W dużym uproszczeniu publiczne służby zatrudnienia zajmują się organizowaniem rynku pracy. Instytucje te dbają o równy dostęp do rynku pracy, właściwe przekazywanie informacji w zakresie zatrudnienia i prawidłową realizację wypłaty świadczeń socjalnych. W szczególności podejmują różne działania w celu aktywizacji bezrobotnych na rynku pracy.
Publiczne służby zatrudnienia realizują zadania wskazane w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – zwaną dalej u.p.z. Zgodnie z art. 6 ust. 2 u.p.z. publiczne służby zatrudnienia tworzą organy zatrudnienia wraz z powiatowymi i wojewódzkimi urzędami pracy, urzędem obsługującym ministra właściwego do spraw pracy oraz urzędami wojewódzkimi. Organami zatrudnienia są natomiast minister właściwy do spraw pracy, wojewodowie, marszałkowie województw oraz starostowie (art. 2 ust. 1 pkt 17 u.p.z.). W ustawie określono szczegółowe zadania ministra, wojewodów, samorządów województw i powiatów, które w drodze decyzji administracyjnych są odpowiedzialne za działania wobec osób bezrobotnych.
Publiczne służby zatrudnienia - co wchodzi w ich skład?
W obszarze związanym z rynkiem pracy i wspieraniem osób bezrobotnych możemy wyróżnić następujące publiczne służby zatrudnienia:
-
wojewódzkie urzędy pracy;
-
powiatowe urzędy pracy;
-
instytucje wspierające obsługę spraw ministra ds. pracy;
-
inne urzędy wojewódzkie, wskazane w ustawie, w celu realizacji działań na rynku pracy.
Warto dodać, że nie każda instytucja państwowa, która zajmuje się kierowaniem do pracy bezrobotnych, będzie zaliczona do publicznych służb zatrudnienia. Takim przykładem są zakłady karne, które mimo że kierują do pracy bezrobotnych więźniów, nie mogą być uznane za publiczne służby zatrudnienia. Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie z 10 grudnia 2010 r., II SA/Wa 1171/10, Służba Więzienna nie zalicza się do instytucji rynku pracy realizujących zadania w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Ponadto przepisy ustawy z 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy nie przyznają kompetencji powiatowym urzędom pracy, wręcz przeciwnie, w myśl art. 2 ust. 1 pkt 17 tej ustawy, ilekroć mowa w niej o organach zatrudnienia – oznacza to ministra właściwego do spraw pracy oraz wojewodów, marszałków województw i starostów, zaś według art. 9 ust. 2 tej ustawy zadania, o których mowa w ust. 1, są wykonywane przez powiatowe urzędy pracy wchodzące w skład powiatowej administracji zespolonej. Właściwym organem do wydawania decyzji jest zatem starosta i jemu przepisy prawa przyznały kompetencje (wyr. WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 6 września 2017 r., sygn. akt II SA/Go 553/17).
Zatem powyższe instytucje, które zajmują się polityką zatrudnienia i propagowaniem programów przygotowanych dla bezrobotnych funkcjonujących na rynku pracy, są przede wszystkim podporządkowane urzędom wojewódzkim.
Zadania publicznych służb zatrudnienia
W ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy szczegółowo wymieniono szereg kompetencji publicznych służb zatrudnienia, które związane są przede wszystkim z przepływem pracowników na terenie Polski i innych krajów europejskich.
Zgodnie z art. 8 u.z.p. do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy:
-
określanie i koordynowanie regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w odniesieniu do krajowej polityki rynku pracy przez przygotowanie i realizację regionalnego planu działań na rzecz zatrudnienia;
-
podział posiadanych środków Funduszu Pracy, z uwzględnieniem kierunków i priorytetów określonych w regionalnym planie działań na rzecz zatrudnienia, na działania na rzecz promocji zatrudnienia, rozwoju zasobów ludzkich i aktywizacji bezrobotnych;
-
realizacja zadań związanych z Krajowym Funduszem Szkoleniowym, w szczególności podział środków tego funduszu pomiędzy powiatowe urzędy pracy, z uwzględnieniem priorytetów określonych przez ministra właściwego do spraw pracy, w porozumieniu z Radą Rynku Pracy;
-
opracowywanie badań i analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz badanie zapotrzebowania na pracę w celu podniesienia efektywności prowadzonych działań na rzecz wzrostu i promocji zatrudnienia;
-
współdziałanie z wojewódzką radą rynku pracy w określaniu i realizacji regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich;
-
koordynowanie na terenie województwa realizacji programów aktywizacji zawodowej finansowanych z rezerwy Funduszu Pracy pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy;
-
inicjowanie i realizowanie projektów pilotażowych;
-
inicjowanie i realizowanie przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub złagodzenie problemów związanych z planowanymi zwolnieniami grup pracowników z przyczyn dotyczących zakładu pracy;
-
inicjowanie programów regionalnych i ich realizowanie, w porozumieniu z powiatowymi urzędami pracy;
-
zlecanie działań aktywizacyjnych;
-
realizowanie zadań wynikających z koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw oraz tych krajów, z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym, w zakresie świadczeń dla bezrobotnych;
-
realizowanie zadań związanych z międzynarodowym przepływem pracowników, wynikających z odrębnych przepisów, umów międzynarodowych i innych porozumień zawartych z partnerami zagranicznymi;
-
świadczenie poradnictwa zawodowego oraz jego koordynowanie w publicznych służbach zatrudnienia na terenie województwa;
-
opracowywanie, gromadzenie, aktualizowanie i upowszechnianie informacji zawodowych na terenie województwa;
-
współpraca z ministrem właściwym do spraw pracy w zakresie opracowywania, gromadzenia i aktualizowania informacji zawodowych o charakterze ogólnokrajowym;
-
współpraca na terenie województwa z powiatowymi urzędami pracy w zakresie organizacji szkoleń, przygotowania zawodowego dorosłych i staży;
-
organizowanie, prowadzenie i finansowanie szkoleń pracowników wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy;
-
współdziałanie z właściwymi organami oświatowymi, szkołami i szkołami wyższymi w harmonizowaniu kształcenia i szkolenia zawodowego z potrzebami rynku pracy;
-
współpraca ze szkołami wyższymi w zakresie wsparcia studentów, absolwentów i doktorantów szkół wyższych w wejściu na rynek pracy;
-
prowadzenie rejestru agencji zatrudnienia oraz wydawanie certyfikatów o dokonaniu wpisu do rejestru agencji zatrudnienia;
-
przetwarzanie informacji o bezrobotnych i poszukujących pracy korzystających z pomocy określonej w ustawie;
-
udzielanie informacji o możliwościach i zakresie pomocy określonej w ustawie i świadczonej przez publiczne służby zatrudnienia.
Warto wspomnieć, że w ramach wojewódzkiego urzędu pracy funkcjonuje co najmniej jedno centrum informacji i planowania kariery zawodowej będące wyspecjalizowaną komórką organizacyjną, która w szczególności (art. 8 ust. 8 u.z.p).:
-
wspomaga powiatowe urzędy pracy w prowadzeniu poradnictwa zawodowego przez świadczenie wyspecjalizowanych usług w zakresie planowania kariery zawodowej na rzecz bezrobotnych i poszukujących pracy, w tym świadczy usługę poradnictwa na odległość z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych;
-
we współpracy z powiatowymi urzędami pracy opracowuje, aktualizuje i upowszechnia informacje zawodowe, w szczególności w powiatowych urzędach pracy na terenie województwa;
-
we współpracy z akademickimi biurami karier opracowuje, aktualizuje i upowszechnia informacje zawodowe, w szczególności w akademickich biurach karier i powiatowych urzędach pracy na terenie województwa;
-
świadczy poradnictwo zawodowe na rzecz pracodawców oraz ich pracowników, wspomagając powiatowe urzędy pracy w tym zakresie;
-
udziela informacji o możliwościach i zakresie świadczonej pomocy przez urzędy pracy;
-
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy opracowuje i aktualizuje informacje zawodowe oraz inne zasoby informacji pomocne w aktywnym poszukiwaniu pracy o charakterze ogólnokrajowym;
-
realizuje działania o charakterze metodyczno-szkoleniowym w zakresie usług rynku pracy dla pracowników wojewódzkiego i powiatowych urzędów pracy. Ponadto Sejmik województwa co najmniej raz w roku dokonuje oceny sytuacji na rynku pracy i realizacji zadań w zakresie polityki rynku pracy (art. 8 ust. 9 u.z.p.).
| Ważne! Publiczna służba zatrudnienia realizuje usługi na rynku pracy w zakresie:
|
Czym są Europejskie Służby Zatrudnienia?
EURES – Europejskie Służby Zatrudnienia (EURopeanEmploymentServices) funkcjonują na podstawie unijnych przepisów prawnych powołanych przez Komisję Europejską. Powstały w celu wspierania przemieszczania się pracowników na europejskim rynku pracy, dlatego też funkcjonują we wszystkich państwach członkowskich UE i EFTA. Warto dodać, że EURES są wspomagane przez publiczne służby zatrudnienia państw członkowskich oraz inne uprawnione instytucje rynku pracy działające na terenie danego kraju na poziomie lokalnym i regionalnym.
W dużym uproszczeniu EURES zajmuje się usługami obejmującymi unijne pośrednictwo pracy, a także zbiera i przekazuje informacje do osób poszukujących pracy, chętnych do podjęcia pracy w innym kraju, o pracodawcach poszukujących cudzoziemców do pracy, o warunkach życia i pracy w państwach członkowskich.
Podsumowując, publiczne służby zatrudnienia działają na szczeblu rządowym i lokalnym w celu wspierania osób poszukujących pracy, pracodawców prowadzących rekrutację, aktywizacji bezrobotnych, realizacji zadań unijnych w obszarze zatrudnienia. Koordynują lokalną politykę rynku pracy, wspierają wdrażanie przepisów ogólnokrajowych, zbierają informacje i prowadzą rejestry o sytuacji bezrobotnych, organizują szkolenia dla osób poszukujących pracy, rozdzielają dotacje i fundusze w celu aktywizacji bezrobotnych.
