Obecnie wszystkie państwa starają się walczyć z praniem brudnych pieniędzy lub przeciwdziałaniem terroryzmowi. Działania te są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa. Państwa mogą walczyć z tym procederem tylko w przypadku, gdy mają odpowiednie informacje o nieprawidłowościach. Sprawdźmy, czy przeciwdziałanie praniu pieniędzy jest obowiązkowe dla biur rachunkowych?
Jednostki obowiązane do walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu
Centralnym elementem polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu jest Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF). Jest nim sekretarz albo podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. GIIF jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych po zasięgnięciu opinii ministra członka Rady Ministrów właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych (o ile został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów).
Oczywiście GIIF nie działa sam. W realizacji swoich zadań ustawowych jest wspomagany przez Departament Informacji Finansowej Ministerstwa Finansów, który wykonuje zadania polskiej jednostki analityki finansowej.
W naszym kraju system przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu tworzą w Polsce:
GIIF;
instytucje obowiązane, tj. podmioty zarówno z sektora finansowego, jak i niefinansowego, które oferują usługi lub produkty mogące być wykorzystane wbrew ich przeznaczeniu do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (w tym biura rachunkowe);
jednostki współpracujące (organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne państwowe jednostki organizacyjne, a także Narodowy Bank Polski (NBP), Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) i Najwyższa Izba Kontroli (NIK) – patrz art. 2 ust. 2 pkt 8 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – dalej AML).
Instytucje obowiązane a przeciwdziałanie praniu pieniędzy
Instytucją obowiązaną jest podmiot, który musi wykonywać obowiązki nałożone ustawą AML. Katalog podmiotów będących instytucjami obowiązanymi jest systematycznie poszerzany. Są już nimi nie tylko banki, fundusze inwestycyjne zakłady ubezpieczeń, lecz obejmuje również m.in. notariuszy, adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, biegłych rewidentów czy też pośredników w obrocie nieruchomościami oraz biura rachunkowe.
Na bazie tego ryzyka i jego oceny stosują środki bezpieczeństwa finansowego, których zadaniem jest przede wszystkim uzyskanie informacji na temat ich klientów oraz celu, dla którego korzystają oni z usług i produktów oferowanych przez instytucje obowiązane.
Winny one zawiadamiać GIIF o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, jak również o przypadkach powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja lub określone wartości majątkowe mogą mieć związek z jednym lub drugim z ww. przestępstw.
Po otrzymaniu zawiadomienia GIIF weryfikuje zawarte w nim podejrzenie o praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu na bazie informacji pozyskiwanych od instytucji obowiązanych.
W sytuacji uzasadnianego podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu GIIF zawiadamia właściwego prokuratora, który we współpracy z organami ścigania podejmuje działania w celu postawienia aktu oskarżenia podejrzanym osobom.
Biura rachunkowe instytucjami obowiązanymi
Część zawodów związanych z podatkami i rachunkowością zaliczono do instytucji obowiązanych. Byli to:
doradcy podatkowi,
biegli rewidenci
podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Od 31 lipca do podmiotów zaliczanych do instytucji obowiązanych włączono także małe biura rachunkowe.
Od tego okresu instytucjami obowiązanymi stali się przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców, których podstawową działalnością gospodarczą jest świadczenie usług polegających na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego lub celnego, niebędący innymi dotychczas instytucjami obowiązanymi.
Nowe obowiązki biura w związku z uznaniem ich za instytucje obowiązane
Biura rachunkowe jako instytucji obowiązane będą musiały wprowadzić wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu.
Co istotne, powyższa procedura winna być odpowiednio dostosowana do jednostki. W praktyce nie ma więc jednej procedury dla całej branży. W związku z tym należy opracować je indywidualnie.
Procedura winna określać zasady stosowane w instytucji obowiązanej i obejmuje w szczególności określenie: zasady rozpoznawania i oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, zasad stosowania środków bezpieczeństwa czy zasady wykonywania obowiązków w zakresie przekazywania GIIF zawiadomienia o podejrzeniu prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.
Oczywiście samo stworzenie procedury nie wystarczy. Biura rachunkowe muszą powyższą procedurę na bieżąco stosować. Ponadto biura rachunkowe winny stosować środki bezpieczeństwa wobec swoich klientów. Są to środki służące:
identyfikacji klienta i weryfikacji jego tożsamości;
identyfikacji beneficjenta rzeczywistego;
ocenie stosunków gospodarczych klientów i uzyskania informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru;
monitorowaniu stosunków gospodarczych z klientem.
Oczywiście należy także wybrać odpowiednie osoby, aby zajmowały się powyższymi zadaniami.
Pracownik, którego wyznaczymy, jest także odpowiedzialny za przekazywanie w imieniu biura zawiadomień do GIIF dotyczących naruszeń.
Ponadto biuro zatrudniające pracowników winno wdrożyć procedurę anonimowego zgłaszania naruszeń. Będzie trzeba także pamiętać o szkoleniach z procedury AML. Biuro rachunkowe winno swoich pracowników zapoznać z wprowadzoną procedurą i przeszkolić w tym zakresie.
Podsumowując, nowe obowiązki, jakie spadły na biura, na pewno dostarczą nam dużo pracy. W tym miejscu należy przypomnieć, że wdrożona procedura musi być aktualizowana (od 1 października zaszły istotne zmiany w ustawie AML).
