Czynności doradztwa podatkowego zostały zdefiniowane w ustawie o doradztwie podatkowym i mimo to nadal trwają spory co do tego, w jaki sposób odróżnić usługi księgowe od doradztwa podatkowego. Jak przepisy definiują doradztwo podatkowe? Kto może wykonywać czynności w ramach doradztwa podatkowego? Czy istnieje metoda pozwalająca na jednoznaczne odróżnienie doradztwa podatkowego od usług księgowych? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.
Czynności doradztwa podatkowego
Zgodnie z ustawą o doradztwie podatkowym czynności doradztwa podatkowego obejmują:
- udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
- reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1,
- wykonywanie niezależnego audytu funkcji podatkowej, o którym mowa w art. 20zo § 1 Ustawy - Ordynacja podatkowa.
Czynności doradztwa podatkowego obejmują także:
- prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,
- sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie.
Podmioty uprawnione do zawodowego wykonywania czynności doradztwa podatkowego
Podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania czynności w zakresie udzielania podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami, są:
- osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych,
- adwokaci i radcowie prawni,
- biegli rewidenci.
Podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania czynności reprezentowania podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach podatkowych i celnych, są:
- osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych,
- adwokaci i radcowie prawni.
Podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania czynności w zakresie wykonywania niezależnego audytu funkcji podatkowej, o którym mowa w art. 20zo § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, są:
- osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych,
- biegli rewidenci.
Granica między doradztwem podatkowym a usługami księgowymi
Ustawa o rachunkowości nie definiuje usług księgowych, ale wskazuje m.in. na zakres tzw. usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych jest działalnością gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, polegającą na świadczeniu usług w zakresie czynności:
- prowadzenia, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,
- okresowego ustalania lub sprawdzania drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,
- wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
- sporządzania sprawozdań finansowych,
- gromadzenia i przechowywania dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej w ustawie o rachunkowości.
Oprócz powyższych czynności w ramach usług księgowych mogą być jeszcze wykonywane inne czynności, w tym m.in. świadczenie usług w zakresie prowadzenia:
- PKPiR,
- ewidencji dla celów VAT,
- ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Do usług księgowych z całą pewnością można również zaliczyć sporządzanie zeznań i deklaracji podatkowych.
Gdzie w takim wypadku przebiega granica pomiędzy czynnościami doradztwa podatkowego a usługami księgowymi? Zgodnie z pismem z 9 kwietnia 2015 roku Ministerstwa Finansów, PT3.8101.2.2015.AEW.16: „[…] czynności polegające na prowadzeniu ksiąg i ewidencji podatkowych z istoty swej bliskie są działalności zawodowej osób uprawnionych do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli czynnościom księgowym, a czynności polegające na sporządzaniu deklaracji i zeznań podatkowych mają w znacznej mierze charakter techniczny, a nie prawny, choćby z tego względu, że sporządzane są na podstawie innych dokumentów, w szczególności ksiąg rachunkowych (vide uzasadnienie ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego). Tym samym czynności te nie stanowią doradztwa, o którym mowa w art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b ustawy o VAT, niezależnie od tego, że zostały uznane za czynności doradztwa podatkowego w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym (art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 tej ustawy)”.
Zdaniem Ministerstwa Finansów na gruncie ww. pisma różnice pomiędzy usługami księgowymi a doradztwem podatkowym to:
- przeważanie technicznego charakteru w przypadku usług księgowych,
- przeważanie elementu prawnego w przypadku usług doradztwa podatkowego.
Nie oznacza to jednak, że element prawny nie występuje przy świadczeniu usług księgowych. Jak wskazuje orzecznictwo: „Samych usług księgowych, nawet kompleksowych, nie można utożsamiać ze świadczeniem usług doradztwa. Posiadanie określonej wiedzy pozwalającej na prowadzenie tych usług nie jest równoznaczne z przyjęciem, że osoba, która je świadczy, udziela porady, wskazuje sposób postępowania w sprawie. Prowadzenie ksiąg rachunkowych i sporządzanie deklaracji podatkowych musi bowiem łączyć się z kwalifikowaniem dokumentów księgowych do ujęcia ich w tych księgach” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 czerwca 2013 roku, I FSK 1094/12). Tym samym usługi księgowe zawsze będą zawierały element prawny z racji konieczności każdorazowej oceny prawnej dokumentów księgowych. Przy czym ww. element prawny nie przesądza o tym, że mamy do czynienia z doradztwem, ponieważ element prawny nie jest tutaj przeważający a jedynie pomocniczy.
