Podatnik prowadzący działalność gospodarczą może uzyskiwać towar handlowy również w drodze czynności nieodpłatnych, takich jak zbiórki. W przypadku tej formy pozyskania towarów należy zastanowić się, na podstawie jakich dokumentów można przeprowadzić ujęcie w KPiR odzieży ze zbiórek publicznych. Sprawdź, w artykule!
Towary otrzymane nieodpłatnie w ramach działalności gospodarczej
W pierwszej kolejności należy rozważyć, jakie skutki podatkowe w zakresie PIT wywołuje nieodpłatne otrzymanie towarów. W tym celu należy odnieść się do treści art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy PIT, który podaje, że przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2–2b.
Jak wynika z powołanych przepisów, pojęcie przychodu wiąże się z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Ustawodawca odróżnia przy tym przysporzenia, które mają charakter:
- pieniężny – pieniądze i wartości pieniężne;
- niepieniężny – świadczenia w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa), nieodpłatne świadczenia inne niż świadczenia w naturze (otrzymane usługi lub świadczenia polegające na udostępnianiu rzeczy lub praw).
Przez nieodpłatne świadczenie rozumieć należy takie zdarzenia prawne i gospodarcze dotyczące działalności gospodarczej, których skutkiem jest świadczenie nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku osoby prawnej, mające konkretny wymiar finansowy.
Powstanie przychodu ze świadczeń nieodpłatnych należy zatem rozważyć zawsze wtedy, gdy podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych otrzymuje bez obowiązku świadczenia wzajemnego rzeczy lub prawa bądź inne świadczenia lub też możliwość korzystania z rzeczy lub praw.
W myśl art. 11 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem ust. 2c oraz art. 12 ust. 2–2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.
W konsekwencji wartość otrzymanych nieodpłatnie towarów (odzieży używanej) jest przychodem z działalności gospodarczej, podlegającym opodatkowaniu. Takie stanowisko znajduje swoje odzwierciedlenie również w treści interpretacji Dyrektora KIS z 25 czerwca 2024 roku (nr 0114-KDIP3-1.4011.392.2024.1.LS), gdzie organ podatkowy wskazał, że za świadczenia w naturze uznaje się nieodpłatne przekazanie rzeczy lub praw. Ponadto w interpretacji tej organ podatkowy podkreślił, że nie można zgodzić się z poglądem, iż jako podstawę opodatkowania należy przyjąć zerową wartość rynkową. Fakt, że osoby oddają swoje rzeczy nieodpłatnie, nie przesądza o tym, że ich wartość rynkowa jest równa 0 zł. Wartość tych rzeczy powinna być określona na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy PIT. W konsekwencji należy wskazać, że opisane rzeczy mają wartość rynkową, która jest wyższa niż 0 zł.
Opodatkowaniu w ramach działalności gospodarczej również będzie podlegał należny przychód wynikający ze sprzedaży tych towarów. Nie dojdzie jednak do podwójnego opodatkowania, ponieważ znajdzie zastosowanie art. 22 ust. 1d ustawy PIT. Otóż zgodnie z tym przepisem w przypadku odpłatnego zbycia rzeczy lub praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, w związku z którymi, zgodnie z art. 11 ust. 2–2b, został określony przychód, kosztem uzyskania przychodów z ich odpłatnego zbycia, z uwzględnieniem aktualizacji dokonanej zgodnie z odrębnymi przepisami, jest odpowiednio wartość przychodu określonego na podstawie art. 11 ust. 2 i 2a.
Przykład 1.
Pan Jan wykonuje jednoosobową działalność gospodarczą na zasadach ogólnych w zakresie handlu odzieżą używaną. Część towarów uzyskuje nieodpłatnie w formie zbiórek ulicznych. Towary te zostają następnie sprzedane. W jaki sposób powyższe zdarzenia pan Jan powinien rozliczyć w kontekście podatku PIT?
W pierwszej kolejności pan Jan powinien ustalić przychód z tytułu nieodpłatnie nabytych towarów, ustalając ich wartość rynkową. Załóżmy, że wartość rynkowa towarów uzyskanych w ramach zbiórki to 1000 zł. Jest to przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, od którego należy odprowadzić podatek PIT. Następnie ten sam towar pan Jan sprzedaje za kwotę 1700 zł i jest to kwota przychodu ze sprzedaży towarów. Jednocześnie jednak – na mocy art. 22 ust. 1d ustawy PIT – przychód ten ulega pomniejszeniu o kwotę 1000 zł. To powoduje, że podstawą opodatkowania będzie w tym przypadku kwota 700 zł.
Czy odzież otrzymana w ramach zbiórki publicznej to darowizna?
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT opodatkowaniu tym podatkiem nie podlegają przychody, które są opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn. W konsekwencji, jeżeli mamy do czynienia z darowizną, to podatek PIT nie występuje.
Należy jednak wskazać, że aby można było określone świadczenie zaliczyć do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody podatkowe.
W przypadku zbiórek publicznych owym stosunkiem prawnym nie jest umowa darowizny regulowana w art. 888 Kodeksu cywilnego, lecz w art. 180–181. W świetle tych regulacji właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci. Własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne.
Ujęcie w KPiR odzieży ze zbiórek publicznych
Jak wskazaliśmy, podatnik uzyskujący towary w ramach zbiórek musi dokonać ich wyceny według cen rynkowych, z uwzględnieniem stanu zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Odwołując się do odpowiednich zapisów w księdze podatkowej, należy wskazać, że zgodnie z § 11 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR dowodem jest również inny dowód księgowy stwierdzający fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem, zawierający następujące informacje:
- wiarygodne określenie wystawcy lub wskazanie stron (nazwę i adres) uczestniczących w operacji, której dowód dotyczy;
- datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres dokonania operacji gospodarczej, której dowód dotyczy, z tym że jeżeli data dokonania operacji gospodarczej odpowiada dacie wystawienia dowodu, wystarczy podatnie jednej daty;
- przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość oraz ilościowe określenie;
- podpisy osób uprawnionych do prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczej.
Reasumując, uzyskanie odzieży używanej przez zorganizowane zbiórki uliczne nie jest z punktu widzenia przedsiębiorcy zdarzeniem neutralnym podatkowo. W takim bowiem przypadku podatnik ma obowiązek ustalić przychód z nieodpłatnego otrzymania towaru oraz w odpowiedni sposób zewidencjonować to zdarzenie w KPiR.
