31 marca 2020 roku weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. 18 kwietnia 2020 roku weszła w życie Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 roku o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, a 16 maja 2020 roku – Ustawa z dnia 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Wprowadzają one do Ustawy z dnia 2 marca 2020 roku szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – dalej „ustawa specjalna” – szereg szczególnych rozwiązań prawnych mających na celu rozwiązanie problemów, jakie powoduje epidemia wirusa SARS-CoV-2 dla legalności pobytu cudzoziemców w Polsce. Rozwiązania te charakteryzują się przede wszystkim tym, że większość korzystnych dla cudzoziemców skutków w obszarze ich praw pobytowych następować będzie z mocy samego prawa. Cudzoziemcy, którzy dotąd przebywali w Polsce legalnie, aby móc w zgodzie z przepisami prawa pozostać na jej terytorium w okresie stanu epidemii, który obecnie obowiązuje, nie będą musieli występować w nim do organów administracji publicznej z żadnymi wnioskami o udzielenie lub przedłużenie zezwoleń pobytowych czy wiz albo przedłużenie okresów, w jakich powinni ostatecznie to terytorium opuścić. Czy zatrudnienie cudzoziemców w czasie COVID-19 jest prostsze? Wyjaśniamy!
Zatrudnienie cudzoziemców w czasie COVID-19
W związku z obecną sytuacją epidemiologiczną większość urzędów (w tym urzędy pracy, urzędy wojewódzkie) ogranicza swoją działalność, w tym przyjmowanie interesantów. Nie oznacza to jednak, że cudzoziemcy mogą przebywać w kraju lub pracować w tym czasie bez odpowiednich formalności. Z uwagi na fakt, że urzędy wojewódzkie w całej Polsce nie przyjmują interesantów, do dyspozycji cudzoziemców zostały jeszcze dwie możliwości składania wniosków: złożenie dokumentów w biurze podawczym właściwego urzędu lub też wysyłka pocztą. Składając dokumenty w biurze podawczym, zalecane jest skopiowanie pierwszej strony uzupełnionego wniosku pobytowego i podbicie „wpływówki” na tej kopii – będzie to jedynym potwierdzeniem legalności pobytu w razie ewentualnej kontroli. Natomiast korzystając z usług Poczty Polskiej, należy pamiętać, aby wysyłać dokumenty do urzędu wojewódzkiego listem poleconym – potwierdzeniem legalności pobytu w takiej sytuacji będzie druk nadania z poczty. W przypadku braku kompletności dokumentów, tj. jeżeli nie mamy „kompletu”, a czas nas goni, należy wysłać nawet sam wniosek bez załączników – można je uzupełnić w późniejszym terminie (najczęściej po otrzymaniu wezwania od urzędu). Jeżeli wniosek już został złożony, a termin na uzupełnienie braków mija w czasie zagrożenia epidemicznego, urzędy pozwolą na uzupełnienie tych braków po kwarantannie bez wyciągania negatywnych skutków względem cudzoziemców.
Przedłużenie legalnej pracy cudzoziemca w Polsce
Złożenie wniosku o pobyt czasowy przedłuża legalność pobytu cudzoziemca w Polsce, lecz nie zawsze umożliwia kontynuację pracy. Aby mogła być ona kontynuowana, należy zbadać warunki zatrudnienia cudzoziemca przed złożeniem wniosku:
- Jeżeli u danego pracodawcy obcokrajowiec pracował na podstawie oświadczenia oraz umowy o pracę minimum 3 miesiące oraz złożył wniosek o pobyt czasowy i pracę jeszcze w okresie ważności oświadczenia, to po upływie jego ważności może kontynuować pracę na rzecz tego pracodawcy.
- Jeżeli praca cudzoziemca „na oświadczeniu” była wykonywana na podstawie umowy zlecenia, to może on pracować jedynie do końca tego oświadczenia. Złożenie wniosku pobytowego co do zasady nie powoduje automatycznej możliwości kontynuacji pracy, jedynie przedłuża legalność pobytu. W celu kontynuacji pracy należy uzyskać kolejne oświadczenia lub zezwolenia na pracę.
- Sytuacja będzie wyglądała nieco inaczej, gdy cudzoziemiec składa wniosek o wydanie kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę u tego pracodawcy. W tej sytuacji rodzaj umowy już nie będzie miał znaczenia: np. jeżeli cudzoziemiec pracował „na zezwoleniu” na podstawie umowy zlecenia oraz w trakcie ważności zezwolenia złożył wniosek o wydanie kolejnego – może kontynuować pracę nawet po wygaśnięciu zezwolenia.
Pozostałe rozwiązania prawne ułatwiające zatrudnianie cudzoziemców w Polsce w czasie COVID-19
Epidemia Covid-19 spowodowała, że cudzoziemcy zostali objęci w ramach ustawy specjalnej licznymi przywilejami. Możliwe jest zatem:
-
przedłużenie z mocy prawa okresów pobytu i okresów ważności wiz krajowych w przypadkach, gdy ostatni dzień okresu pobytu na podstawie takich wiz wypadałby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii – do 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (art. 15zd ust. 1 ustawy specjalnej);
-
uznanie za legalny z mocy prawa pobyt cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przypadkach, gdy w dniu, od którego po raz pierwszy ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem COVID-19, przebywali oni na terytorium na podstawie krótkoterminowych tytułów pobytowych, tj.
- w ramach ruchu bezwizowego,
- na podstawie wiz Schengen wydanych przez organy polskie,
- wiz Schengen lub wiz długoterminowych wydanych przez inne państwa obszaru Schengen,
- dokumentów pobytowych wydanych przez inne państwa obszaru Schengen,
- wiz długoterminowych lub dokumentów pobytowych wydanych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, które nie są państwami obszaru Schengen (gdy zgodnie z prawem Unii Europejskiej takie wizy lub dokumenty uprawniają do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej);
- od dnia następującego po ostatnim dniu legalnego pobytu wynikającego z tych tytułów do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, w zależności od tego, który obowiązywał jako ostatni (art. 15z ust.1 ustawy specjalnej);
- przedłużenie z mocy prawa okresów ważności zezwoleń na pracę i zezwoleń na pracę sezonową oraz okresów dopuszczalnej pracy na podstawie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanych do ewidencji oświadczeń – do 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (art. 15zzq ustawy specjalnej);
- umożliwienie zmiany warunków wykonywania przez cudzoziemców prac określonych w zezwoleniach na pracę, zezwoleniach na pracę sezonową, oświadczeniach o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, wpisanych do ewidencji oświadczeń, zezwoleniach na pobyt czasowy i pracę, zezwoleniach na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, zezwoleniach na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa lub zezwoleniach na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, jak również w dokumentach załączonych do zawiadomienia o zamiarze korzystania z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa – jeżeli ta zmiana stanowi wynik skorzystania przez podmiot powierzający wykonywanie pracy (względnie przez jednostkę przyjmującą mającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) z poszczególnych uprawnień mających na celu ochronę miejsc pracy w warunkach kryzysowych oraz przeciwdziałanie rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2, uregulowanych w art. 3, art. 15g ust. 8, art. 15x ust. 1 oraz art. 15zf ust. 1 ustawy specjalnej (art. 15z5 ustawy specjalnej);
- umożliwienie dostępu do pracy sezonowej w rozumieniu art. 88 ust. 2 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy dla cudzoziemców, którzy w okresie następującym po 13 marca 2020 roku posiadali dostęp do polskiego rynku pracy na podstawie zezwolenia na pracę, zezwolenia na pracę sezonową, przedłużenia zezwolenia na pracę, przedłużenia zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanego do ewidencji oświadczeń – w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w okresie/w ciągu 30 dni następujących bezpośrednio po odwołaniu ostatniego ze stanów;
- przedłużenie z mocy prawa wypadających w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii okresów ważności kart pobytu – do 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (art. 15z2 ust. 1 ustawy specjalnej);
- przedłużenie z mocy prawa wypadających w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii terminów na złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, na pobyt stały, na pobyt rezydenta długoterminowego UE, o przedłużenie wizy lub o przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego – do 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (art. 15z ustawy specjalnej).
Podsumowanie
Najważniejsze kwestie, o których w czasie epidemii COVID-19 powinni pamiętać pracodawcy zatrudniający cudzoziemców, to:
- cudzoziemca pracującego na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy lub zezwolenia na pracę można objąć porozumieniem zawieranym w trybie art. 15g ust. 8 ustawy o COVID-19, dzięki czemu można uzyskać dofinansowanie do jego pensji;
- ważność oświadczenia o powierzeniu pracy, zezwoleń na pracę i dokumentów legalizujących pobyt została przedłużona – jeśli termin ich ważności upłynął w czasie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego jest on przedłużany o 30 dni po zakończeniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.
Anna Moszczyńska