Polski Ład przyniósł zmiany o charakterze doprecyzowującym w ramach sposobu ustalania ulgi na dziecko pomiędzy rodzicami. Nowe regulacje mają zastosowanie do dochodów osiągniętych w 2021 roku, co oznacza, że będą miały zastosowanie już w rozliczeniu PIT składanym w tym roku. Zapraszamy do lektury artykułu poruszającego ten temat. Sprawdź, jak powinna być rozliczona ulga na dzieci w zeznaniu rocznym!
Ulga na dziecko rozliczana przez rodziców
Zgodnie z przepisem art. 27f ust. 1 ustawy o PIT od podatku dochodowego podatnik ma prawo odliczyć kwotę ulgi na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
wykonywał władzę rodzicielską;
pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Stosownie do treści art. 27f ust. 4 analizowanej ustawy, w brzmieniu obowiązującym do końca 2021 roku, odliczenie dotyczyło łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogli odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.
W konsekwencji, jeżeli w stosunku do danego dziecka obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska, i władza ta jest przez nich wykonywana, to każdy z nich ma prawo do odliczenia, w granicach przysługującego na dziecko limitu.
Kwotę tę rodzice mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Dotyczy to zarówno rodziców pozostających w związku małżeńskim lub partnerskim, jak i rodziców rozwiedzionych czy będących w separacji.
Pamiętajmy, że separacja bądź rozwód rodziców nie są równoznaczne z utratą przez rodzica prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny, ogłaszając separację bądź rozwiązując związek małżeński, określa także prawa rodzicielskie. Jeżeli zatem nie pozbawia tego prawa 1 z rodziców, to uznaje, że oboje są zdolni do wychowywania tych dzieci, co w dalszej kolejności przekłada się na prawo do ulgi podatkowej.
Jednocześnie podkreślenia wymaga, że niezbędnym warunkiem do skorzystania z ulgi jest faktyczne wykonywanie władzy rodzicielskiej, a nie tylko samo jej posiadanie. Określone w przepisie wykonywanie władzy rodzicielskiej nie jest tożsame z posiadaniem władzy.
Ulga na dzieci dla obojga rodziców
Jeżeli władzę rodzicielską w sposób faktyczny wykonuje w danym roku każde z małżonków, to ulga na dzieci przysługuje im obojgu.
Natomiast jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko 1 z nich faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic. Jeśli zaś rodzic dziecka pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem, należy uznać, że nie wykonuje władzy rodzicielskiej i w związku z tym nie ma prawa do ulgi.
Przywołany już art. 27f ust. 4 ustawy o PIT określa możliwość wyboru, w jaki sposób rodzice dokonują odliczeń ulgi.
Istotne jest jednak to, aby odliczona kwota przez oboje rodziców nie przekroczyła rocznego limitu ulgi określonego ustawą.
W związku z tym możliwe jest skorzystanie z odliczenia od podatku przez 1 z rodziców w większej proporcji (np. w zależności od czasu spędzonego z dziećmi), przy czym konieczne jest w tym zakresie uzyskanie porozumienia pomiędzy osobami uprawnionymi, gdyż to im ustawodawca pozostawił decyzję w tej sprawie.
Natomiast w sytuacji braku takiego porozumienia odliczenie przysługuje w częściach równych.
Taka konstrukcja przepisów powodowała, że w poprzednim stanie prawnym mieliśmy do czynienia z następującymi przypadkami:
zgodnych oświadczeń woli obojga rodziców – każdemu z nich przysługuje odliczenie kwoty ulgi w wysokości przez nich ustalonej,
braku zgodnych oświadczeń woli obojga rodziców – każdemu z nich przysługuje odliczenie w częściach równych.
Przykład 1.
Małżonkowie po rozwodzie zachowali władzę rodzicielską nad dziećmi. Oboje również faktycznie wychowują dzieci. Dzieci na stałe mieszkają z matką. Pomiędzy małżonkami jest brak zgody co do podziału ulgi, dlatego też każdemu z nich przysługuje ulga w częściach równych, tj. po połowie.
Nowe zasady ustalania ulgi na dziecko wprowadzone Polskim Ładem
Modyfikacja polega na rozszerzeniu treści art. 27f ust. 4 ustawy o PIT.
Do przepisu dodano fragment, zgodnie z którym w przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim – kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny.
Na skutek dodania nowego fragmentu możemy zatem wyróżnić następujące przypadki rozliczenia ulgi po połowie. Będzie tak w następujących okolicznościach:
gdy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna, czyli sytuacja, gdy np. dziecko zamieszkuje na zmianę miesiąc u ojca i miesiąc u matki), lub
gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim.
Natomiast gdy nie mamy do czynienia z naprzemienną opieką lub ze wspólnym zamieszkiwaniem rodziców i dziecka połączonym ze wspólnym wykonywaniem pieczy nad nim, odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania.
Przykład 2.
Małżonkowie po rozwodzie zachowali władzę rodzicielską nad dziećmi. Oboje również faktycznie wychowują dzieci, przy czym nie jest to piecza naprzemienna, gdyż dzieci na stałe mieszkają z matką, a ojciec pracuje za granicą. Pomiędzy małżonkami jest brak zgody co do podziału ulgi. W obecnym stanie prawnym w takim przypadku 100% ulgi przysługuje matce.
Nowe zasady ustalania ulgi na dziecko przede wszystkim mają na celu doprecyzowanie zasad podziału ulgi na dzieci pomiędzy małżonkami. Obecnie, jeżeli nie ma porozumienia pomiędzy małżonkami, kwota ulgi na dziecko jest rozliczana po połowie wyłącznie, gdy rodzice sprawują pieczę naprzemienną lub gdy miejsce zamieszkania dzieci jest takie samo jak rodziców.
