Mały ZUS od dochodu – przepisy w praktyce!

Osoby prowadzące działalności gospodarcze i osiągające stosunkowo niskie przychody mogą opłacać niższe składki społeczne niż dotychczas, korzystając ze schematu opłacania składek ZUS od dochodu. Nie każdy przedsiębiorca może skorzystać z ulgi – w artykule wyjaśniamy zasady redukcji zobowiązań w przypadku ZUS-u od dochodu.

Nie wszyscy mogą być objęci ulgą!

Preferencją opłacania składek ZUS od dochodu dla małych firm objęci zostaną przedsiębiorcy spełniający łącznie następujące warunki:

• prowadzący firmę w poprzednim roku przez minimum 60 dni kalendarzowych,
• nieświadczący usług o tym samym charakterze jak na etacie na rzecz byłego pracodawcy.

Z ulgi nie skorzystają przedsiębiorcy, którzy rozliczali się w formie karty podatkowej i byli zwolnieni ze sprzedaży od podatku VAT oraz podlegali ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako wspólnik spółki jawnej). Z małego ZUS-u plus nie skorzystają również osoby, które spełniają warunki do opłacania preferencyjnych składek, tj. składek od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia.

Kto może płacić niższe składki społeczne – limit przychodu

Z ulgi mały ZUS plus mogą skorzystać tylko wybrani przedsiębiorcy – ci, których roczny przychód w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył 120 000 zł przy założeniu, że działalność była prowadzona cały rok. Co ważne, jeśli działalność była prowadzona tylko przez część roku, wówczas limit, którego nie można przekroczyć, jest odpowiednio niższy. Sposób jego ustalenia następuje poprzez podzielenie 120 000 zł przez liczbę dni kalendarzowych poprzedniego roku i pomnożenie otrzymanego wyniku przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Otrzymany wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr, lub w dół, jeśli jest niższa.

Przykład 1.

Pani Magdalena prowadzi działalność gospodarczą, ale do 30 września 2023 roku podlegała pod KRUS. Ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlegała w 2023 roku przez 92 dni. Limit, którego nie mogą przekroczyć jej przychody z działalności gospodarczej, wynosi 30 163,85 zł zgodnie z wyliczeniem (120 000 : 365) x 92 = 30 246,58.

W jaki sposób ustalić wartość składek na ubezpieczenia społeczne na nowych zasadach?

Przedsiębiorcy objęci preferencją składek ZUS od dochodu dla małych firm mogą opłacać niższe niż dotychczas składki społeczne. Obliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia oraz wartość samych składek ZUS od dochodu obowiązywać będzie przedsiębiorcę w całym kolejnym roku kalendarzowym, niezależnie od przychodu osiągniętego w bieżącym roku, który może być dowolnie wyższy lub niższy. Podstawę składek ustalimy według następującego schematu:

roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej

uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym

   ____________________________________________ x 30

liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej

działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym

Wynik działania należy zaokrąglić do dwóch miejsc po przecinku. W następnym kroku otrzymaną liczbę przemnaża się przez stały współczynnik 0,5. Ostateczny wynik trzeba zaokrąglić do pełnych groszy.

Przykład 2.

Pani Anna spełnia warunki do skorzystania z małego ZUS-u plus. Jej roczny dochód z działalności gospodarczej w 2023 roku wyniósł 46 234,25 zł. Prowadziła działalność przez 305 dni. Zatem jej przeciętny miesięczny dochód z działalności gospodarczej to 4 547,63 x 0,5 = 2 273,82 zł – tyle wyniesie podstawa składek w 2024 roku.

Ustalona w ten sposób podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia powinna zostać zadeklarowana przez przedsiębiorcę na informacji ZUS DRA. Warto także pamiętać, aby otrzymany wynik porównać z kwotą 30% minimalnego wynagrodzenia i 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Podstawa wymiaru składek nie może być bowiem niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku i nie może przekraczać kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonej na dany rok.

W okresie korzystania z małego ZUS-u plus, czyli składek od dochodu w poszczególnych miesiącach, należy opłacać składki na ubezpieczenia od podstawy wymiaru ustalonej zgodnie z podanymi wcześniej zasadami bądź od kwoty wyższej. Warto jednak pamiętać, że wysokość kwoty, od której opłacano składki, ma wpływ na wysokość przysługujących świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w tym zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy, zasiłek macierzyński.

Składki ZUS od dochodu a składka zdrowotna

Mały ZUS plus ma zastosowanie wyłącznie do składek społecznych. Składka zdrowotna naliczana jest wg odrębnych zasad. Jej wysokość zależy od formy opodatkowania i osiąganych przez przedsiębiorcę dochodów/przychodów. Prawo do korzystania z małego ZUS nie wpływa w żaden sposób na jej wyliczenie. Szczegółowe informacje na ten temat zawarte są w artykule: Składka zdrowotna osób prowadzących działalność od 2022 roku

Mały ZUS plus w 2024 roku

Osoba prowadząca działalność gospodarczą, która korzystała w 2023 roku z ulgi mały ZUS plus i w 2024 nadal może opłacać niższe składki (spełnia warunki i nie wykorzystała jeszcze całego limitu 36 miesięcy korzystania z niej), nie musi ponownie zgłaszać się do ubezpieczeń.

Natomiast płatnik chcący skorzystać z małego ZUS-u plus dopiero od 2024 roku musi zgłosić się do ubezpieczeń z kodem, który rozpoczyna się od cyfr 05 90 albo 05 92. Jeśli jednak przedsiębiorca do końca 2023 roku płacił ZUS tzw. duży ZUS, czyli był zgłoszony z kodem 0510 albo 0512, a od 2024 roku ma prawo do ZUS-u od dochodu, powinien dokonać odpowiednich przerejestrowań, czyli wyrejestrować się z dotychczasowego kodu (druk ZWUA) i zarejestrować się do kodu 0590 lub 0592. Obowiązują w tym przypadku następujące terminy zgłoszeń:

• do 31 stycznia 2024 roku, jeśli:
• w 2024 roku prowadzono działalność gospodarczą przez co najmniej 60 dni i nie korzystano z małego ZUS-u plus;
• w styczniu 2024 roku rozpoczęto na nowo działalność prowadzoną w 2023 roku lub wznowiono prowadzenie działalności gospodarczej;
• w ciągu 7 dni od dnia, w którym spełniono warunki do korzystania z małego ZUS-u plus, jeśli:
• rozpoczęto lub wznowiono prowadzenie działalności gospodarczej po 24 stycznia 2024 roku;
• spełniono warunki w innym miesiącu niż w styczniu 2024 roku.

Należy pamiętać, że oprócz dokumentów zgłoszeniowych płatnik, który chce skorzystać z małego ZUS-u plus, musi również przekazać ZUS DRA cz. II albo ZUS RCA cz. II.

Jak długo można korzystać z małego ZUS-u?

Składki ZUS od dochodu dla małych firm mogą być opłacane przez przedsiębiorcę przez maksymalnie 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia firmy. W praktyce oznacza to, że w przypadku gdy dana osoba prowadząca działalność gospodarczą w kolejnych latach osiągać będzie przychody pozwalające na zastosowanie preferencji, po upływie trzech lat opłacania składek ZUS od dochodu dla małych firm konieczne będzie – przez następne dwa lata – uiszczanie składek społecznych odpowiadających dużemu ZUS-owi. Nie ma przeciwwskazań, aby po upływie tego czasu przedsiębiorca ponownie skorzystał z preferencji – o ile w dalszym ciągu będzie osiągał odpowiednio niskie przychody z działalności.

Wyliczenie składek wg małego ZUS plus w systemie wFirma.pl

Dzięki oprogramowaniu wFirma.pl w bardzo prosty sposób dokonuje się wszelkich zgłoszeń oraz rozlicza mały ZUS. Aby do niego przystąpić, w pierwszej kolejności konieczne będzie sporządzenie przerejestrowania poprzez złożenie druku ZUS ZWUA, a następnie do ZUS ZUA. Deklaracje takie można sporządzać poprzez START » ZUS » DEKLARACJE ZGŁOSZENIOWE ZUS » DODAJ DEKLARACJĘ.

Następnie konieczne jest ustawienie właściwego schematu składek w USTAWIENIA » PODATKI » ZUS, gdzie wybrać należy MAŁY ZUS PLUS.

Potem należy wyliczyć podstawę naliczania składek, sprawdzając zaciągnięte z systemu parametry. Dzięki temu możliwe będzie sporządzenie odpowiednich deklaracji rozliczeniowych DRA cz. II lub RCA cz.II, które należy przekazać do ZUS. Warto pamiętać, że zarówno deklaracje zgłoszeniowe jak i rozliczeniowe można wysłać do ZUS bezpośrednio z wFirma.pl, o czym więcej można przeczytać w opracowaniu: E-ZUS, czyli wysyłka deklaracji ZUS bezpośrednio z wFirma.pl.

Mały ZUS jest rozwiązaniem dedykowanym przedsiębiorcom, którzy uzyskują mniejsze przychody. Ulga przysługuje przez trzy lata w ciągu pięciu lat, a po upływie tego okresu można skorzystać z niej od nowa. Niższe, proporcjonalne składki od dochodu to szansa na znaczne oszczędności przy równoczesnym uzbieraniu stażu do emerytury.