W związku z rozszerzeniem listy towarów oraz wprowadzeniem do listy usług objętych odwrotnym obciążeniem coraz więcej przedsiębiorców może być zobowiązanych do zastosowania procedury odwrotnego obciążenia dla dokonywanych przez nich dostaw towarów lub świadczonych usług. Czy wiesz, kiedy może zostać zastosowane odwrotne obciążenie? W artykule wskazujemy, kiedy podatek VAT będzie musiał rozliczyć nabywca, a nie sprzedawca.
Odwrotne obciążenie - na czym polega?
Odwrotne obciążenie polega na przerzuceniu obowiązku rozliczania podatku VAT ze sprzedawcy na nabywcę. Listę towarów dla transakcji krajowych, co do których ma zastosowanie procedura odwrotnego obciążenia, zawierał załącznik nr 11 do ustawy o VAT. Natomiast lista usług objętych procedurą odwrotnego obciążenia była umieszczona w załączniku nr 14 do ustawy.
Odwrotne obciążenie w obrocie towarami
Kwestia stosowania procedury odwrotnego obciążenia była uregulowana w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT. Zgodnie z jego treścią mechanizm ten znajdował zastosowanie, gdy:
sprzedawca jest czynnym podatnikiem VAT,
nabywca jest czynnym podatnikiem VAT,
dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122.
W sytuacji gdy dokonywana była sprzedaż:
procesorów (od 2017 roku);
przenośnych maszyn do automatycznego przetwarzania danych, o masie <= 10 kg, takich jak: laptopy i notebooki; komputery kieszonkowe (np. notesy komputerowe) i podobnych - wyłącznie komputerów przenośnych, takich jak: tablety, notebooki, laptopy;
telefonów dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych - wyłącznie telefonów komórkowych, w tym smartfonów;
konsol do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałych urządzeń do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem - z wyłączeniem części i akcesoriów;
- odwrotne obciążenie znajdowało zastosowanie gdy dodatkowo, poza powyższymi, łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary, bez kwoty podatku, przekracza kwotę 20.000 zł.
Uznawało się za nią transakcję obejmującą umowę, w ramach której występuje jedna lub więcej dostaw towarów wymienionych w poz. 28–28c załącznika nr 11 ustawy (wymienione w ramce powyżej), nawet jeżeli są one dokonane na podstawie odrębnych zamówień lub wystawianych jest więcej faktur dokumentujących poszczególne dostawy.
Ponadto za jednolitą gospodarczo transakcję uznawało się również transakcję obejmującą więcej niż jedną umowę, o której mowa wyżej, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie towarami wymienionymi w poz. 28–28c załącznika nr 11 do ustawy.
Odwrotne obciążenie a usługi budowlane
Kwestia stosowania procedury odwrotnego obciążenia w usługach była regulowana w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT. Jak wynika z jego treści, mechanizm ten znajdował zastosowanie dla usług wymienionych w załączniku nr 14 ustawy o VAT, pod warunkiem, że zarówno nabywca, jak i sprzedawca są czynnymi podatnikami VAT.
Wśród usług objętych procedurą odwrotnego obciążenia należałoby niegdyś wymienić:
roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych (prace związane z budową nowych budynków, przebudową lub remontem istniejących budynków);
roboty związane z rozbiórką i burzeniem obiektów budowlanych;
roboty tynkarskie;
roboty związane z wykładaniem posadzek i oblicowywaniem ścian;
roboty malarskie.
Odwrotne obciążenie - brak konieczności adnotacji na fakturze
To jakie dane muszą znaleźć się na fakturze, reguluje art. 106e ustawy o VAT. Faktura zawierająca niepełne dane w świetle przepisów nie jest fakturą. Co więcej - o tym, z jakim dokumentem mamy do czynienia, decydują dane jakie zawiera, a nie ich nazwa.
Zdarza się, że kupujący otrzymuje fakturę z adnotacją “odwrotne obciążenie”. Warto pamiętać, że zapis ten ma jedynie charakter informacyjny, a nie wiążący prawnie. Oznacza to, że nawet gdy sprzedawca nie umieści owej adnotacji na fakturze, nabywca musiał ponieść konsekwencje podatkowe, gdy ustawa takie, a nie inne zasady opodatkowania nakazuje. Reguła ta działa także w drugą stronę. W sytuacji, gdy sprzedawca zawrze zapis “odwrotne obciążenie”, a ustawa nie przewiduje użycia tego mechanizmu wobec sprzedawanych towarów bądź usług, nabywca nie poniesie konsekwencji podatkowych.
Odwrotne obciążenie - informacja podsumowująca VAT-27
Przedsiębiorcy, którzy byli zobligowani do stosowania procedury odwrotnego obciążenia byli zobowiązani do przygotowywania informacji podsumowujących dla transakcji objętych odwrotnym obciążeniem. Takim drukiem była informacja podsumowująca VAT-27. Sprzedawca składał wówczas w związku z tym deklaracje okresowe wraz z informacją podsumowującą do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni (nie było możliwości wykazywania informacji kwartalnie tylko i wyłącznie miesięcznie). Informacja podsumowująca zawierała następujące dane:
imię i nazwisko lub nazwa oraz NIP podatnika składającego informację,
imię i nazwisko lub nazwa oraz NIP podatnika nabywającego towary lub usługi,
łączną wartość dostaw towarów oraz świadczonych usług.
