Jeszcze w roku 2021 podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogli korzystać z korzystnego wykupu pojazdu samochodowego z leasingu do celów prywatnych i zyskiwać poprzez sprzedaż samochodu poleasingowego. Jednak rok 2022 wiele zmienił w tej materii. Dlatego warto poznać nowe zasady zbycia samochodu używanego na podstawie umowy leasingu, który uprzednio został wykupiony z tego leasingu.
Sprzedaż samochodu poleasingowego- przychód z odpłatnego zbycia czy z działalności gospodarczej?
Źródłami przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych są m.in. stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta, działalność wykonywana osobiście czy pozarolnicza działalność gospodarcza.
Zgodnie z tym, co mówi art. 10 ust. 1 pkt 8 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT), podatnik zaliczy uzyskany przychód jako odpłatne zbycie:
nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości;
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej;
prawa wieczystego użytkowania gruntów;
innych rzeczy
– jeżeli dane odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane:
w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a–c – przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie;
innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.
na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu – do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy;
w formie wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki lub spółdzielni środków obrotowych, środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych;
składników majątku użytkowanych w działalności jako środki trwałe podlegające amortyzacji, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat;
obcych składników majątku użytkowanych w działalności korzystającego na podstawie umowy leasingu operacyjnego, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.
Cechy składników majątku wycofanych z działalności przed dokonaniem sprzedaży kwalifikowanej jako przychód z działalności
Warto zwrócić uwagę na punkt 3, w którym prawodawca wskazuje, że nawet jeżeli przedsiębiorca przed sprzedażą danego składnika majątku wycofa go z działalności, a następnie dopiero po tym wycofaniu dokona jego sprzedaży, to i tak dany przychód będzie zakwalifikowany i rozliczany jako przychód z pozarolniczej działalności.
6-letni okres wycofania z działalności liczony jest od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności a dniem, w którym zostały odpłatnie zbyte.
Dotyczy to składników majątku będących:
środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
składnikami majątku, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza kwoty 1500 zł;
składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych;
składnikami majątku stanowiącymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które nie podlegają ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
– wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej.
Wycofanie składników majątku z działalności użytkowanych na podstawie umowy leasingu także z PIT?
Zupełną nowością w tym wypadku jest okoliczność przewidziana przez prawodawcę w punkcie 4. Chodzi o sytuację, w której następuje sprzedaż składników majątku użytkowanych w działalności gospodarczej na podstawie umowy leasingu.
I tutaj także występuje zależność w tej sprzedaży odnośnie do kwalifikacji źródła przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej. Jeżeli przedsiębiorca sprzeda środek trwały używany w działalności na podstawie umowy leasingu, to zakwalifikuje go jako przychód z działalności gospodarczej. Nic w tym dziwnego. Jednak prawodawca poszedł o krok dalej.
Gdy przedsiębiorca użytkuje środek trwały w działalności na podstawie umowy leasingu, przed zbyciem wycofa go z działalności, a następnie sprzeda, wówczas sprzedaż ta (po wycofaniu) będzie zakwalifikowana i opodatkowana jako przychód z działalności gospodarczej.
Należy dodać, że dotyczy to przypadku, w którym między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.
Warto wspomnieć, że przed 2022 rokiem przedsiębiorca, który wykupił pojazd samochodowy do majątku prywatnego, w momencie jego sprzedaży po pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, nie musiał jej opodatkowywać podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Aktualnie wykup na cele osobiste pojazdu samochodowego użytkowanego w firmie na podstawie umowy leasingu operacyjnego, a następnie jego sprzedaż w ciągu 6 lat będzie wiązała się z obowiązkiem jej opodatkowania na zasadach przychodów z działalności gospodarczej.
Przychód z odpłatnego zbycia lub z działalności gospodarczej pojazdu wycofanego z działalności a PIT
Przenosząc powyższe na grunt sprzedaży samochodu osobowego wprowadzonego na stan jako środek trwały w firmie, jeżeli przedsiębiorca będzie nosił się z zamiarem sprzedaży danego składnika majątku, musi pamiętać o kilku kwestiach.
Przychodem opodatkowanym na zasadach prowadzonej działalności gospodarczej będzie sprzedaż pojazdu samochodowego stanowiącego środek trwały w firmie:
wprowadzonego na stan środków trwałych do ewidencji środków trwałych;
który podlega amortyzacji;
jest zdany i kompletny do użytku;
nawet jeśli przed sprzedażą został wycofany z firmy, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym został wycofany z działalności, i dniem jego odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.
Przychód z odpłatnego zbycia lub z działalności gospodarczej pojazdu użytkowanego na podstawie leasingu i wycofanego z działalności a PIT
Poza przypadkiem wycofania często występują również sytuacje, w których przedsiębiorca użytkuje w działalności pojazd samochodowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego.
Po zakończeniu umowy leasingu przedsiębiorca zastanawia się nad kilkoma opcjami upłynnienia pojazdu samochodowego, tzn.:
wykupem do firmy i dokonaniu jego sprzedaży;
wykupem do majątku prywatnego, czyli poza działalnością, a następnie jego sprzedaży;
niewykupywaniem danego pojazdu samochodowego do firmy oraz nabyciu nowego pojazdu samochodowego na podstawie umowy kupna czy też faktury albo ponownie zawarcie nowej umowy leasingu.
W tym wypadku podatnik może nieco być zaskoczony bowiem prawodawca wprowadził w 2022 roku nowe uregulowanie prawne.
Przychodem ze źródła prowadzonej działalności gospodarczej będzie sprzedaż pojazdu samochodowego stanowiącego obcy środek trwały w firmie użytkowany na podstawie umowy leasingu operacyjnego:
nawet jeśli przed sprzedażą został wycofany z firmy a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym został wycofany z działalności, i dniem jego odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.
Niezwykle ważne jest to, że powyższy przepis znajduje zastosowanie do składników majątku nabytych (wykupione także do majątku prywatnego) po 31 grudnia 2021 roku, a zatem wszystkie pojazdy samochodowe nabyte (wykupione także do majątku prywatnego) przed tym dniem będą jeszcze korzystały z przepisów z poprzedniego stanu prawnego.
Wiąże się to z dość dużą korzyścią odnośnie do wycofania pojazdu samochodowego z majątku firmy do majątku prywatnego przedsiębiorcy. W tym wypadku, jeżeli z działalności zostanie wycofany środek trwały nabyty przed 31 grudnia 2021 roku, a wycofanie ma miejsce po tej dacie, wówczas wystarczy, że przedsiębiorca dokona zbycia pojazdu samochodowego po pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie (wykup).
Jeżeli przedsiębiorca wycofa wykupiony z leasingu pojazd samochodowy do majątku prywatnego i sprzeda go po upływie 6 lat (od wycofania), wówczas będzie mógł go zbyć na podstawie umowy sprzedaży (sprzedaż z majątku prywatnego).
Wiąże się z to z opodatkowaniem sprzedaży na zasadach określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, a więc taka sprzedaż wystąpi bez konieczności opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i miało miejsce po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie).
Czy opodatkować VAT wykup, wycofanie i dalszą sprzedaż samochodu poleasingowego?
Do końca 2021 roku wykup samochodu osobowego z leasingu i przekazanie go na cele osobiste nie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.
Zgodnie z art. 7 ust. 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT) przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Kluczowe w analizowanych okolicznościach jest to, czy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu pojazdu samochodowego, czy też nie.
Przykład 1.
Osoba fizyczna prowadząca działalność użytkuje samochód osobowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego. W 2022 roku wykupiła go do majątku prywatnego. Podatnik nie odliczył podatku VAT naliczonego od danego wykupu. Samochód został przekazany w darowiźnie rodzeństwu.
W tej sytuacji wykup z leasingu samochodu osobowego do majątku prywatnego i dalsze przekazanie go w formie darowizny nie będzie skutkowało opodatkowaniem podatkiem VAT.
Przykład 2.
Osoba fizyczna prowadząca działalność użytkuje samochód osobowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego. W 2022 roku podatnik postanowił wykupić samochód z leasingu do majątku prywatnego.
Nie odliczył on podatku VAT naliczonego od danego wykupu. Samochód po wykupie nie był wprowadzony do ewidencji środków trwałych i nie był już więcej użytkowany w firmie. Czy wykup samochodu z leasingu i wycofanie na cele prywatne będzie skutkowało jakąkolwiek korektą VAT?
W przedstawionej sytuacji wykup samochodu osobowego do majątku prywatnego, nieużywanego potem w działalności gospodarczej, od którego nabycia nie przysługiwało podatnikowi odliczenie podatku VAT, nie będzie powodowało obowiązku dokonania żadnej korekty VAT.
Przykład 3.
Osoba fizyczna prowadząca działalność użytkuje samochód osobowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego. W 2018 roku wykupiła go do majątku prywatnego. Podatnik nie odliczył podatku VAT od danego wykupu.
Samochód po wykupie nie był wprowadzony do ewidencji środków trwałych, ale użytkowany w firmie jako prywatny. W 2022 roku podatnik go sprzedał. Czy dane zbycie będzie opodatkowane podatkiem VAT?
W omawianym przypadku zbycie samochodu osobowego wykupionego do majątku prywatnego, ale używanego w działalności gospodarczej zobliguje podatnika do opodatkowania danej sprzedaży podatkiem VAT.
Przykład 4.
Osoba fizyczna prowadząca działalność użytkuje samochód osobowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego. W 2021 roku wykupiła dany samochód do majątku prywatnego.
Podatnik nie odliczył podatku VAT naliczonego od tego wykupu. Samochód nie był już potem użytkowany w firmie. Podatnik planuje sprzedaż danego samochodu osobowego w 2022 roku.
W tej sytuacji sprzedaż samochodu poleasingowego nie będzie skutkowała opodatkowaniem podatkiem VAT.
Przykład 5.
Osoba fizyczna prowadząca działalność użytkuje samochód osobowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego. W 2022 roku wykupiła dany samochód do majątku prywatnego.
Podatnik nie odliczył podatku VAT naliczonego od danego wykupu. Samochód był następnie użytkowany w firmie. Natomiast wprowadził go do ewidencji środków trwałych. Podatnik planuje wycofać z działalności ten samochód na cele prywatne jeszcze w 2022 roku.
W tym wypadku wykupienie przez podatnika z leasingu do firmy samochodu osobowego, a następnie przekazanie go na cele prywatne (do majątku prywatnego), będzie skutkowało obowiązkiem opodatkowania podatkiem VAT należnym zdarzenia jego wycofania według wartości rynkowej tegoż samochodu.
