Tajemnica bankowa została uregulowana w art.104 ustawy Prawo bankowe, w którym możemy przeczytać, że "bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje."
Czym jest tajemnica bankowa?
Tajemnica bankowa to wszelkie informacje dotyczące czynności bankowych uzyskane przez bank w ramach prowadzonej działalności usługowej. Do czynności bankowych zalicza się przede wszystkim:
- przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
- prowadzenie innych rachunków bankowych,
- udzielanie kredytów,
- udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
- emitowanie bankowych papierów wartościowych,
- przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych.
Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki:
- udzielanie pożyczek pieniężnych;
- operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty;
- świadczenie usług płatniczych oraz wydawanie pieniądza elektronicznego;
- terminowe operacje finansowe;
- nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych;
- przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych;
- prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych;
- udzielanie i potwierdzanie poręczeń;
- wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych;
- pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.
Informacje chronione tajemnicą bankową mogą dotyczyć danych dotyczących czynności bankowej (np. warunków i parametrów kredytu), jak również danych na temat klienta banku oraz jego sytuacji faktycznej i prawnej, np. miejsce zatrudnienia, statusu majątkowego czy źródła dochodów.
Tajemnicą bankową są objęte również nośniki, na których informacje są zapisane, tj. dokumenty papierowe, nośniki przechowujące dane elektroniczne oraz systemy bankowe.
Kogo obowiązuje tajemnica bankowa?
Zgodnie z art.104 wyżej wymienionej ustawy do przestrzegania tajemnicy bankowej zobowiązany jest bank, jego pracownicy oraz osoby, za których pośrednictwem wykonywane są czynności bankowe.
Czynności bankowe najczęściej są wykonywane przez pracowników, których tajemnica bankowa obowiązuje nie tylko w trakcie pracy, ale i po zakończeniu stosunku pracy.
Osoby za pośrednictwem, których bank wykonuje czynności bankowe, to np. pośrednicy kredytowi, agencje bankowe czy izby rozliczeniowe działające na rzecz banku.
Tajemnica bankowa obowiązuje bezterminowo, co oznacza, że osoby posiadające informacje objęte tajemnicą, są zobowiązane do jej przestrzegania zarówno wtedy, kiedy doszło do zawarcia umowy z klientem banku, jak i wtedy, gdy umowa nie została podpisana. Ponadto tajemnica bankowa obowiązuje zarówno wtedy, kiedy czas obowiązywania umowy minął (np. klient spłacił kredyt), jak i podczas przygotowywania warunków umowy – może wtedy dotyczyć np. informacji podanych podczas wnioskowania o kredyt.
Czego nie dotyczy tajemnica bankowa?
Zgodnie z ar. 104 ustawy Prawo bankowe obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie dotyczy m.in. przypadków, w których:
- bez ujawnienia informacji objętej tajemnicą bankową – ze względu na istotę i charakter czynności bankowej lub obowiązujące przepisy – nie jest możliwe należyte wykonanie umowy, na podstawie której jest wykonywana ta czynność bankowa lub należyte wykonanie czynności pozostających w związku z zawarciem i wykonaniem tej umowy;
- następuje udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową adwokatom lub radcom prawnym w związku ze świadczeniem przez nich pomocy prawnej na rzecz banku;
- udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową jest niezbędne do zawarcia i wykonywania umów sprzedaży wierzytelności zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych;
- ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową jest niezbędne do wykonywania umów odwróconego kredytu hipotecznego.
Czy tajemnica bankowa obowiązuje również w stosunku do komorników?
Art. 105 ustawy Prawo bankowe wskazuje sytuacje i podmioty, którym banki mogą ujawnić tajemnicą bankową. Jedną ze wskazanych grup są komornicy sądowi. Oznacza to, że gdy komornik przedstawi żądanie do ujawnienia określonych informacji, bank ma obowiązek je podać, nawet jeśli są objęte tajemnicą bankową. Dotyczy to informacji w zakresie:
- rachunków bankowych lub pełnomocnictw do dysponowania rachunkami bankowymi,
- liczby tych rachunków lub pełnomocnictw,
- obrotów i stanów tych rachunków z podaniem wpływów, obciążeń i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców w zakresie niezbędnym do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, postępowania zabezpieczającego oraz wykonywania innych czynności wynikających z jego ustawowych zadań.
Zanim bank przekaże informacje komornikowi, ma obowiązek sprawdzić:
- podstawę prawną żądania pisemnego komornika,
- czy żądanie pochodzi od właściwego komornika,
- czy żądanie dotyczy właściwego klienta.
Jeśli komornik żąda informacji, które wykraczają poza wyżej wskazany zakres, czyli nadużywa swoich uprawnień, bank nie ma obowiązku, a nawet prawa ich przekazywać.
Przykład 1.
Egzekwowana przez komornika wierzytelność to 10 000 zł, w związku z czym na tę kwotę komornik zajął konto dłużnika, a bank przekazał ją komornikowi. Na koncie jest zdeponowane 20 000 zł. Komornik żąda od banku przekazania informacji dotyczących obrotów i stanów tego rachunku (wpływów, obciążeń, nadawców i odbiorców kwot).
W powyższym przypadku bank nie jest zobowiązany do przekazywania dodatkowych informacji, których żąda komornik, ponieważ ściągnięta przez komornika kwota, w całości zaspokaja egzekwowany przez niego dług.
Jakim podmiotom można przekazywać informacje objęte tajemnicą bankową?
Tajemnica bankowa ma za zadanie chronić klienta banku. Co do zasady bank nie może ujawniać informacji objętych tajemnicą innym podmiotom, chyba że klient banku zgodzi się, aby te informacje przekazać. W takiej sytuacji musi on jednak napisać upoważnienie (pisemne lub elektroniczne) dla banku do przekazania pewnych informacji wskazanemu podmiotowi.
Drugim wyjątkiem, kiedy bank może wyjawić informacje objęte tajemnicą bankową, jest przekazanie ich ze względu na przepisy prawne, które zwalniają z zachowania tajemnicy. Taka sytuacja dotyczy przede wszystkim organów państwowych, jak np. prokuratura, urząd kontroli, urząd skarbowy czy zus.
Prawo bankowe dokładnie określa okoliczności, w jakich uprawnione instytucje i osoby mogą żądać od banku udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową. Ponadto mogą one wykorzystać otrzymane informacje wyłącznie w granicach określonych przez przepisy prawa.
