Podatek VAT - rozliczenie samochodów w 2014 r.

Począwszy od stycznia 2014 roku zmiany w ustawie o podatku od towarów i usług (VAT) przyczyniły się do wystąpienia boomu na zakup samochodów, w odniesieniu do których podatnik miał znacznie większe uprawnienia w zakresie odliczeń podatku VAT. Jednak za sprawą kolejnych zmian w przepisach, które obowiązują od 1 kwietnia 2014 roku nie trwał on długo. Jak było, jest oraz jak będzie w kwestii rozliczania podatku VAT od samochodów w firmie opowiemy w niniejszym artykule.

Samochody z kratką, czyli musztarda po obiedzie

Co do zasady pełne prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego obejmuje samochody ciężarowe. Brak ograniczeń w tej kwestii dotyczy zarówno wydatków na bieżącą eksploatację (w tym paliwo), jak i rat z tytułu umowy leasingu. W przypadku pojazdów osobowych ustawodawca nakłada pewne ograniczenia oraz dodatkowe obowiązki dla podatników.

Jednocześnie, wiele zamieszania wyniknęło z samochodami ciężarowymi o masie całkowitej poniżej 3,5 tony z homologacją. Otóż, od stycznia bieżącego roku powróciło prawo do dokonywania pełnego odliczenia podatku VAT od wspomnianych pojazdów za sprawą zakończenia okresu, w którym obowiązywała decyzja derogacyjna Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Pomimo tego iż rząd wystosował kolejny wniosek do Komisji Europejskiej o zastosowanie ograniczeń w odliczeniu podatku od pojazdów samochodowych, to członkowie komisji nie zdążyli wydać kolejnej decyzji na czas. Konsekwencją tego było uzyskanie przez podatników pełnego prawa do odliczeń podatku VAT od samochodów z homologacją ciężarową N1.

Jednak czym dokładnie jest homologacja N1? Jest to specjalny dokument wydawany m.in. przez producentów, który potwierdza spełnienie określonych parametrów technicznych pojazdu. Posiadanie danego świadectwa homologacji potwierdza, iż samochód o masie całkowitej poniżej 3,5 tony spełnia warunki pozwalające go uznać za pojazd ciężarowy. Wspomniane warunki zostały szczegółowo uregulowane w art. 86a ust. 2 pkt. 6  ustawy o VAT, zgodnie z którym prawo do odliczenia 100% podatku obejmowało pojazdy posiadające (łącznie z siedzeniem kierowcy):

• 1 siedzenie - oraz dopuszczalną ładowność równą lub większą niż 425 kg lub
• 2 siedzenia -  oraz dopuszczalną ładowność równą lub większą niż 493 kg lub
• 3 lub więcej siedzeń - oraz dopuszczalną ładowność równą lub większą niż 500 kg.

Jednak podatnicy nie mieli zbyt wiele czasu, aby nacieszyć się omówionym uprawnieniem, ponieważ kolejna decyzja derogacyjna w tej kwestii zaczęła obowiązywać już od 1 kwietnia 2014 roku.

Od kwietnia dwie możliwości odliczenia podatku VAT

Wydana decyzja Rady Europejskiej została już wcielona w przepisy polskiego prawa i obowiązuje od 1 kwietnia 2014 roku. Zgodnie z nowymi uregulowaniami podatnicy muszą dostosować się do odmiennego niż dotychczasowe rozliczenia podatku VAT z tytułu nabycia i eksploatacji samochodów.

Obecnie w przypadku zakupu, wewnątrzwspólnotowego nabycia, importu, wynajmu bądź leasingu samochodu, czynni podatnicy mają prawo do odliczenia jedynie 50% wartości podatku VAT (bez ograniczenia kwotowego). Oczywiście przy założeniu, że samochód będzie wykorzystywany na potrzeby działalności opodatkowanej. Nie jest to jednak jedyne rozwiązanie, ponieważ nowe regulacje przewidują także prawo do odliczania 100% podatku VAT od nabycia samochodów, przy spełnieniu ustawowych warunków. Ważna jest przede wszystkim konieczność użytkowania pojazdu wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Wydawałoby się, że taki warunek to pestka, jednak na podatników czyha pułapka w postaci szczegółowej ewidencji przebiegu pojazdu - potocznie “kilometrówki”. Co istotne, nie jest to ta sama kilometrówka, którą wszyscy kojarzą z podatkiem dochodowym oraz samochodami prywatnymi wykorzystywanymi również w działalności, a prowadzona specjalnie na potrzeby podatku VAT.

Założeniem ustawodawcy było, aby podatnicy mogli odliczać 100% podatku VAT od samochodów wprowadzonej do ewidencji środków trwałych wykorzystywanych wyłącznie w prowadzonej działalności gospodarczej. Powyższe natomiast musi być potwierdzone prowadzoną ewidencją przebiegu pojazdu na potrzeby podatku VAT. Dodatkowo konieczne jest zgłoszenie przez podatnika danego samochodu do urzędu skarbowego na formularzu VAT-26.  

Ważne jest, aby zwrócić uwagę na wyjaśnienia ustawodawcy w stosunku do stwierdzenia, kiedy pojazd samochodowy wykorzystywany jest wyłącznie w celach firmowych. Jest tak:

• jeżeli sposób wykorzystywania jest dodatkowo potwierdzony prowadzoną ewidencją przebiegu pojazdu oraz wyklucza całkowicie możliwość użytkowania pojazdu na cele niezwiązane z działalnością, lub
• jeżeli konstrukcja pojazdu wyklucza użytkowanie dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że jego użycie w celach niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

Kolejnym ważnym zagadnieniem jest zdefiniowanie konstrukcji wykluczającej użycie samochodu w celach niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Zgodnie z obecnymi przepisami za takie pojazdy można uznać:

• pojazdy samochodowe inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

  • klasyfikowane na podstawie przepisów prawo o ruchu drogowym do podrodzaju wielozadaniowy, van, lub

  • z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,

• pojazdy samochodowe inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,

• pojazdy specjalne, które spełniają również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:

  • agregat elektryczny/spawalniczy,

  • do prac wiertniczych,

  • koparka, koparko-spycharka,

  • ładowarka,

  • podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,

  • żuraw samochodowy,

- jeśli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym.

Podatnicy nie mogą oczywiście zapomnieć o istotnym fakcie prawidłowego udokumentowania spełnienia powyższych wymagań technicznych. Wymagane jest w tym przypadku odpowiednie badanie techniczne, potwierdzone przez wydane zaświadczenie przez okręgową stację kontroli pojazdów oraz adnotacja w dowodzie rejestracyjnym. Natomiast w odniesieniu do pojazdów specjalnych konieczna jest dokumentacja wydana na podstawie przepisów ustawy o ruchu drogowym.

Polecamy

Zaliczki przy WDT a wystawianie faktur

Zwolnienie z obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu (kilometrówki) dla celów pełnego odliczenia podatku VAT przewidziane jest dla pojazdów:

• przeznaczonych wyłącznie do odsprzedaży, sprzedaży lub najmu, dzierżawy bądź leasingu (jeżeli stanowi to przedmiot działalności podatnika),
• którym przysługuje 50% odliczenie VAT,
• wykorzystywanych dla celów wykonywania czynności zwolnionych z VAT, w odniesieniu do których nie przysługuje prawo odliczenia podatku od związanych z nimi wydatków.

Jednak, co istotne, to od decyzji przedsiębiorcy zależy sposób rozliczania pojazdów samochodowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej. Jeżeli podatnik zgłosi samochód jako firmowy w urzędzie skarbowym oraz będzie prowadził szczegółową ewidencję przebiegu pojazdu, wówczas nabędzie prawo do odliczenia 100% podatku VAT od jego zakupu. W przeciwnym przypadku odliczenie zostanie ograniczone jedynie do 50% wartości podatku, lecz bez ponoszenia dodatkowych obciążeń formalnych.

Ewidencja przebiegu pojazdów dla celów podatku VAT

Jak zostało wcześniej omówione, przedsiębiorcy decydując się na pełne odliczanie podatku VAT od samochodów firmowych poniżej 3,5 tony zobowiązani są do prowadzenia szczegółowej ewidencji przebiegu pojazdu. W działalności gospodarczej, w której użytkowanie pojazdów oraz wydatki z nimi związane są na wysokim poziomie, prowadzenie kilometrówki może okazać się bardzo opłacalne, gdyż będzie dawało prawo do odliczenia podatku również od paliwa. Jednak warto zapoznać się z elementami, jakie koniecznie powinna zawierać ewidencja. W dokumencie takim muszą znaleźć się:

• numer rejestracyjny pojazdu samochodowego,
• data rozpoczęcia oraz zakończenia ewidencji,
• stan licznika pojazdu - w dniu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji, na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na zakończenie prowadzenia ewidencji,
• liczba przejechanych kilometrów – na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na zakończenie prowadzenia ewidencji.

Co istotne, osoba kierująca samochodem, do którego prowadzona jest ewidencja zobowiązana jest do dokonywania osobnych wpisów odnośnie przejechanych tras, które muszą posiadać:

• kolejny numer,
• datę wpisu,
• cel i opis trasy,
• liczbę przejechanych kilometrów,
• imię i nazwisko kierującego pojazdem.

W przypadku, gdy dany samochód firmowy jest wykorzystywany przez pracowników przedsiębiorstwa, to autentyczność dokonywanych wpisów powinna być potwierdzona podpisem podatnika na koniec każdego okresu rozliczeniowego. Takie rozwiązanie będzie wymagało posiadania znacznego zaufania w stosunku do zatrudnionych osób, że nie wykorzystują pojazdu również w celach prywatnych.

Wydatki na bieżącą eksploatację oraz zakup paliwa

Zmiany miały miejsce nie tylko w odniesieniu do nabycia samochodów, ale także w stosunku do bieżących wydatków na eksploatację oraz zakup paliwa. Rozliczenie podatku VAT jest również zależne od tego, czy podatnik prowadzi ewidencję przebiegu pojazdów.

Jeżeli z prowadzonej kilometrówki wynika, że pojazd jest wykorzystywany wyłącznie w celach prowadzonej działalności gospodarczej (dodatkowo konieczne zgłoszenie samochodu do urzędu skarbowego), to podatnik posiada pełne prawo do odliczenia całości podatku VAT zarówno od bieżących wydatków eksploatacyjnych, jak i zakupu paliwa.

Natomiast w przypadku samochodów osobowych oraz innych pojazdów, w stosunku do których podatnik zrezygnuje z prawa do pełnych odliczeń - będą obowiązywały znaczne ograniczenia. Co do zasady możliwość odliczenia podatku VAT w wysokości 50% będzie dostępna jedynie od wydatków poniesionych na bieżące użytkowanie pojazdów, np. części zamienne, płyny bądź naprawy. Co ważne, podatnik nie będzie miał prawa do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia paliwa do omawianych samochodów. Wynika to z faktu, iż prawo do odliczenia VAT od paliwa zostało zawieszone do końca czerwca 2015 roku, w przypadku samochodów wykorzystywanych również na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Dopiero od 1 lipca 2015 roku podatnicy będą mieli prawo do odliczenia 50% wartości podatku VAT od paliwa.

Sprzedaż samochodu - kwestia podatku VAT

Nowelizacja ustawy o podatku VAT wprowadziła od 1 stycznia 2014 r. znaczne zmiany także w przypadku sprzedaży samochodów firmowych. Największy wpływ na obecne zasady opodatkowania sprzedaży pojazdów miało całkowite usunięcie zapisów mówiących o towarach używanych.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług z 4 kwietnia 2011 r. zwolniona z opodatkowania była sprzedaż samochodów firmowych, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało odliczenie 50% lub 60% kwoty podatku - jednak nie więcej niż odpowiednio 5.000 lub 6.000 zł), jeżeli pojazdy te można było uznać za używane na podstawie art. 43 ust. 2 ustawy. Natomiast za towar używany można było uznać pojazd użytkowany przez podatnika w działalności przez co najmniej sześć miesięcy.

Powyższe przepisy obecnie zostały uchylone, przez co nie istnieje już definicja towarów używanych. Wedle aktualnych przepisów (art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT), dostawa towarów jest zwolniona z opodatkowania, jeżeli:

• były wykorzystywane jedynie w celach działalności zwolnionej z VAT oraz
• przy ich nabyciu nie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego.

W praktyce jednak przeważająca liczba podatników wykorzystuje samochody w działalności opodatkowanej, a co za tym idzie - powinni oni ich sprzedaż opodatkować standardową stawką podatku VAT - 23%.

Do końca marca 2014...

Do 31 marca 2014 r. przepisy w tej kwestii nie były tak rygorystyczne, jak się wydają na pierwszy rzut oka, ponieważ oprócz znowelizowanej ustawy o VAT obowiązywało również Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień z 20 grudnia 2013 r. Zgodnie z nim podatnik posiadał prawo do zwolnienia w przypadku sprzedaży samochodu, jeżeli przy nabyciu mógł odliczyć podatek VAT naliczony w wysokości 50% lub 60%, nie więcej jednak niż o odpowiednio 5000 lub 6000 zł. Zatem, nie było już konieczności spełnienia warunku wykorzystywania pojazdu w działalności gospodarczej przez minimalny okres sześciu miesięcy.

Podsumowując, do końca marca 2014 r. korzystać ze zwolnienia mogli ci podatnicy, który mieli prawo do częściowego odliczenia podatku VAT przy nabyciu pojazdu. Natomiast przedsiębiorcy, którzy pojazdy zakupili na podstawie umowy kupna-sprzedaży lub faktury VAT-marża (które nie dają prawa do odliczenia podatku), mieli obowiązek opodatkować sprzedaż samochodu osobowego stawką 23%.

...od 1 kwietnia 2014

Z powodu wskazanych wcześniej różnic od 1 kwietnia 2014 r. obowiązują nowe przepisy w ustawie o VAT (art. 90b), zgodnie z którymi zamiast zwolnienia z opodatkowania samochodu, przy nabyciu którego przysługiwało częściowe odliczenie VAT, zastosowanie ma tzw. nowy system korekt. Zgodnie z nim podatnik, któremu przysługiwało częściowe odliczenie podatku (po 1 kwietnia - 50%), a także chciałby dokonać sprzedaży pojazdu przed upływem 60 miesięcy użytkowania (lub 12, w przypadku pojazdów o wartości nie większej niż 15 000 zł), będzie posiadał możliwość odzyskania części nieodliczonego przy zakupie podatku. Dokonanie korekty należy przeprowadzić proporcjonalnie do liczby miesięcy, które już upłynęły.

 

W przypadku przekroczenia okresu 60 miesięcy użytkowania (lub odpowiednio 12, dla samochodów o wartości do 15 000 zł) - podatnik nie będzie już miał prawa do dokonania omówionej korekty.

Regulacje dotyczące podatku VAT od samochodów uległy rewolucyjnym zmianom w dosyć krótkim przedziale czasu. Podatnicy, aby prawidłowo rozliczać posiadane samochody, które wykorzystują na potrzeby działalności,  powinni zapoznać się z obowiązkami, jakie stawia przed nimi ustawodawca.