Otrzymana płatność gotówkowa w kwocie powyżej 10 000 euro za towar lub świadczone usługi - sprawdź, czy Twoja działalność jest instytucją obowiązaną w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML).
Instytucja obowiązana – podstawowe obowiązki
13 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Na jej podstawie znacznemu poszerzeniu uległ krąg podmiotów, które uzyskały status instytucji obowiązanych.
Instytucja obowiązana to podmiot zobowiązany na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu do wykonania szeregu obowiązków wskazanych w ustawie. Wśród nich wymienić należy: obowiązek wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za wdrażanie obowiązków nałożonych ustawą, wykonania analizy ryzyka, wdrożenia odpowiednich procedur oraz stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, polegających m.in. na identyfikacji klienta, beneficjenta rzeczywistego, osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne, a także polegających na ocenie stosunków gospodarczych klienta. Ponadto instytucje obowiązane zobligowane zostały do przekazywania informacji o transakcjach do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.
Płatność gotówkowa – kiedy przyjmujący gotówkę stanie się instytucją obowiązaną?
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 23 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu Instytucją obowiązaną są „przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane”.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że instytucją obowiązaną będą wyłącznie przedsiębiorcy. To znaczy, że gdy płatność gotówkowa jest przyjmowana lub dokonywana przez osobę fizyczną w sytuacji niezwiązanej z prowadzoną działalnością gospodarczą, to żadna z tych osób nie stanie się instytucją obowiązaną. Dotyczy to np. kontaktów rodzinnych czy towarzyskich.
Pojęcie transakcji w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu
Aby prawidłowo dokonać analizy dotyczącą tego, czy w związku z przyjęciem płatności gotówkowej przedsiębiorca stał się instytucją obowiązaną, konieczne jest wyjaśnienie, w jaki sposób należy rozumieć pojęcie transakcji, którym to pojęciem posługuje się ustawodawca.
Przykład 1.
Klient składa zamówienie, następnie przedsiębiorca wystawia fakturę VAT. Działanie to stanowi jednorazową transakcję. W sytuacji, gdyby zamówienie zostało podzielone na części i w częściowy sposób nastąpiłoby rozliczenie sprzedaży, to należy zliczyć wartość całego zamówienia celem określenia, czy transakcja przekracza progi wskazane w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Co istotne, konieczne jest dokumentowanie dowodów, tj. zawartych umów i otrzymanych zamówień celem ewentualnego wykazania zakresu zawartej (również w formie ustnej) umowy.
Umowa ramowa a pojęcie transakcji w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu
Wiele problemów wiąże się również z ustaleniem, w jaki sposób kwalifikować transakcje, które realizowane są na podstawie umów ramowych. Organy podatkowe stoją na stanowisku, że w zakresie, gdy podmioty gospodarcze zawierają w ramach prowadzonej współpracy umowy ramowe określające zasady współpracy na przyszłość, w tym sposób, w który udzielane są i realizowane zamówienia oraz ich termin, lecz nie kreują zobowiązania do spełnienia świadczenia o określonej wartości i nie zawierają elementów koniecznych umowy dostawy towarów, to w takim przypadku pod pojęciem „jednorazowej transakcji” należy rozumieć wartość poszczególnych zamówień, a nie sumę sprzedaży dokonanej w ramach jednej umowy (interpretacja indywidualna z dnia 9 lipca 2018 r. nr 0111-KDIB2-3.4010.129.2018.1.AZE, interpretacja indywidualna z dnia 19 czerwca 2018 r. nr 0111-KDIB2-3.4010.114.2018.1.LG).
Czy płatność gotówkowa za usługi skutkuje powstaniem obowiązków wskazanych w ustawie?
Należy pamiętać, że nie w każdym przypadku przyjęta przez przedsiębiorcę płatność gotówkowa lub dokonanie takiej płatności powoduje, że stanie się on instytucją obowiązaną. Ustawodawca wskazał w art. 2 ust. 1 pkt 23 ustawy AML, że instytucją obowiązaną stają się przedsiębiorcy wyłącznie w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności za towary w gotówce.
Przykład 2.
Spółka udziela pożyczki na kwotę 80 000 zł i kwotę przekazuje pożyczkobiorcy w gotówce. W związku z tym, że płatność gotówkowa nie stanowi zapłaty za towar, ani pożyczkodawca, ani pożyczkobiorca nie stanie się instytucją obowiązaną.
Przykład 3.
Przedsiębiorca zleca firmie zajmującej się świadczeniem usług budowlanych, dokonanie montażu stolarki drzwiowej w nowej siedzibie swojego przedsiębiorstwa. Firma budowlana wystawia mu fakturę na kwotę 70 000 zł, którą przedsiębiorca uiszcza w gotówce.
W związku z tym, że płatność jest dokonywana z tytułu wykonania usługi, również w tej sytuacji żaden z podmiotów uczestniczących w transakcji nie staje się instytucją obowiązaną.
Płatność gotówkowa za towar – skutki
W każdej sytuacji, gdy przedsiębiorca dokona płatności za towar w formie gotówkowej lub przyjmie taką płatność w kwocie przekraczającej równowartość 10 000 euro, stanie się instytucją obowiązaną w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu i będzie zobowiązany do wdrożenia stosownych procedur, wykonania analizy ryzyka oraz zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Powyższa reguła nie obowiązuje jednak gdy płatność związana jest ze świadczeniem usług.
W przypadku, gdy nastąpiła płatność gotówkowa za towar przedsiębiorca stanie się instytucją obowiązaną, to nie będzie musiał stosować środków bezpieczeństwa finansowego do wszystkich zawieranych transakcji, a wyłącznie do gotówkowych transakcji stanowiących zapłatę za towar, pod warunkiem, że kwota transakcji wynosi powyżej 10 000 euro.
Należy pamiętać, że niedopuszczalne jest dzielenie transakcji w celu obejścia ustawy, polegające na wystawieniu przykładowo dwóch faktur VAT do jednego zamówienia.
