Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie. Dowiedz się jak wyglądają kontrole państwowej inspekcji pracy!
Jakie są zadania Państwowej Inspekcji Pracy?
Inspektor pracy sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przez pracodawców prawa pracy. Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy, należy w szczególności:
- nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
-
przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów;
-
uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem;
-
zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych;
-
kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców;
-
podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i ograniczaniu zagrożeń w środowisku pracy, tj.:
-
badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom;
-
analizowanie przyczyn chorób zawodowych oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym chorobom;
-
udzielanie porad służących ograniczaniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, a także w zakresie przestrzegania prawa pracy;
-
podejmowanie działań prewencyjnych i promocyjnych, zmierzających do zapewnienia przestrzegania prawa pracy;
-
współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska;
-
kontrola ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;
-
opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy;
-
prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej – uczestnictwo w postępowaniu przed sądem pracy, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy;
-
ściganie wykroczeń, wynikających z ustawy o pracowniczych planach kapitałowych oraz udział w postępowaniu, w sprawach dotyczących tych wykroczeń, w charakterze oskarżyciela publicznego;
-
ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika, określonych w Kodeksie pracy, wykroczeń wynikających z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz udział w postępowaniu tych spraw, w charakterze oskarżyciela publicznego;
-
kontrola wypłacania wynagrodzenia wynikająca z wysokości minimalnej stawki godzinowej, zgodnie z przepisami ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę;
-
kontrola przestrzegania przepisów ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta, w zakresie powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu lub wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych;
-
kontrola spełnienia obowiązków zawierania umów o prowadzenie PPK i umów o zarządzanie PPK, dokonywania wpłat do PPK.
Na co zwracają uwagę Inspektorzy pracy w trakcie przeprowadzania kontroli?
W czasie kontroli PIP, pracodawcy powinni stworzyć Inspektorom odpowiednie warunki oraz udostępnić niezbędne dokumenty i środki do należytego przeprowadzenia kontroli. Inspektorzy PIP w zakładach pracy będą weryfikować:
-
zasady BHP, w szczególności prawidłowość badań lekarskich pracowników, szkolenia pracowników BHP, ocenę ryzyka zawodowego, zagrożenia wypadkami przy pracy, warunki i miejsce pracy (tj. stanowiska pracy i inne pomieszczenia np. socjalne, toalety);
-
poprawność zawarcia stosunku pracy, tj. sposób prowadzenia akt osobowych zatrudnionych, niezbędne zezwolenia, uprawnienia i zaświadczenia pracowników;
-
legalności zatrudnienia pracowników w danym zakładzie pracy;
-
prawidłowość wypłaty wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających z umowy o pracę (terminowość realizacji wypłat pracownikom, sposób wyliczania wysokości wynagrodzenia, premii, dodatków do wynagrodzenia czy potrąceń);
-
czas pracy w zakresie realizacji przepisów o pracy w godzinach nadliczbowych, pracę w niedziele i święta, dyżury pracownicze, odpowiednie okresy odpoczynku, urlopy pracownicze;
-
realizację przepisów związanych z rodzicielstwem, wykorzystywanie urlopów macierzyńskich i wychowawczych;
-
zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, w szczególności poprawność zawartych umów w celu przygotowania zawodowego, czas pracy, udzielanie pracownikom młodocianym urlopów wypoczynkowych, poprawność stosowania przepisów prawa pracy wobec pracowników niepełnosprawnych.
Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy w 2019 roku
Na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Pracy umieszczona została informacje pt. „Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy w 2019 roku”. Przede wszystkim pracodawcy będą weryfikowani pod względem prawidłowości przy zawieraniu umów cywilnoprawnych. Inspektorzy Pracy szczególną uwagę będą zwracać na fakt, czy pracodawcy nie zawierają umów cywilnoprawnych zamiast umowy o pracę. Takich kontroli mogą spodziewać się przedsiębiorcy z branży ochroniarskiej, budowlanej czy innych zajmujących się outsourcingiem usług.
Przedsiębiorcy, u których pracuje mniej niż 10 osób, będą kontrolowani pod względem legalności zatrudnienia. Inspektorzy wybiorą się przede wszystkim do firm z branż, w których w poprzednich latach stwierdzono najczęstsze naruszenia. Ponadto badani będą pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników sezonowych, młodocianych, niepełnosprawnych i kierowców.
Inspektorzy PIP w dalszym ciągu będą sprawdzać firmy, które zatrudniają cudzoziemców w oparciu o oświadczenie o powierzeniu pracy lub zezwolenie na pracę sezonową, w szczególności obywateli Ukrainy, Nepalu, Indii i Bangladeszu.
Pod względem prawidłowości stosowania przepisów prawa pracy, będą kontrolowane agencje pracy tymczasowej, przedsiębiorstwa rolne, agencje pośrednictwa pracy w zakresie dyskryminacji pracowników lub pobierania opłat za pośredniczenie w znalezieniu pracy niezgodnie z przepisami.
Pracodawcy z branż budowlanych, leśnictwa, rolnictwa i przemysłu spożywczego, zakłady związane z produkcją wyrobów z drewna – będą musiały przygotować się na dalsze kontrole Państwowej Inspekcji Pracy. W zakresie weryfikowania firm budowlanych, kontrole będą obejmowały budowę infrastruktury kolejowej. W firmach z branży spożywczej, z uwagi na liczne wypadki przy pracy, Inspektorzy PIP będą badać bezpieczeństwo pracy, przygotowanie pracowników do obsługi maszyn, przestrzeganie przepisów BHP w transporcie i w magazynach.
Warto wspomnieć, że w małych przedsiębiorstwach pierwsze kontrole Państwowej Inspekcji Pracy mają być instruktażowe. Inspektorzy będą doradzać pracodawcom jak poprawić realizację przepisów prawa pracy w firmie, jak nie dopuścić do nieprawidłowości związanych z bezpieczeństwem pracy oraz nieprawidłowym stosowaniem przepisów wobec pracowników.
Jeśli chodzi o przemysł leśny, Inspektorzy PIP będą weryfikować organizację pracy pracowników, przeszkolenie pracowników do stanowiska i wykonywanej pracy, ale także świadczących usługi w oparciu o umowy cywilnoprawne w zakresie bezpieczeństwa pracy.
Przedsiębiorcy powinni przygotować się również na kontrole Państwowej Inspekcji Pracy w obszarze związanym z segregacją odpadów komunalnych i możliwych zagrożeń biologicznych, chemicznych oraz zagrożeń dla układu mięśniowo-szkieletowego.
Pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników przy hodowli kur oraz produkcji jaj, powinni przygotować się na kontrole Państwowej Inspekcji Pracy, pod względem weryfikacji czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych, czynników biologicznych oraz pyłów organicznych pochodzenia zwierzęcego, a także środkach ochrony indywidualnej. Weryfikowana będzie legalność zatrudnienia, bezpieczeństwo pracy i realizacja zasad BHP w zakładzie pracy.
Pracodawcy będą weryfikowani pod względem realizacji przepisów prawa pracy, dotyczących terminowości umów o pracę, realizacji przepisów ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.
Warto wspomnieć, że Inspektorzy PIP będą weryfikować realizację przepisów ustawy Karta Nauczyciela w publicznych placówkach oświatowych, w zakresie umów okresowych zawieranych z nauczycielami oraz wypłaty wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.
W czasie kontroli PIP, Inspektorzy będą zwracać uwagę na sposób prowadzenia dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy, zgodnie ze znowelizowanymi przepisami Kodeksu Pracy w tym zakresie.
Inspektorzy PIP będą kontrolować pracodawców w zakresie czasu pracy pracowników, wypłaty wynagrodzenia za pracę, poprawność zawierania umów cywilnoprawnych, stosowania przepisów o minimalnej stawce godzinowej dla zleceniobiorców i weryfikacji płatności wynikających z tych umów.
Podsumowując, pracodawcy powinni być przygotowani do kontroli Inspektorów PIP pod względem prawidłowości realizacji przepisów prawa pracy wobec zatrudnionych, w szczególności w zakresie znowelizowanych przepisów. Przede wszystkim pracodawcy są odpowiedzialni za bezpieczne warunki pracy w swoich przedsiębiorstwach i ograniczanie zagrożeń wypadkowych. W tym zakresie Inspektorzy PIP będą weryfikować poprawność oceny ryzyka zawodowego przy pracach, podczas których zaistniały wypadki oraz w jaki sposób pracodawcy wdrożyli środki, które mają zapobiegać wypadkom w przyszłości na tych stanowiskach pracy.
