Dokonywanie transakcji handlowych wiąże się z różnymi kwestiami podatkowymi. Obowiązki tego rodzaju występują zarówno po stronie sprzedawcy, jak i nabywcy. Jednym z nich jest tzw. mechanizm podzielonej płatności (MPP) – występuje on w formie dobrowolnej lub obowiązkowej i dotyczy prowadzenia działalności gospodarczej każdego rodzaju.
Czym jest mechanizm podzielonej płatności?
Mechanizm podzielonej płatności, w skrócie MPP lub split payment, to forma dokonywania płatności nabywcy za określony towar lub usługę poprzez rozdzielenie jej na dwa rachunki bankowe dostawcy lub usługodawcy.
Podstawowym celem MPP jest załatanie dziury podatkowej dotyczącej VAT. Ustawodawca wprowadza dwa główne modele MPP:
-
obowiązkowy,
-
dobrowolny.
Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności
Zgodnie z treścią art. 108a ust. 1a ustawy o podatku od towarów i usług przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza kwotę 15 000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania.
Podatnik obowiązany do wystawienia faktury, o której mowa w art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT (faktury, w których kwota należności ogółem przekracza kwotę 15 000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, obejmujące dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług), jest obowiązany do przyjęcia płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.
Obowiązkowy MPP istnieje w Polsce od 1 listopada 2019 roku. Mając na uwadze powyższe, jest stosowany, gdy w ramach danej transakcji handlowej dojdzie do łącznego spełnienia trzech przesłanek:
-
wartość brutto całej wystawionej faktury VAT wynosi 15 000 zł;
-
zarówno sprzedawca, jak i nabywca są podatnikami VAT;
-
co najmniej jedna pozycja na fakturze VAT (towar lub usługa) należy do kategorii produktów wrażliwych wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
W praktyce obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności pojawia się najczęściej przy sprzedaży paliw, złota, usług budowlanych, maszyn i narzędzi elektrycznych, smartfonów, tabletów, konsoli do gier, stali i wyrobów stalowych, węgla i produktów węglowych.
Kiedy MPP nie jest obowiązkowe?
Ustawodawca przewidział, że mechanizm podzielonej płatności nie jest obowiązkowy, gdy:
-
wartość brutto całej wystawionej faktury VAT nie przekracza kwoty 15 000 zł;
-
transakcja jest dokonywana w ramach potrąceń regulowanych przez art. 498 Kodeksu cywilnego;
-
dochodzi do regulowania należności wynikających z faktury, która dokumentuje transakcje w ramach wykonania umowy o partnerstwie publiczno-prawnym;
-
transakcja obejmuje produkty mieszane, tj. występujące i niewystępujące w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, pod warunkiem, że ich łączna wartość nie przekracza 15 000 zł.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z przepisami przejściowymi (zawartymi w art. 10 znowelizowanej ustawy o VAT), w sytuacji gdy:
-
przed 1 listopada 2019 roku podatnik dostarczył towary lub świadczył usługi, wymienione w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy o VAT, dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po 31 października 2019 roku;
-
po 31 października 2019 roku podatnik dostarczył towary lub świadczył usługi, wymienione w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 roku
– stosuje się przepisy sprzed 1 listopada 2019 roku, czyli odwrotne obciążenie.
Dobrowolny mechanizm podzielonej płatności
W rzeczywistości MPP jest dobrowolny w zdecydowanej większości transakcji handlowych. Art. 108a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług przewiduje, że podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności. Jeśli przesłanki decydujące o obowiązkowym MPP nie zostaną spełnione, przedsiębiorca może w dalszym ciągu skorzystać z omawianego mechanizmu – robi to jednak na zasadzie pełnej dobrowolności.
Dobrowolny mechanizm podzielonej płatności nie dotyczy jednak transakcji, w których choćby jedna ze stron:
-
jest konsumentem – osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej;
-
jest przedsiębiorcą otrzymującym faktury bez podatku VAT – podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą zwolnionym z VAT.
Stosowanie dobrowolnego MPP przejawia się w praktyce tym, że na zawartej przez strony umowie handlowej umieszczany jest zapis, że zgadzają się one na zastosowanie omawianego mechanizmu. Informacja ta jest dodatkowo wprowadzana do wystawianej faktury VAT.
Jak stosować mechanizm podzielonej płatności?
Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z dobrowolnym, czy też obowiązkowym MPP, jego zastosowanie zawsze będzie takie samo i polega na tym, że:
-
zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT;
-
zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.
Zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności, w którym podatnik wskazuje:
-
kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności;
-
kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto;
-
numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność;
-
numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.
Zapłata dokonywana przy użyciu obowiązkowego lub dobrowolnego MPP polega w praktyce na zrealizowaniu przez dostawcę jednego przelewu za zakupiony towar lub usługę. Bank lub SKOK obsługujący przelew automatycznie dokonuje jego rozdzielenia na dwa odrębne rachunki odbiorcy. Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami każda osoba, która prowadzi działalność gospodarczą, musi posiadać rachunek firmowy składający się z dwóch tzw. podrachunków (jeden z nich obejmuje transakcje związane wyłącznie z podatkiem VAT). Pamiętajmy, że nabywca (kupujący) nie musi znać numeru rachunku VAT sprzedającego – wystarczy, że zna rachunek rozliczeniowy, tj. ten, na który ma zostać dokonana zapłata za zamówienie.
Podsumowanie
Mechanizm podzielonej płatności obowiązuje w Polsce od 1 listopada 2019 roku i dotyczy wyłącznie tych transakcji, których strony są podatnikami podatku od towarów i usług (VAT). Ustawodawca rozdziela MPP na obowiązkowy oraz dobrowolny – decydujące znaczenie ma tutaj spełnienie konkretnych przesłanek wynikających z przepisów ustawy o VAT. MPP w praktyce polega na dokonywaniu jednej płatności za zakupiony towar lub usługę, która zostaje następnie rozdzielona na dwa rachunki sprzedawcy – rachunek rozliczeniowy oraz rachunek VAT.
