Wartości niematerialne i prawne stanowią prawa majątkowe, które nadają się do gospodarczego wykorzystania w prowadzonej działalności gospodarczej. Przewidywany okres ich użytkowania powinien być dłuższy niż rok. Do najczęściej wymienianych można zakwalifikować np. licencje, know-how, autorskie prawa majątkowe lub prawa do patentów, wynalazków itp. Co ważne, tego typu składniki majątku podlegają amortyzacji. Jak powinna przebiegać amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych? Wyjaśniamy poniżej.
Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych
Odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości niematerialnych i prawnych stanowią koszt uzyskania przychodu. Sposób rozliczenia wydatku na zakup WNiP zależy od jej wartości początkowej, ustalonej w oparciu na przepisach art. 22g ust. 1 Ustawy o PIT.
Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z uwzględnieniem ust. 2-18, uważa się:
1) w razie odpłatnego nabycia - cenę ich nabycia;
1a) w razie częściowo odpłatnego nabycia - cenę ich nabycia powiększoną o wartość przychodu, określonego w art. 11 ust. 2b;
2) w razie wytworzenia we własnym zakresie - koszt wytworzenia;
3) w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób - wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości;
4) w razie nabycia w postaci wkładu niepieniężnego (aportu) wniesionego do spółki niebędącej osobą prawną:
- wartość początkową, od której dokonywane były odpisy amortyzacyjne - jeżeli przedmiot wkładu był amortyzowany,
- wydatki poniesione na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie - jeżeli przedmiot wkładu nie był amortyzowany,
- wartość określoną zgodnie z art. 19 - jeżeli ustalenie wydatków na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu przez wspólnika wnoszącego wkład, będącego osobą fizyczną, jest niemożliwe i przedmiot wkładu nie był wykorzystywany przez wnoszącego wkład w prowadzonej działalności gospodarczej, z wyłączeniem wartości niematerialnych i prawnych wytworzonych przez wspólnika we własnym zakresie;
5) w razie otrzymania w związku z likwidacją spółki lub osoby prawnej, z zastrzeżeniem ust. 14b, ustaloną przez podatnika wartość poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.
(...)
Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów odpisy amortyzacyjne wykazują w kol. 13 - pozostałe wydatki.
Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych o wartości do 10.000 zł
Jeżeli wartość początkowa zakupionej wartości niematerialnej i prawnej, ustalona w oparciu na powyżej przytoczonych regulacjach, nie przekracza 10.000 zł (netto - w przypadku czynnych podatników VAT, brutto - w przypadku podmiotów zwolnionych z VAT), podatnik może zastosować jedno z rozwiązań:
- ująć wydatek bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów;
- zastosować amortyzację jednorazową i tym samym ująć odpis amortyzacyjny w miesiącu przyjęcia WNiP do użytkowania;
- przyjąć standardową liniową metodę amortyzacji w czasie w oparciu na samodzielnie ustalonych stawkach amortyzacyjnych; wówczas pierwszy odpis amortyzacyjny należy zewidencjonować w miesiącu następującym po wprowadzeniu WNiP do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Decyzja w tej kwestii należy do samego podatnika, bowiem to on wie najlepiej, jak kształtuje się sytuacja w jego firmie.
Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych o wartości powyżej 10.000 zł
W przypadku wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa przekracza 10.000 zł (netto - w przypadku czynnych podatników VAT, brutto - w przypadku podmiotów zwolnionych z VAT), przedsiębiorca nie ma zbyt wielu wariantów rozliczenia nabycia. Co do zasady musi stosować się do regulacji zawartych w art. 22m Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustęp 1 tego artykułu określa minimalny okres amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych. W przypadku:
- licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich - 24 miesiące (max. roczna stawka amortyzacji 50%);
- licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych - 24 miesiące (max. roczna stawka amortyzacji 50%);
- poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych - 12 miesięcy;
- pozostałych wartości niematerialnych i prawnych - 60 miesięcy (max. roczna stawka amortyzacji 20%).
Co ważne, podatnik może zastosować inne wartości stawek amortyzacyjnych, jednak musi pamiętać o minimalnym okresie amortyzacji przewidzianym w ustawie.
Wartości niematerialne i prawne nie podlegają amortyzacji jednorazowej w ramach pomocy de minimis.
