Powierzenie pracy cudzoziemcowi bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę

Zasady zatrudniania cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uregulowano w Rozdziale 16 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwanej dalej ustawą o promocji zatrudnienia. W art. 87 ust. 1 tej ustawy określono, w jakich przypadkach cudzoziemcy są uprawnieni do wykonywania pracy w Polsce. Obywatele państw członkowskich UE czy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależącego do UE korzystają ze swobody podejmowania zatrudnienia na obszarze RP. Posiadanie statusu uchodźcy, rozmaitych zezwoleń i zgód, a także korzystanie z ochrony uzupełniającej lub ochrony czasowej również stanowi przesłankę do podjęcia pracy w naszym kraju bez dodatkowych formalności. Równocześnie omawiana ustawa przewiduje, że jest możliwe powierzenie pracy cudzoziemcowi zarówno będącemu obywatelem państw członkowskich UE czy EOG (w tym przypadku odnosi się to przede wszystkim do uczniów i studentów), jak i pochodzącemu z państw nienależących do tych organizacji, bez konieczności uzyskania stosownego zezwolenia na pracę. Dotyczy to jednak określonych grup cudzoziemców, którzy spełniają warunki określone w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie powołanej powyżej ustawy o promocji zatrudnienia.

Legalne powierzenie pracy cudzoziemcowi bez zezwolenia- kiedy ma miejsce?

W art. 90 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia zawarto upoważnienie dla ministra właściwego do spraw pracy do określenia, w drodze rozporządzenia, przypadków, gdy powierzenie cudzoziemcom wykonywania pracy na terytorium RP jest dozwolone bez wymogu uzyskania zezwolenia na pracę. Konstruując akt wykonawczy, minister pracy uwzględnia przypadki określone w umowach i porozumieniach międzynarodowych oraz programach szkoleniowych lub doradczych realizowanych w ramach działań UE lub innych międzynarodowych programach pomocowych, polską politykę zagraniczną, specyfikę wykonywanego zawodu, charakter pracy, okres pracy, wymogi dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, a także szczególny status, który był podstawą udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium RP.

Podstawowy akt wykonawczy oraz zmiana wynikająca z konieczności przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym

Okoliczności, w których cudzoziemcom można powierzyć legalnie wykonywanie pracy w RP bez uprzedniego uzyskania zezwolenia, zostały wyszczególnione w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) z dnia 21 kwietnia 2015 roku w sprawie przypadków, w których powierzenie pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Odpowiednie postanowienia w tej sprawie zostały zawarte w rozporządzeniu nowelizującym – wydanym przez Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii 20 listopada 2020 roku, dotyczy to dodanych pkt 21–26 w § 1 rozporządzenia podstawowego. Zmiany, jakich dokonano w treści podstawowego aktu prawnego za pośrednictwem wspomnianej powyżej noweli, uwzględniono w dalszej części tego tekstu. Nowo wprowadzone postanowienia zostały wyróżnione pogrubieniem (patrz: poniżej).

Powierzenie pracy cudzoziemcowi na terytorium RP bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę - katalog przypadków

Stosownie do treści § 1 rozporządzenia MPiPS z 21 kwietnia 2015 roku w brzmieniu obowiązującym od 1 grudnia 2020 roku, wykonywanie pracy przez cudzoziemców na terytorium RP bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców:

• prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu na pożyczkach zaciągniętych przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej;
• będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w Ochotniczych Hufcach Pracy;
• będących członkami sił zbrojnych lub personelu cywilnego, którzy wykonują pracę w międzynarodowych strukturach wojskowych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub będących cudzoziemcami delegowanymi do wdrażania programów zbrojeniowych realizowanych na podstawie umów, których Rzeczpospolita Polska jest stroną;
• będących stałymi korespondentami zagranicznych środków masowego przekazu, którym została przyznana, na wniosek redaktora naczelnego zagranicznej redakcji lub agencji, akredytacja ministra właściwego do spraw zagranicznych, jednak tylko w zakresie zawodowej działalności dziennikarskiej wykonywanej na rzecz tej redakcji lub agencji;
• wykonujących indywidualnie lub w zespołach usługi artystyczne trwające do 30 dni w roku kalendarzowym;
• wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej;
• będących sportowcami wykonującymi, do 30 dni w roku kalendarzowym, pracę dla podmiotu mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z zawodami sportowymi;
• wykonujących pracę w związku z wydarzeniami sportowymi rangi międzynarodowej, skierowanych przez odpowiednią międzynarodową organizację sportową;
• będących duchownymi, członkami zakonów lub innymi osobami, którzy wykonują pracę w związku z pełnioną funkcją religijną, w kościołach i związkach wyznaniowych oraz krajowych organizacjach międzykościelnych, których status uregulowany jest umową międzynarodową, przepisami o stosunku państwa do kościoła lub innego związku wyznaniowego, lub które działają na podstawie wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, ich osobach prawnych lub jednostkach organizacyjnych, a także którzy wykonują pracę w ramach pełnienia funkcji religijnej w innych podmiotach, na podstawie skierowania przez właściwy organ kościoła lub innego związku wyznaniowego albo jego osoby prawnej;
• będących studentami studiów stacjonarnych odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej lub uczestnikami stacjonarnych studiów doktoranckich odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej;
• będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach staży zawodowych, do których odbywania kierują organizacje będące członkami międzynarodowych zrzeszeń studentów;
• będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich zagranicznych partnerów, jeżeli powierzenie pracy cudzoziemcowi jest potwierdzone przez właściwy organ zatrudnienia;
• będących studentami szkół wyższych lub uczniami szkół zawodowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy wykonują pracę w ramach praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, pod warunkiem uzyskania skierowania na taką praktykę ze szkoły wyższej lub zawodowej;
• uczestniczących w programach wymiany kulturalnej lub edukacyjnej, programach pomocy humanitarnej lub rozwojowej bądź programach wakacyjnej pracy studentów, zorganizowanych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy;
• będących absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych działających na podstawie przepisów o instytutach badawczych;
• wykonujących pracę jako pracownicy naukowi w podmiotach, o których mowa w przepisach o instytutach badawczych;
• delegowanych przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zachowują oni miejsce stałego pobytu za granicą, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, w celu:

• wykonywania prac montażowych, konserwacyjnych lub naprawy, dostarczonych kompletnych technologicznie urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, jeżeli pracodawca zagraniczny jest ich producentem,

• dokonania odbioru zamówionych urządzeń, maszyn, innego sprzętu lub części, wykonanych przez przedsiębiorcę polskiego,

• przeszkolenia pracowników pracodawcy polskiego będącego odbiorcą urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, o których mowa w lit. a, w zakresie jego obsługi lub użytkowania,

• montażu i demontażu stoisk targowych, jak i opieki nad nimi, jeżeli wystawcą jest pracodawca zagraniczny, który deleguje ich w tym celu;

• wykonujących pracę na rzecz posłów do Parlamentu Europejskiego w związku z pełnioną funkcją;
• uprawnionych na zasadach określonych w aktach prawnych wydanych przez organy powołane na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją, podpisanego w Ankarze 12 września 1963 roku;
• posiadających ważną wizę wydaną w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 23 Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach;
• posiadających ważną wizę z adnotacją „Poland. Business Harbour”;
• będących lekarzami lub lekarzami dentystami, którzy posiadają prawo wykonywania zawodu na zasadach określonych przepisami Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty;
• których prawo wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej zostało przyznane lub stwierdzone zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o zawodach pielęgniarki i położnej;
• uprawnionych do wykonywania zawodu ratownika medycznego zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym;
• wykonujących pracę w prywatnej służbie domowej członka misji dyplomatycznej lub urzędu konsularnego państwa obcego lub innej osoby zrównanej z członkiem misji dyplomatycznej lub urzędu konsularnego na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych.