Prawidłowe doręczanie pism ma decydujące znaczenie dla prawnej skuteczności zawartych w nich oświadczeń. W sferze relacji między stronami stosunku pracy dotyczy to przede wszystkim jednostronnych oświadczeń o rozwiązaniu umowy o pracę. Czy doręczenie pisma rozwiązującego umowę o pracę w okresie epidemii jest możliwe? W artykule szczegóły!
Oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę
Zgodnie z art. 30 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę rozwiązuje się:
- na mocy porozumienia stron;
- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);
- z upływem czasu, na który była zawarta
Do rozwiązania umowy o pracę w trybach wskazanych wyżej, w pkt 1 i 4, konieczna jest zgodna wola obu stron stosunku pracy. W pierwszym przypadku (porozumienie stron) pracownik i pracodawca oświadczają sobie wzajemnie, że rozwiązują umowę w konkretnym, uzgodnionym przez siebie dniu. W drugim (upływ czasu, na który umowę zawarto) – dzień rozwiązania stosunku pracy zostaje wspólnie przez strony ustalony już przy zawieraniu umowy (na okres próbny lub na czas określony), w jej treści.
Tryby, o których mowa w pkt 2 i 3, łączy to, że do ich zastosowania wystarczy złożenie oświadczenia woli tylko przez jedną ze stron stosunku pracy – pracodawcę albo pracownika. W przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem stosunek pracy ustaje po upływie pewnego czasu od złożenia oświadczenia przez stronę umowy (tzw. okresu wypowiedzenia). Do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia dochodzi natychmiast – z dniem złożenia oświadczenia o jej rozwiązaniu.
Rozwiązanie umowy o pracę w następstwie oświadczenia złożonego tylko przez jedną ze stron stosunku pracy jest często dla drugiej strony zdarzeniem niepożądanym, postrzeganym jako niezgodne z jej interesem. Dlatego też strona dokonująca w ten sposób rozwiązania umowy o pracę powinna zadbać o pozyskanie wiarygodnego dowodu, że jej oświadczenie zostało złożone skutecznie.
Forma oświadczenia
Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie (art. 30 § 3 kp). Do zachowania formy pisemnej wystarczy złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli (art. 78 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 kp).
Oświadczenie złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem złożonym w formie pisemnej. Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarczy złożenie oświadczenia w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym (art. 781 § 1 kc w związku z art. 300 kp).
Chwila złożenia oświadczenia
Jak stanowi art. 61 § 1 kc w związku z art. 300 kp oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 2 kc).
[…] oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią. W świetle powyższego uregulowania, działania podejmowane przez adresata – takie np. jak uchylanie się od podjęcia pisma od operatora pocztowego, pozostają bez wpływu na skuteczność takiego oświadczenia. Minimalnym standardem, jaki w tym zakresie przewidział prawodawca jest umożliwienie adresatowi zapoznanie się z tym pismem.
Przykład 1.
Pracownik został wezwany do przełożonego, który osobiście wręczył mu pismo zawierające oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. W ten sposób oświadczenie zostało skutecznie złożone pracownikowi.
Przykład 2.
Pracodawca przesłał pocztą nieobecnemu w pracy pracownikowi oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. W celu uzyskania dowodu, że pismo do pracownika dotarło, pracodawca wysłał je listem poleconym, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Pracownik odebrał to pismo, a zatem oświadczenie zostało mu skutecznie złożone.
Odwołanie oświadczenia woli jest skuteczne, jeżeli doszło do adresata jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
Przykład 3.
Pracownik odebrał w tym samym dniu na poczcie dwa listy polecone: jeden – z pismem zawierającym oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę, a drugi – z pismem odwołującym to oświadczenie (pracodawca po wysłaniu pierwszego pisma zmienił zdanie). Odwołanie pierwotnie złożonego oświadczenia było skuteczne, gdyż oba pisma dotarły do pracownika jednocześnie.
Doręczenie pisma rozwiązującego umowę o pracę
W wyroku z 5 października 2005 roku (I PK 37/05) Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych stwierdził, że dwukrotne awizowanie przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy stwarza domniemanie faktyczne możliwości zapoznania się przez pracownika z jego treścią, co oznacza przerzucenie na niego ciężaru dowodu braku możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia pracodawcy. Tak więc w praktyce uznaje się, że awizowanie przesyłki jest równoznaczne z prawnie skutecznym złożeniem oświadczenia woli, w szczególności oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę.
Stany zagrożenia epidemicznego lub epidemii
Zgodnie z art. 98 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 roku o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 nieodebranych pism podlegających doręczeniu za potwierdzeniem odbioru przez operatora pocztowego w rozumieniu Ustawy z dnia 23 listopada 2012 roku – Prawo pocztowe, których termin odbioru określony w zawiadomieniu o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie można uznać za doręczone w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz przed upływem 14 dni od dnia zniesienia tych stanów. W art. 98 ust. 2 wspomnianej ustawy wymieniono przypadki, w których nie stosuje się art. 98 ust. 1, nie należą jednak do nich sprawy z zakresu stosunku pracy.
Zatem w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz przed upływem 14 dni od dnia zniesienia tych stanów samo awizowanie pisma rozwiązującego umowę o pracę, bez uzyskania potwierdzenia odbioru pisma przez adresata, nie wywołuje skutku prawnego w postaci wypowiedzenia umowy o pracę, względnie jej rozwiązania bez wypowiedzenia.
Przykład 4.
Pracodawca przesłał w formie elektronicznej oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę (czyli z kwalifikowanym podpisem elektronicznym), na adres poczty elektronicznej wskazany wcześniej przez pracownika jako adres do korespondencji. W tych okolicznościach oświadczenie zostało pracownikowi skutecznie złożone w dniu, w którym pracodawca wysłał je do pracownika.
W czasie trwającego stanu epidemii, w związku ze szczególnymi regulacjami dotyczącymi doręczania pism, nadawanie oświadczeniom woli formy elektronicznej może być często efektywniejsze niż stosowanie zwykłej formy pisemnej.
