Zasady wyceny środków trwałych - warto wiedzieć

Przedsiębiorca przyjmujący na stan firmy składniki kwalifikowane jako środki trwałe powinien pamiętać o ustaleniu ich wartości początkowej zgodnie z przepisami ustawy o PIT. Jest to bardzo istotna kwestia, od tejże wartości będą bowiem naliczane późniejsze odpisy amortyzacyjne. Sprawdźmy, jakie są zasady wyceny środków trwałych wynikające z ustawy o PIT.

Zasady wyceny środków trwałych nabytych w drodze zakupu

Jak stanowi art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT środki trwałe nabyte w sposób odpłatny wycenia się zgodnie z ceną nabycia.

Art. 22g ust. 3 określa, co podatnik powinien rozumieć przez cenę nabycia. Definicję tę możemy przedstawić za pomocą wzoru:

cena zakupu + koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania ŚT do użytkowania + cło i akcyza (w przypadku importu) + podatek VAT niepodlegający odliczeniu = cena nabycia

Przez cenę zakupu należy rozumieć kwotę należną zbywcy wyrażoną na dokumencie zakupu, np. na fakturze VAT, umowie kupna-sprzedaży. Co ważne, w przypadku czynnych podatników VAT nabywających środek trwały na podstawie faktury VAT cenę zakupu co do zasady będzie stanowiła kwota netto. Z kolei w przypadku podmiotów zwolnionych z VAT będzie to kwota brutto.

Natomiast jeżeli chodzi o koszty związane z zakupem, które stanowią element ceny nabycia i tym samym zwiększają wartość początkową środka trwałego, zalicza się do nich m.in.:

• koszty transportu,

• koszty załadunku i wyładunku,

• koszty ubezpieczenia w drodze,

• koszty montażu, instalacji,

• opłaty notarialne, skarbowe i inne,

• odsetki,

• prowizje.

Przykład 1.

Przedsiębiorca nabył 29.01.2017 r. od kontrahenta krajowego na fakturę VAT maszynę produkcyjną, gdzie:

• wartość netto: 15 000 zł

• podatek VAT 23%: 3 450 zł

• wartość brutto: 18 450 zł

Aby maszyna mogła funkcjonować, konieczny był jej odpowiedni montaż. W związku z tym przedsiębiorca 3.03.2017 r. nabył usługę montażu, na którą również otrzymał fakturę VAT:

• wartość netto: 2 000 zł

• podatek VAT 23%: 460 zł

• wartość brutto: 2 460 zł

Ile będzie wynosiła wartość początkowa maszyny gdy przedsiębiorca ją nabywający będzie czynnym podatnikiem VAT, a ile gdy będzie podmiotem zwolnionym z VAT? Z jaką datą może on wprowadzić ją do ewidencji środków trwałych?

Gdy przedsiębiorca nabywający maszynę będzie czynnym podatnikiem VAT i skorzysta z prawa do odliczenia VAT od nabycia maszyny oraz usługi montażu, za wartość początkową przyjmiemy sumę wartości netto z faktury za zakup maszyny oraz wartości netto z faktury za montaż, czyli łącznie 17 000 zł (15 000 zł + 2 000 zł).

Natomiast gdy przedsiębiorca nabywający maszynę będzie podmiotem zwolnionym z VAT, wartość początkową będą stanowiły kwoty brutto z obu faktur, czyli 20 910 zł.

Ponieważ maszyna była zdatna do użytku dopiero po jej odpowiednim montażu, za datę przyjęcia do użytkowania podatnik powinien przyjąć dzień nie wcześniej niż 3 marca 2017 roku.

Wycena środków trwałych nabytych częściowo odpłatnie

Jak wynika z art. 22g ust. 1 pkt 1a ustawy o PIT, za wartość początkową środka trwałego nabytego w częściowo odpłatny sposób uważa się cenę nabycia powiększoną o wartość przychodu określonego w art. 11 ust. 2b ustawy o PIT.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 oraz ust. 2a przychód z nieodpłatnych świadczeń ustala się dla:

1. Wartości pieniężnej świadczeń w naturze - w oparciu o ceny rynkowe stosowane w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

2. Wartości pieniężne innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;

• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;

• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;

• w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Zasady wyceny środków trwałych wytworzonych przez przedsiębiorcę

Zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 2 w przypadku środka trwałego wytworzonego we własnym zakresie przez przedsiębiorcę, jego wartość początkową ustala się w oparciu o koszt wytworzenia.

Przez koszt wytworzenia należy rozumieć wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych:

• rzeczowych składników majątku i

• wykorzystanych usług obcych,

• kosztów wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi,

• inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.

Należy podkreślić, że do kosztu wytworzenia nie zalicza się:

• wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci,

• kosztów ogólnych zarządu,

• kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Wycena środków trwałych nabytych w drodze spadku i darowizny

Kwestia wyceny środków trwałych nabytych w drodze spadku lub darowizny została uregulowana w art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Zgodnie z jego treścią wartość początkową stanowi wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.

Co ważne, w przypadku otrzymania darowizny lub spadku należy dokonać zgłoszenia na druku SD-Z2 i uiścić podatek od darowizny. Należy podkreślić, że wolne od podatku są darowizny od osób zaliczanych do I i II grupy podatkowej.

Uproszczone zasady wyceny dla budynków i lokali mieszkalnych

Na szczególną uwagę podatników zasługuje art. 22g ust. 10 ustawy o PIT, zgodnie z jego treścią można ustalić wartość początkową budynków mieszkalnych lub lokali mieszkalnych:

• wynajmowanych,

• wydzierżawianych,

• używanych przez właściciela na cele prowadzonej przez niego działalności gospodarczej

- przyjmując w każdym roku podatkowym wartość stanowiącą iloczyn metrów kwadratowych wynajmowanej, wydzierżawianej lub używanej przez właściciela powierzchni użytkowej tego budynku lub lokalu i kwoty 988 zł, przy czym za powierzchnię użytkową uważa się powierzchnię przyjętą dla celów podatku od nieruchomości.

Decydując się na taki sposób wyceny, przedsiębiorca powinien dokładnie przeanalizować, czy wartość początkowa ustalona w ten sposób będzie optymalną dla podatnika. W przypadku gdy wartość początkowa ustalona na podstawie dokumentu zakupu byłaby bowiem wyższa aniżeli przy uproszczonej wycenie budynków i lokali mieszkalnych, warto rozważyć, czy nie lepiej zastosować wycenę na zasadach ogólnych. Wówczas taki sposób ustalania wartości początkowej pozwoli na zwiększenie kosztów uzyskania przychodów przez wyższe odpisy amortyzacyjne oraz zmniejszenie podstawy opodatkowania PIT.

Zasady wyceny środków trwałych stanowiących współwłasność

W przypadku środków trwałych stanowiących współwłasność przedsiębiorcy należy stosować się do zasad określonych w art. 22g ust. 11 ustawy o PIT.

Przedsiębiorca będący współwłaścicielem składnika majątku, który ma zostać wprowadzony na stan środków trwałych firmy, ustala wartość początkową w proporcji do udziałów we współwłasności.

Jakie wydatki nie zwiększają wartości początkowej środków trwałych?

Należy pamiętać, że wartości początkowej środków trwałych nie zwiększają takie wydatki jak:

• koszty ubezpieczenia majątkowego, OC, AC, NNW itd. (poza kosztami ubezpieczenia w drodze - te zwiększają wartość początkową),

• przedłużone gwarancje,

• kary umowne.