Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z osiąganiem przychodów oraz ponoszeniem kosztów. Dotyczy to również firm prowadzonych wspólnie przez członków rodziny. Niektóre przychody i koszty w rodzinnej firmie podlegają specyficznemu rozliczeniu. Więcej na ten temat poniżej.
Firma rodzinna a przychód z nieodpłatnych świadczeń
Prowadzenie rodzinnej firmy często wiąże się z korzystaniem przez przedsiębiorcę z nieodpłatnej pomocy członków rodzinny oraz z nieodpłatnym użytkowaniem składników prywatnego, rodzinnego majątku. Korzyści te w myśl obowiązujących przepisów ustawy o podatku dochodowym stanowią przychód z nieodpłatnych świadczeń.
Art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT Przychodem z działalności gospodarczej są również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125. |
Sposób wyceny przychodu z nieodpłatnych świadczeń zależy od przedmiotu nieodpłatnego świadczenia, co prezentuje poniższa tabela
Przedmiot nieodpłatnego świadczenia | Sposób wyceny przychodu z nieodpłatnego świadczenia |
Usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia | Ceny stosowane wobec innych odbiorców |
Usługi zakupione | Ceny zakupu |
Udostępnienie lokalu lub budynku | Równowartość czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku |
Pozostałe przypadki | Ceny rynkowe stosowane przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia |
Co ważne jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem będzie różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych w powyższej tabeli, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.
Ważne! Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT przychód z nieodpłatnych świadczeń jest zwolniony od podatku, gdy świadczenia te są otrzymywane od osób zaliczanych do I i II grupy podatkowej:
|
Przykład 1.
Przedsiębiorca korzysta przy prowadzeniu firmy z pomocy małżonki, która pełni funkcję sekretarki. Czy w tym przypadku powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń i czy zostanie opodatkowany?
Przychód z nieodpłatnych świadczeń powstanie, jednak będzie wolny od podatku.
Wynagrodzenie członków rodziny a przychody i koszty w rodzinnej firmie
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki.
Ważne! Wynagrodzenia pozostałych członków rodziny (poza wynagrodzeniem małżonka i małoletnich dzieci) mogą stanowić koszt uzyskania przychodu. |
Przykład 2.
Przedsiębiorca zatrudnia w firmie żonę, synową oraz teścia. Wynagrodzenia brutto tych pracowników kształtują się następująco:
wynagrodzenie synowej 2.500 zł,
wynagrodzenie żony 4.500 zł,
wynagrodzenie teścia 2.500 zł.
Które z tych wynagrodzeń można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?
W oparciu o przepisy ustawy o PIT przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów jedynie wynagrodzenie synowej i teścia. Wynagrodzenie żony jest wyłączone z katalogu kosztów mogących stanowić koszt uzyskania przychodu.
Ważne! Przepisy nie narzucają ograniczeń co do rozliczania innych niż wynagrodzenie kosztów związanych z zatrudnieniem członków rodziny. |
Składki ZUS osób współpracujących w kosztach firmy rodzinnej
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych przez osobę współpracującą rozumie się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma, osoby przysposabiające jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia.
Składki ZUS opłacone za osobę współpracującą na takich zasadach jak przedsiębiorcy można rozliczyć w kosztach firmowych:
składki społeczne - można rozliczyć bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów (kol. 13 KPiR - pozostałe wydatki) lub odliczyć od dochodu przy wyliczaniu zaliczki na podatek dochodowy. Więcej na ten temat w artykule: Składki na ubezpieczenie społeczne - dwa sposoby rozliczania;
składkę zdrowotną - należy odliczyć od podatku w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki (opłaca się 9% podstawy wymiaru), zgodnie z art. 27b ustawy o PIT;
składkę na Fundusz Pracy - składkę należy wykazać bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów w dacie jej opłacenia.
Majątek członków rodziny w rodzinnej firmie
Zgodnie z ustawą o PIT środkiem trwałym są składniki majątku, które:
stanowią własność lub współwłasność przedsiębiorcy,
są kompletne i zdatne do użytku,
będą użytkowane do celów firmowych,
- o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok.
Tak więc kwestia własności składników majątku, które przedsiębiorca chce wprowadzić do firmy jest niezwykle istotna. Bowiem środkiem trwałym nie mogą być składniki majątku, które nie stanowią własności lub współwłasności podatnika. Tak więc maszyny, samochody, urządzenia i inne rzeczowe aktywa będące własnością np. ojca, syna, babki, nie mogą zostać wprowadzone do ewidencji środków trwałych.
Ważne! Majątek, który nie stanowi własności lub współwłasności podatnika może być wykorzystywany w firmie na podstawie umowy użyczenia. |
W przypadku składników majątku, których przedsiębiorca jest współwłaścicielem możliwe jest ich zakwalifikowanie do środków trwałych firmy. Wówczas wartość początkową takiego środka trwałego ustala się w oparciu o udział we współwłasności. Gdy składnik majątku stanowi współwłasność małżeńską i jest wykorzystywany w firmie wyłącznie jednego z małżonków, wówczas wartość początkową ustala się w pełnej wysokości.
Ważne! W przypadku składnika majątku stanowiącego współwłasność małżeńską, który jest użytkowany do odrębnych działalności każdego z małżonków, wartość początkową ustala się w proporcji do udziałów we własności. |
