje co miesiąc wynagrodzenie w wysokości 3000 zł. Jest to jego jedyny tytuł ubezpieczenia i nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Złożył wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek (zastosowanie kwoty wolnej). Wypłata wynagrodzenia następuje w ostatnim dniu miesiąca. Obliczenie składek od wynagrodzenia wygląda następująco:

1. Suma składek na ubezpieczenia społeczne 337,80 zł, w tym:
• emerytalna: 3000 zł × 9,76% = 292,80 zł
• rentowa: 3000 zł × 1,5% = 45,00 zł
2. Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne: 3000 zł – 337,80 zł = 2662,20 zł
• składka na ubezpieczenie zdrowotne: 2662,20 zł × 9% = 239,60 zł
• składka zdrowotna do odliczenia: 2662,20 zł × 7,75% = 206,32 zł
3. Obliczenie składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniodawcę:
• składka emerytalna: 9,76% x 3000 zł = 292,80 zł
• składka rentowa: 6,5% x 3000 zł = 195,00 zł
• składka wypadkowa: 1,67% x 3000 zł = 50,10 zł
• suma składek na ubezpieczenia społeczne: 537,90 zł
4. Obliczenie składek na FP i FGŚP:
• FP 2,45% x 3000 zł = 73,50 zł
• FGŚP 0,1 % x 3000 zł = 3 zł
• Suma 76,50 zł

Gdyby jednak pan Mateusz nie złożył wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek (zastosowanie kwoty wolnej), wówczas podatek dochodowy po zmianach wyniósłby 362 zł, a kwota do wypłaty 2060,60 zł.

Przykład 2.

Pani Karolina z tytułu umowy zlecenia otrzymuje co miesiąc wynagrodzenie w wysokości 4500 zł. Nie jest to jej jedyny tytuł ubezpieczenia, dlatego z tytułu umowy zlecenia opłaca jedynie składkę zdrowotną i nie złożyła wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek (zastosowanie kwoty wolnej).

Umowa o dzieło a Nowy ład

Polski Ład przyniesie korzyści dla osób, które rozliczają się na podstawie umowy o dzieło. Dzieje się tak, ponieważ umowa o dzieło inna niż zawarta z własnym pracodawcą nie rodzi obowiązku opłacania składki zdrowotnej. Brak odliczenia składki zdrowotnej nie wpłynie więc negatywnie na wynagrodzenie. Wykonujący dzieła skorzystają z:

• wyższej kwoty wolnej (z wnioskowania o stosowanie kwoty wolnej można skorzystać na takiej samej zasadzie jak przy umowie zleceniu);
• podwyższenia drugiego progu podatkowego (o pobieranie 32% dziełobiorca powinien złożyć wniosek tak samo jak przy zleceniu).

Jeżeli dziełobiorca nie złoży pisemnego wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek, wówczas korzyści te odczuje nie w trakcie roku, ale dopiero po rozliczeniu PIT, przy zwrocie nadpłaty podatku.

Umowa cywilnoprawna z własnym pracodawcą

Warto wspomnieć także o przypadku osób zatrudnionych, które zawarły z własnym pracodawcą dodatkową umowę zlecenia lub o dzieło. Od takiej umowy:

• obowiązkowo odprowadza się składki ZUS, w tym składkę zdrowotną, której po zmianach nie będzie można odliczyć od podatku;
• wyższa kwota wolna od podatku zostanie zwykle w całości rozliczona z wynagrodzenie za pracę i nie będzie przysługiwała po raz drugi.

Zmiany od 1 stycznia 2023

Od 1 stycznia 2323 r. pojawią się zmiany, które znacznie wpłyną na sposób wyliczania wynagrodzeń z umów cywilnoprawnych, ponieważ sprawią, że osoby na takich umowach będą mogły złożyć PIT-2. Czyli podczas wyliczania ich wynagrodzeń będzie się stosować kwotę zmniejszającą podatek oraz co więcej podzielić między 2 lub 3 płatników, składając im stosowne oświadczenia. 

W przypadku:

• jednej umowy kwota zmniejszająca podatek wyniesie 300 zł,
• dwóch umów – po 150 zł,
• trzech umów – po 100 zł.

Polski Ład wprowadza wiele modyfikacji w podatkach i zmiany te dotyczą też umów cywilnoprawnych. Dlatego warto znać nowe przepisy w zakresie ich rozliczania. Dzięki temu będzie można zweryfikować, jakie uprawnienia będą miały osoby na umowach cywilnoprawnych i jak zmieni się ich wynagrodzenie.