Duży ZUS to standardowy system opłacania składek ubezpieczeniowych przez osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Obowiązkowe jest wówczas opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki zdrowotnej.
Dla kogo duży ZUS?
Do opłacania dużego ZUS-u zobowiązani są wszyscy przedsiębiorcy, którzy nie korzystają z preferencyjnych form opłacania składek, takich jak:
ulga na start: przedsiębiorcy na początku prowadzenia działalności (przez pierwsze 6 miesięcy) mogą opłacać wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne;
składki preferencyjne: po upływie 6 pełnych miesięcy od założenia działalności, przedsiębiorcy mogą opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne (30% minimalnego wynagrodzenia) przez maksymalnie 2 lata;
Mały ZUS plus: przedsiębiorcy, którzy spełniają określone warunki, mogą opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne.
Główne cechy dużego ZUS-u
Podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy opłacającego duży ZUS wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto w danym roku. Oznacza to, że składki odprowadzone są od stałej kwoty, nawet jeśli realny przychód z działalności jest niższy. Przedsiębiorcy odprowadzający składki na duży ZUS objęci są obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym (emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym) oraz ubezpieczeniem zdrowotnym. Właściwym kodem tytułu ubezpieczenia jest tu 05 10 (lub 05 12, jeśli przysługuje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy).
Łączna kwota składek na ubezpieczenia społeczne w 2025 roku wynosi 1646,47 zł (z dobrowolną składką chorobową) lub 1518,98 zł (bez dobrowolnej składki chorobowej).
Składki na ubezpieczenia | Stawka | Wysokość składek w 2025 roku Podstawa 5203,80 zł |
Emerytalne | 19,52% | 1015,78 zł |
Rentowe | 8% | 416,30 zł |
Chorobowe | 2,45% | 127,49 zł |
Wypadkowe* | 1,67%* | 86,90 zł |
Składki na ub. społeczne – RAZEM | 31,64% | 1646,47 zł (bez chorobowej 1518,98 zł) |
Fundusz Pracy | 2,45% | 127,49 zł |
* od 1 kwietnia 2018 roku niezmiennie standardowa składka wypadkowa wynosi 1,67%.
Chociaż minimalna podstawa wymiaru składek ZUS jest narzucona przez przepisy, przedsiębiorca ma prawo do jej samodzielnego podniesienia. Należy jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach:
składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – tu podstawa jej wymiaru nie może przekroczyć 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
składki emerytalne i rentowe – istnieje górny limit rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia. Jest to 30-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Po przekroczeniu tej kwoty w danym roku kalendarzowym nie pobiera się już składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Duży ZUS a składka zdrowotna
Niezależnie od formy opodatkowania i korzystania z ulg w opłacaniu składek ZUS, wysokość składki zdrowotnej dla przedsiębiorców uzależniona jest od wybranego sposobu rozliczania podatku:
podatek liniowy: podstawą wymiaru składki jest dochód z poprzedniego miesiąca. Stawka składki wynosi 4,9%, ale nie może być niższa niż 314,96 zł (od lutego 2025 roku do stycznia 2026 roku);
skala podatkowa: podstawą wymiaru składki jest dochód z poprzedniego miesiąca. Stawka składki wynosi 9%, ale nie może być niższa niż 314,96 zł (od lutego 2025 roku do stycznia 2026 roku);
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych: wysokość składki zależy od osiągniętego przychodu w 2025 roku:
do 60 tys. zł — podstawa to 60% przeciętnego wynagrodzenia (5129,51 zł), a składka wynosi 461,66 zł,
powyżej 60 tys. zł do 300 tys. zł — podstawa to 100% przeciętnego wynagrodzenia (8549,18zł), a składka wynosi 769,43 zł,
powyżej 300 tys. zł — podstawa to 180% przeciętnego wynagrodzenia (15388,52 zł), a składka wynosi 1384,97 zł;
karta podatkowa: podstawą wymiaru składki jest 75% minimalnego wynagrodzenia, stawka składki wynosi 9%.
[alert-info] Dla wspólników spółek partnerskiej, jawnej, cywilnej składka zdrowotna zależy od formy opodatkowania. Natomiast składkę zdrowotną w wysokości 9% naliczoną od podstawy stanowiącej 100% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw opłacają:
wspólnik spółki komandytowej (komandytariusz lub komplementariusz),
właściciel jednoosobowej spółki z o.o.,
akcjonariusz prostej spółki akcyjnej,
komplementariusz spółki komandytowo-akcyjnych. [alert-info]
Składka zdrowotna jest niepodzielna i musi być opłacana w stałej kwocie każdego miesiąca, niezależnie od faktycznej liczby dni prowadzenia działalności w danym miesiącu.
Duży ZUS a zbieg tytułów ubezpieczeń
Zbieg tytułów do ubezpieczeń w ZUS zachodzi w sytuacji, gdy osoba spełnia warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi z co najmniej dwóch tytułów jednocześnie. Może to dotyczyć np.:
umowy o pracę i działalności gospodarczej,
umowy zlecenia i działalności gospodarczej,
pobierania emerytury i działalności gospodarczej,
prowadzenia kilku działalności gospodarczych.
W takich przypadkach zasady opłacania składek ZUS oraz zakres ubezpieczeń zależą od konkretnej sytuacji i kombinacji tytułów.
Przedsiębiorca, który opłaca np. duży ZUS, a dodatkowo posiada umowę o pracę, może opłacać wyłącznie składkę zdrowotną z prowadzonej działalności. Warunkiem jest, aby miesięczny przychód z umowy o pracę opiewał na kwotę przynajmniej minimalnego wynagrodzenia.
Sytuacja jest bardziej skomplikowana, gdy jest to zatrudnieni na podstawie umowy zlecenie. Jeżeli przedsiębiorca opłaca z działalności gospodarczej duży ZUS, a dodatkowo posiada umowę zlecenie, wówczas z działalności będzie opłacał wszystkie składki społeczne, a z tytułu zlecenia nie będzie tego robił. W przypadku, gdy wynagrodzenie zleceniobiorcy będzie co najmniej równe 60% prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego wówczas przedsiębiorca może wybrać, z którego tytułu chce podlegać ubezpieczeniom społecznym.
Osoby mające ustalone prawo do emerytury z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie mają obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
Jeśli prowadzi się kilka firm i uzyskuje przychody z tytułu działalności gospodarczej, to składki na ubezpieczenia społeczne opłaca tylko z jednej, wybranej przez siebie działalności, zgodnie z zasadami ogólnymi.
Zalety i wady dużego ZUS-u
Jedną z głównych zalet są wyższe świadczenia. Przedsiębiorcy odprowadzający duże składki ZUS mogą liczyć na wyższe świadczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i zasiłki macierzyńskie.
Najbardziej zauważalną wadą dużego ZUS są wyższe składki. Wysokość składek ZUS może stanowić znaczne obciążenie finansowe dla przedsiębiorcy, szczególnie w początkowym okresie prowadzenia działalności.
Duży ZUS to standardowy system opłacania składek ubezpieczeniowych przez osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Składki te będą opłacać osoby, które już nie mają prawa do opłacania składek na ulgowych zasadach.
