Czynny podatnik VAT dokonujący zakupów zawsze jest zainteresowany możliwością odzyskania podatku naliczonego zawartego w cenie nabytego towaru lub usługi. Może pojawić się wątpliwość, w jaki sposób potraktować przypadek, gdy nabywca otrzymuje fakturę VAT od podmiotu, który prowadzi działalność nierejestrowaną. Czy w takiej sytuacji możliwe jest odliczenie VAT? Jak powinna zostać rozliczona faktura VAT w działalności nierejestrowanej?
Działalność nierejestrowana a podatek dochodowy
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu od 1 lipca 2023 roku, 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Jak zatem widać, działalność nierejestrowana nie jest kwalifikowana jako działalność gospodarcza. Ma to szczególne znaczenie w kontekście podatku dochodowego, ponieważ przychód z tego tytułu kwalifikowany jest do przychodu z innych źródeł, a nie do przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W związku z tym podatnik może liczyć na sporą gamę uproszczeń w postaci braku konieczności opłacania zaliczek na podatek, możliwości rozliczenia dopiero w zeznaniu rocznym czy też braku konieczności opłacania składek ZUS albo prowadzenia ksiąg podatkowych.
Faktura VAT w działalności nierejestrowanej
Należy wskazać, że inaczej niż ustawa o PIT, w przypadku ustawy o VAT nie mamy do czynienia z katalogiem różnych źródeł zarobkowania. Ustawa o VAT wyróżnia wyłącznie działalność gospodarczą i tylko podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest podatnikiem tego podatku.
Jak wynika z treści art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W świetle tak skonstruowanej definicji trzeba zatem zauważyć, że prowadzenie działalności nierejestrowanej spełnia kryteria działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT.
Jak możemy przeczytać w interpretacji Dyrektora KIS z 22 kwietnia 2020 roku (nr 0112-KDIL3.4012.47.2020.3.LS), definicja działalności gospodarczej zawarta w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług ma szerszy wymiar niż definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie Prawo przedsiębiorców. Jednakże należy podkreślić, że definicja działalności gospodarczej ustawy o podatku od towarów i usług ma charakter autonomiczny, oparty na przepisach dyrektywy i powinna być rozpatrywana niezależnie od innych przepisów krajowych np. przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców, gdyż mogłoby to spowodować naruszenia funkcjonalności systemu VAT.
Trzeba zatem mieć na uwadze, że zarówno w stosunku do osób fizycznych prowadzących klasyczną działalność gospodarczą, jak i do tych wykonujących działalność nieewidencjonowaną znajdą zastosowanie te same przepisy ustawy o VAT.
To oznacza, że podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną w zależności od rodzaju dokonywanej sprzedaży:
- może być czynnym podatnikiem podatku VAT,
- może korzystać ze zwolnień podmiotowych oraz przedmiotowych.
Trzeba również mieć na uwadze, że nie w każdym przypadku podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną będzie mógł skorzystać z opisanego zwolnienia podmiotowego. Zwolnienie nie dotyczy bowiem dostawy towarów oraz świadczenia usług wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy.
W konsekwencji dopuszczalna jest sytuacja, w której osoba prowadząca działalność nierejestrowaną będzie miała status czynnego podatnika podatku VAT.
W takim wypadku warto wspomnieć o obowiązku rejestracji na potrzeby podatku VAT.
Zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy podatnicy są zobowiązani przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Zgłoszenia tego dokonuje się na formularzu VAT-R.
Odliczenie podatku VAT od faktury wystawionej przez podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną
Warunkiem odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywaną czynnością opodatkowaną. Prawo do odliczenia powstaje w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy, przy czym nabywca musi posiadać fakturę.
To właśnie faktura jest podstawą odliczenia podatku naliczonego.
Warto także dodać, że zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy o VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96 ustawy o VAT.
Tymczasem jak już wskazaliśmy, podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną, który ma status czynnego podatnika VAT, jest zobligowany do dokonania rejestracji poprzez formularz VAT-R jeszcze przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej.
W konsekwencji faktura VAT wystawiona przez takiego podatnika jest typową fakturą, która daje prawo do odliczenia podatku naliczonego przez nabywcę.
Przykład 1.
Osoba fizyczna prowadzi działalność nierejestrowaną w postaci handlu internetowego sprzętem elektronicznym. Tego rodzaju działalność jest wykluczona z możliwości zastosowania zwolnienia podmiotowego od podatku VAT. W konsekwencji podatnik przed rozpoczęciem handlu zarejestrował się jako czynny podatnik VAT. Nabywca towaru będący czynnym podatnikiem VAT ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu otrzymanej faktury.
Dodajmy również, że faktura wystawiona przez podatnika prowadzącego działalność nierejestrowaną nie będzie się różnić od klasycznej faktury wystawionej przez przedsiębiorcę. Ustawa o VAT nie przewiduje bowiem żadnych odstępstw od konstrukcji faktur w przypadku gdy podmiotem wystawiającym jest podatnik wykonujący działalność nierejestrowaną.
Podsumowując nasz dzisiejszy artykuł, możemy wskazać, że w przypadku faktur wystawionych przez podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną obowiązują ogólne zasady odliczania podatku naliczonego, co oznacza, że takie odliczenie jest dopuszczalne.
